Lối sống và khẩu phần ăn là các yếu tố góp phần tăng hội chứng chuyển hóa ở Việt Nam. Hiện nay, có khoảng 20 - 30% người trên thế giới mắc hội chứng này. Khi một người có ít nhất ba trong số những vấn đề trên, có thể ảnh hưởng đến tim, đái tháo đường và đột quỵ sẽ cao hơn những người khác.
Lối sống và khẩu phần ăn là các yếu tố góp phần tăng hội chứng chuyển hóa ở Việt Nam. Hiện nay, có khoảng 20 - 30% người trên thế giới mắc hội chứng này. Khi một người có ít nhất ba trong số những vấn đề trên, có thể ảnh hưởng đến tim, đái tháo đường và đột quỵ sẽ cao hơn những người khác.
Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Châu - Giám đốc Trung tâm Nội tiết tỉnh, hội chứng chuyển hóa không phải bệnh đơn lẻ mà là một nhóm các vấn đề liên quan đến sức khỏe như: mỡ bụng quá nhiều, tăng triglyceride, tăng cholesterol, tăng huyết áp và tăng đường máu.
Áp phích cổ động tập thể dục hàng ngày. |
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hội chứng chuyển hóa, trong đó những người không hoạt động thể chất có nhiều khả năng bị hội chứng chuyển hóa hơn. Có quá nhiều chất béo làm cho cơ thể ngừng đáp ứng với insulin, hormon giúp giữ mức đường trong máu ổn định. Đó gọi là tình trạng kháng insulin và là một lý do phổ biến khiến mọi người bị hội chứng chuyển hóa. Một số nguyên nhân khác cũng có thể gây rối loạn chuyển hóa như: một người dễ dàng hình thành huyết khối trong mạch máu, sẽ dễ bị hội chứng chuyển hóa hơn; hoặc người có mỡ quá nhiều trong gan; người có hội chứng buồng trứng đa nang; sỏi mật; ngưng thở khi ngủ… Hội chứng chuyển hóa cần được quan tâm, phòng tránh do mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe cho bệnh nhân ngày càng cao, càng nặng. Đặc biệt chi phí điều trị bệnh, biến chứng của bệnh tật gây ra đang là gánh nặng cho bệnh nhân, gia đình và xã hội. Khi có từ 3 yếu tố trở lên tăng đường máu, tăng huyếp áp và vòng bụng lớn là dấu hiệu cảnh báo không thể xem thường.
Khi một người không ăn trong 8 giờ hay lâu hơn, cơ thể không được cung cấp đường từ thực phẩm sẽ bắt đầu huy động đường dự trữ. Cơ thể sử dụng insulin để giữ đường máu ở mức độ khỏe mạnh. Nhưng đôi khi nó không thể kiểm soát được đường máu cân bằng này và kết quả là lượng đường trong máu quá cao. Đường máu lúc đói trên 5,6mmol/l (100mg/dL), có thể dẫn đến hội chứng chuyển hóa. Tương tự nếu huyết áp lớn hơn 130/85mmHg, có thể dẫn đến tình trạng trên. Về vòng eo, khi vòng eo có kích thước từ 88cm trở lên đối với phụ nữ và 102cm đối với nam giới, bác sĩ có thể cho chúng ta biết có mắc hội chứng chuyển hóa hay không. Triglyceride là một loại chất béo trong máu mà cơ thể tạo ra từ lượng calo dư thừa. Nếu không thể giữ mức dưới 150mg/dL, có thể dễ bị hội chứng chuyển hóa. Trong máu, HDL là cholesterol “tốt” có thể giúp loại bỏ cholesterol “xấu” LDL ra khỏi các động mạch. Nếu HDL thấp hơn 50mg/dL đối với phụ nữ hoặc dưới 40mg/dL đối với nam, có thể gây ra hội chứng chuyển hóa.
Hội chứng chuyển hóa ẩn chứa nhiều mối nguy hiểm cho sức khỏe, làm tăng biến cố tim mạch. Theo bác sĩ Châu, để phòng ngừa các yếu tố nguy cơ này, mọi người cần có một chế độ ăn uống, tập luyện khoa học, đặc biệt đang có bệnh lý đi kèm cần được thăm khám và điều trị tích cực. Chế độ ăn uống hợp lý, khoa học là ăn đủ thực phẩm gồm 4 nhóm chất: đạm (thịt, cá, trứng, sữa...); bột đường (cơm, cháo, phở, bún, bánh mì, bánh ngọt...); chất béo (trong cá, tôm, cua, hải sản, dầu thực vật); vitamin và khoáng chất trong rau, củ, quả các loại. Tránh hoặc hạn chế uống rượu bia. Điều trị tích cực các bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu nếu có. Tập thể dục đều đặn từ 30 - 45 phút mỗi ngày với cường độ vừa sức. Đi bộ hoặc chạy bộ là một trong những lựa chọn phù hợp. Loại bỏ các yếu tố gây xơ vữa động mạch như: tránh béo phì; bỏ hút thuốc lá, thuốc lào; tránh mọi căng thẳng; phòng, chống các bệnh nhiễm khuẩn...
Bác sĩ Tôn Thất Toàn
(Trung tâm Truyền thông GDSK tỉnh)
