Bị cáo N.T.B (sinh năm 1990, trú phường Vĩnh Phước, thành phố Nha Trang) có vẻ ngoài khá gọn gàng, xinh xắn, rất khó đoán đây là bà mẹ 2 con. Bề ngoài là vậy nhưng với hành vi phạm tội đã thực hiện, B. được xem là người mẹ vô tâm trong việc giáo dục con.

Đó là một phiên tòa vắng vẻ, bởi ngoài luật sư và bị cáo L.T.T.A (sinh năm 1989, trú tỉnh Kiên Giang), không có người thân nào dự phiên tòa.

Phiên xử vụ án cướp giật tài sản diễn ra trong một phòng xử nhỏ nhưng người dự vẫn có cảm giác trống trải, bởi ngoài bà ngoại của bị cáo, chẳng có thêm người thân nào khác.

Người dự phiên tòa xét xử bị cáo N.T.H (sinh năm 1970, trú thị xã Ninh Hòa) đều chung cảm giác xót xa khi nhìn khuôn mặt bị biến dạng của bị hại, cũng là vợ BC. Những lời trình bày xen lẫn tiếng nức nở của chị càng khiến người dự đau lòng.

Phiên tòa xét xử bị cáo N.X.T (sinh năm 1992, trú Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An) có nhiều bạn bè tới. Họ và T. đều là những người tham gia vào vụ án đánh người, gây thương tích 9% cho bị hại. Nhưng phải đứng trước bục khai báo với tư cách bị cáo chỉ có mình T. Nhóm đánh bị hại đã may mắn thoát tội theo quy định pháp luật, bởi người bị hại rút yêu cầu khởi tố trong giai đoạn điều tra.

Đó là phiên xử phúc thẩm ảm đạm tuy có khá đông người thân của bị cáo. Tất cả đến phiên tòa không phải với tư cách người dự mà đều tham gia phiên tòa với tư cách bị hại, và đều đồng loạt xin giảm án cho bị cáo.

Phiên tòa xét xử bị cáo Đ.T.M.L (sinh năm 1983, trú huyện Vạn Ninh) tuy chỉ có mẹ đẻ và đứa con nhỏ nhất của bị cáo tới tòa nhưng vẫn ồn ào bởi tiếng khóc ngằn ngặt của đứa con nhỏ bị buộc rời mẹ, ở ngoài phòng xử. Bị cáo L. 

Trong 3 bị cáo có kháng cáo, N.T.N, thường gọi B.L (sinh năm 1982, trú Nha Trang) không chỉ già dặn hơn về tuổi tác, mà còn có vẻ ngoài bụi bặm, hung hăng hơn N.T.N và N.D.S (cùng sinh năm 2001, cùng trú Ninh Hòa). B.L cũng là chủ mưu trong vụ án cố ý gây thương tích. 

Bị cáo L.V.H (sinh năm 1994, trú xã Suối Cát, huyện Cam Lâm) luôn cúi mặt, trả lời lí nhí suốt phiên tòa nhưng vẻ hối hận đó của bị cáo vẫn chẳng tạo được chút thiện cảm với ai. Bởi hành vi của H. đã khiến bà con lối xóm của cả bị cáo và bị hại đều phẫn nộ.

Gương mặt sáng sủa, đó là ấn tượng đầu tiên của người dự khi thấy N.V.N.B (trú huyện Cam Lâm). Thoạt nhìn B., thật khó hình dung thanh niên tròn 20 tuổi đó có thể cầm dao giết người, càng không thể tin B. lại giết chính mẹ đẻ và em trai của y. Phiên tòa diễn ra, chuyện buồn lần nữa được nhắc lại qua lời khai tỉnh queo của B. Điều đó càng khiến những người thân của bị cáo đau đớn, có người khóc nức.

Cho đến khi ra tòa, bị cáo L.N.S (sinh năm 1998, trú thành phố Nha Trang) vẫn còn ấm ức. Theo S., việc bị cáo bực tức nhóm đua xe mà lại đi giết người ngồi nhậu bởi có nguyên nhân, chứ không phải côn đồ, "giận cá, chém thớt" như nhiều người nghĩ.

Phiên sơ thẩm đầu tiên, vừa nghe đại diện viện kiểm sát đề nghị mức án tử hình, bị cáo T.M.H (sinh năm 1991, trú xã Cam Thành Bắc, huyện Cam Lâm) run lẩy bẩy, còn bị cáo H.T.C.T (sinh năm 1984, trú Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng) khuỵu xuống. 

Nói lời sau cùng trước khi tòa nghị án, cả hai bị cáo T.C.T (sinh năm 1980) và V.T.T (sinh năm 1968, cùng trú huyện Khánh Sơn) đều nói đã biết sai và xin lỗi bà con và cơ quan. Nhưng ân hận thì đã muộn.

Chị B. tới phiên tòa phúc thẩm với không ít lo lắng, bởi trước đó, chị đã xin trợ giúp pháp lý nhiều nơi nhưng ai cũng bàn lùi. Có người còn nói, nhiều khả năng chị sẽ bị bác kháng cáo, bởi căn nhà tranh chấp được mua bằng tiền của ba mẹ anh C., chồng cũ của chị; giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng đất cũng chỉ ghi tên anh C. Nhưng niềm tin nội tâm vẫn thôi thúc chị kháng cáo và mời luật sư bảo vệ quyền lợi cho mình. 

Xin giảm nhẹ hình phạt nhưng phần lớn thời gian xét xử phúc thẩm, bị cáo N.T.N.T (sinh năm 1988, trú thị xã Ninh Hòa) chỉ khóc, hoặc vấp váp nói trong tiếng khóc nức nở.

Trả lời các câu hỏi của hội đồng xét xử, bị cáo N.V.M (sinh năm 1988, trú Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh) cứ lơ ngơ như người còn mơ ngủ. Tất cả cũng bởi đầu óc bị cáo đã bị lệ thuộc vào ma túy. Chính M. cũng thừa nhận, việc bị cáo trộm chiếc xe máy trên núi cũng do bị ma túy "xúi".

Bị cáo P.D.T.Đ (sinh năm 1995, trú thành phố Nha Trang) lái taxi cũng tương đối lâu; bằng lái còn hạn. Vì vậy, không ai hồ nghi khả năng thông thuộc đường xá, cũng như tay nghề của Đ. Nhưng Đ. vẫn phải hầu tòa vì gây tai nạn, làm một em trai 12 tuổi đi xe đạp ngược chiều tử vong. Đáng nói, tai nạn xảy ra chỉ trong tích tắc, khi Đ. chợt thiếp đi lúc vẫn lái xe.

Phiên tòa xét xử vụ án hủy hoại tài sản khai mạc không mấy ồn ào. Với vẻ bề ngoài bảnh bao, lịch sự, lại thêm danh kỹ sư, thoạt nhìn, bị cáo N.N.V (sinh năm 1981, trú thành phố Nha Trang) khiến người ngoài cuộc cảm nhận đây là một trí thức ứng xử nhã nhặn. Nhưng càng về cuối phiên tòa, ấn tượng đó càng mờ dần rồi mất hẳn.

Hai vụ án mua bán trái phép chất ma túy xét xử cùng ngày, cùng tòa, chỉ khác phòng xử chẳng đủ khiến người ngoài quan tâm nếu những lời khai của các bị cáo không cho thấy ma lực cám dỗ của ma túy.

Những người biết sơ qua nội dung vụ án lừa đảo không khỏi tò mò về bị cáo Đ.P.V (sinh năm 1988, trú thành phố Nha Trang), nhất là khi biết V. chỉ là nhân viên. Chỉ khi nghe V. khai trước tòa, người dự mới dần hiểu ra.

Vừa nghe đại diện Viện Kiểm sát đề nghị mức án từ 1 năm đến 1 năm 6 tháng tù, bị cáo N.T.V.T (sinh năm 1992, trú Châu Thành, tỉnh Tây Ninh) run rẩy bật khóc...

Suốt phiên tòa xét xử vụ án giết người, gia đình bị hại ngồi lặng thinh, đăm đăm nhìn 3 bị cáo (cùng trú huyện Cam Lâm) thi nhau thanh minh trước tòa. Họ chỉ khẽ lắc đầu khi 3 bị cáo lần lượt quay lại xin lỗi khi nói lời sau cùng trước khi tòa nghị án. Điều khiến gia đình bị hại khó chấp nhận chính là hành xử ngông nghênh và thái độ thiếu ăn năn của 3 bị cáo.

Lâu nay, trong các vụ án ly hôn và giao nuôi con chung, người dự thường có cái nhìn ưu ái về quyền nuôi con của người mẹ, đặc biệt khi người con là con gái. Nhưng vụ án tranh chấp quyền nuôi con ở Nha Trang lại có hướng giải quyết khác và đã được nhiều người dự đồng tình.     

Phiên tòa xét xử bị cáo N.T.D (sinh năm 1981, trú xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm) chứng kiến sự lúng túng của một số người tham gia tố tụng khi không biết phải ngồi vị trí nào: người thân của bị cáo hay người thân của bị hại?

Đối diện với cha vợ tại phiên tòa phúc thẩm, người con rể L.H.T (sinh năm 1991, trú Nha Trang) vẫn cố thanh minh, đề nghị tòa xem xét cả phần lỗi của cha vợ - nguyên nhân dẫn đến hành vi phạm tội của bị cáo. Tuy vậy, không phải đề nghị nào cũng được tòa chấp nhận.

4 bị cáo (cùng trú tại TP. Cam Ranh) phạm tội trộm cắp tài sản xin giảm án đều làm nghề lượm ve chai. Cuộc sống mưu sinh vất vả, khó khăn in hằn trên nét mặt, dáng người, cách ăn mặc của tất cả. Túng thiếu có lẽ cũng là lý do khiến 4 người đàn bà sinh làm liều!

Ngoái lại người chồng đang đờ đẫn đứng nhìn theo, bị cáo N.T.C (sinh năm 1968, trú TP. Nha Trang) gạt nước mắt đi ra, bỏ lại đằng sau gia đình với bao lo toan dang dở. Bản án 2 năm 9 tháng tù về 2 tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức là hậu quả mà C. phải gánh chịu do nhắm mắt làm liều khi gặp biến cố.

4 bị cáo (cùng trú huyện Cam Lâm) bị đưa ra xét xử tuần qua về tội giết người mới chỉ từ 16 đến 20 tuổi và còn ít tuổi hơn, nếu chỉ tính đến thời điểm phạm tội. Do đó, người dự không mấy ngạc nhiên khi thấy các bị cáo vui vẻ cười đùa trước giờ khai mạc.

Đến ngày ra tòa, bị cáo H.T.Q (trú Vĩnh Thạnh, Nha Trang) mới 18 tuổi. Tuổi đời trẻ và sự nông nổi, thiếu từng trải đều hiển hiện trên nét mặt, cách trả lời của Q. Vài người dự xì xào: chắc còn trẻ nên mới hung vậy! Nhưng đến cuối phiên tòa, nghe tuyên án 17 năm tù, cũng mấy người đó lại thở dài: một chút nông nổi tuổi trẻ, đánh mất cả tuổi thanh xuân!

Phiên xử bị cáo T.M.H (sinh năm 1989, trú Vĩnh Lương, Nha Trang) kết thúc trong những tiếng thở dài. Nhiều người dự vẫn không tin được có kiểu xử sự lạ đời như cách bị cáo H. đã thực hiện.

Cho tới khi kết thúc phiên tòa phúc thẩm, bị cáo Đ.T.H (sinh năm 1984, trú xã Ninh Ích, thị xã Ninh Hòa) vẫn chưa làm dịu được bức bối trong lòng bị hại, cho dù trước đó họ từng là bạn bè thân thiết.

Theo cảnh sát bảo vệ ra xe, bị cáo L.M.P (sinh năm 1990, trú Phước Đồng, Nha Trang) ngoái nhìn về phía bạn gái. Có lẽ, sẽ còn khá lâu, cả hai mới lại được cùng đi bar như trước. Sự việc tại quán bar tối đó sẽ thành kỷ niệm để P. "ôn" dài dài trong những năm chấp hành án về tội giết người.

Ở tuổi 52, tài xế xe khách T.T.P (sinh năm 1967, trú Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) không phải người mới ôm vô lăng hoặc tay lái nghiệp dư, bởi ông đã được cấp bằng chạy xe khách - loại bằng lái đòi hỏi phải kinh qua nhiều hạng bằng lái trước đó. Vậy mà ông P. lại vướng vòng lao lý chỉ bởi một khoảnh khắc thiếu cẩn trọng. Ông P. đã trở thành bị cáo trong vụ án vô ý làm chết người do phạm lỗi khi điều khiển ô tô.  

Phiên tòa đó khiến nhiều người phải ngẫm nghĩ, bởi người thiệt mạng không hề gây hấn, cũng chẳng liên quan gì đến mâu thuẫn giữa hai bên. Anh bị chém chết khi tình cờ dừng lại nói chuyện với bạn học cũ. Có lẽ đến lúc chết, anh cũng chẳng biết tại sao bị chém!

Hai bị cáo (cùng trú TP. Nha Trang) ra tòa về tội mua bán trái phép chất ma túy còn khá trẻ: P.T.V vừa tròn 20 tuổi; V.T.T cũng chỉ 23 tuổi. Có lẽ còn trẻ nên trước giờ khai mạc phiên tòa, các bị cáo vẫn hồn nhiên cười vui với người thân, bạn bè, không hề hình dung chặng đường sắp tới chẳng phải "hoa hồng".

Bị cáo L.T.H.V (sinh năm 1997, trú phường Vạn Thạnh, Nha Trang) trông khá sáng sủa, khỏe mạnh, thân thiết với bị hại từ nhỏ, lại là hàng xóm. Nhưng tình thân đó cũng không đủ chiến thắng thói ham chơi lười làm, khiến V. thành kẻ lừa dối.

Từ phiên sơ thẩm đến phiên phúc thẩm, bị cáo N.V.N (sinh năm 1974, trú TP. Nha Trang) vẫn chỉ tha thiết mong hội đồng xét xử thấu hiểu căn nguyên phạm tội của mình.

Tận đến khi nghe đại diện viện kiểm sát đề nghị mức án, nói lời sau cùng trước khi tòa nghị án, bị cáo K.H.L (sinh năm 1996) mới xin lỗi gia đình bị hại và khóc. Bạn gái L., bị cáo N.T.Đ (sinh năm 2001) và mẹ L., bị cáo N.T.T (sinh năm 1968, cùng trú Nha Trang) cũng khóc. Nhưng đó là những giọt nước mắt hối hận muộn màng. 

Ra tòa, S. cứ lơ mơ "không nhớ", "không biết" với lý do hôm đó nhậu quá say! S. còn lý giải việc mình đâm liên tiếp vì lúc đó nghĩ...

Hai phiên tòa ở hai phòng xử đối diện nhau trong cùng một buổi sáng chứng kiến 2 bị cáo, một nam và một nữ, đều đẫm nước mắt.

Tới tòa cùng mẹ, cô con gái 15 tuổi tỏ ra khá cứng cỏi, nắm tay, động viên mẹ trước giờ xử và lúc nghị án. Nhưng mỗi khi mẹ ra bục xét hỏi, cô gái nhỏ nhắn đó lại gục đầu lên thành ghế, hoặc cố né cái nhìn của mọi người với ánh mắt thẫn thờ...

Vụ án cướp giật tài sản do 2 anh lái xe thồ (cùng trú Nha Trang) thực hiện thoạt đầu không thu hút sự quan tâm của người dự. Tuy nhiên, những lý lẽ mà 2 bị cáo đưa ra, đặc biệt là N.X.T (sinh năm 1973) đã khiến người dự phải chú ý.

Phiên tòa kết thúc. Có người nói, nếu bị cáo Đ.V.H (sinh năm 1988, trú Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình) cứ làm anh tài xế xe xúc lật, biết đâu H. không phải hầu tòa. Người khác lại gạt đi: Chỉ là "biết đâu", tất cả do tính người! Có phải ai được giao cầm tiền cũng biển thủ!