Hút thuốc lá gây tổn hại về sức khỏe, kinh tế

Hút thuốc lá gây những tác hại khôn lường đến sức khỏe, gánh nặng kinh tế cho gia đình và xã hội. Do đó, cần phải có những giải pháp đẩy mạnh phòng, chống tác hại thuốc lá để bảo vệ sức khỏe người dân, nhất là thanh thiếu niên - thế hệ tương lai của đất nước.

Gánh nặng kinh tế

Báo cáo thống kê của Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá cho thấy, việc sử dụng thuốc lá gây 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới, trong đó có khoảng 1 triệu ca tử vong do hút thuốc thụ động. Tổn thất kinh tế toàn cầu do thuốc lá gây ra mỗi năm khoảng 1.400 tỷ USD. Thuốc lá cũng là nguyên nhân làm cho rừng bị tàn phá và ô nhiễm môi trường. Hàng năm, có khoảng 5% diện tích rừng bị phá để trồng cây thuốc lá, cũng như lấy gỗ để sấy thuốc lá. Ước tính, mỗi năm cần 18 tỷ cây xanh để làm củi sấy thuốc lá.

Lực lượng quản lý thị trường tỉnh kiểm tra việc kinh doanh, buôn bán thuốc lá tại một cửa hàng tạp hóa ở TP. Nha Trang.

Trong những năm qua, với những nỗ lực của Bộ Y tế và các bộ, ngành, tỉnh, thành phố, tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nam giới Việt Nam giảm từ 45,3% xuống còn 42,3%. Cụ thể, tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành trên 15 tuổi giảm từ 22,5% năm 2015 xuống 21,7% năm 2020. Trong đó, nam giới từ 45,3% năm 2015 xuống 42,3%, nhưng ở nữ giới có sự tăng nhẹ 0,1% lên 0,2%. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở học sinh 13 - 15 tuổi giảm từ 3,5% năm 2014 xuống 2,7% năm 2022. Trong đó, nam giới giảm từ 6,3% xuống 4%, nữ giới tăng nhẹ từ 0,1% lên 0,2%. Bên cạnh đó, tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá (hút thuốc lá thụ động) tại các địa điểm công cộng cũng giảm. Theo đó, tại nơi làm việc giảm từ 42,6% xuống 30,9%; tại nhà giảm từ 59,9% xuống 56%; tại nhà hàng giảm từ 80,7% xuống 78,1%; tại quán bar, cà phê, trà giảm từ 89,1% xuống 86,2%.

Với kết quả này, theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam đã phòng tránh được 280.000 ca tử vong sớm vì các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá; tiết kiệm chi phí do giảm tỷ lệ bệnh tật do sử dụng thuốc lá gây ra trong giai đoạn 2015 - 2020 là 1.277 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là 1 trong 15 nước có số nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới.

Cần tăng thuế đối với thuốc lá

Theo đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, giá thuốc lá ở Việt Nam đang ở mức rất rẻ, dễ tiếp cận với thanh thiếu niên và người có thu nhập thấp. Giá thuốc lá ở Việt Nam chỉ đứng thứ 157 trên tổng số 161 quốc gia có số liệu báo cáo năm 2020. Bên cạnh đó, mẫu mã các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thường bắt mắt, hướng tới đối tượng khách hàng trẻ, được mua - bán dễ dàng nên rất khó kiểm soát. Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá có tác dụng làm giảm sức mua thuốc lá, hạn chế thanh niên tiếp cận với thuốc lá giá rẻ.

Tại Khánh Hòa, tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nam giới nằm trong mức giảm chung của cả nước. Theo bác sĩ Tôn Thất Toàn - Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, hiện nay, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Luật Quảng cáo, Luật Thương mại đã quy định rõ cấm quảng cáo, khuyến mại, tiếp thị thuốc lá trực tiếp tới người tiêu dùng với mọi hình thức. Tuy nhiên, để giảm thiểu tình trạng sử dụng thuốc lá tại Việt Nam cần nghiên cứu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá nhằm hạn chế việc sử dụng thuốc lá dễ dàng như hiện nay. “Thuế và giá là giải pháp có chi phí thấp nhưng mang lại hiệu quả cao đối với việc giảm tiêu dùng thuốc lá. Đây cũng là giải pháp phòng bệnh hữu hiệu đã được Tổ chức Y tế thế giới và Ngân hàng Thế giới khuyến cáo các quốc gia cần áp dụng” - bác sĩ Toàn cho biết.

Bên cạnh giải pháp tăng thuế đối với thuốc lá, theo bác sĩ Toàn, Nhà nước cần đẩy mạnh thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Đồng thời thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, trong đó tập trung xử lý vi phạm địa điểm cấm hút thuốc; vi phạm về quảng cáo, khuyến mại và tài trợ; kinh doanh buôn bán các sản phẩm thuốc lá lậu. Song song đó, Nhà nước cần ban hành chính sách cấm lưu hành thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng tại Việt Nam theo khuyến cáo của Bộ Y tế, Tổ chức Y tế thế giới… Cùng với đó, tiếp tục tăng cường hoàn thiện các cơ chế, chính sách quản lý thuế nhằm đảm bảo việc thực thi chính sách; cần ngăn chặn các sản phẩm thuốc lá mới.

C.ĐAN