Cần tăng cường sự tham gia của xã hội

Trong khuôn khổ Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) 2017, ngày 18 và 19-2 tại TP. Nha Trang diễn ra hội thảo về "Tăng cường sự tham gia của xã hội trong phòng, chống tham nhũng" và "Chống tham nhũng và minh bạch hóa".

Trong khuôn khổ Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) 2017, ngày 18 và 19-2 tại TP. Nha Trang diễn ra hội thảo về “Tăng cường sự tham gia của xã hội trong phòng, chống tham nhũng” và “Chống tham nhũng và minh bạch hóa”. Các hội thảo đưa ra nhiều biện pháp nhằm phòng, chống tham nhũng và minh bạch hóa bộ máy nhà nước, các tổ chức, doanh nghiệp.

Huy động toàn xã hội chống tham nhũng

Phát biểu tại hội thảo về “Tăng cường sự tham gia của xã hội trong phòng, chống tham nhũng”, ông Phan Văn Sáu - Tổng Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, tham nhũng là một tội phạm không biên giới. Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng đã khẳng định tính nghiêm trọng mà tham nhũng gây ra có thể đe dọa sự ổn định an ninh xã hội; xâm phạm các thể chế và các giá trị dân chủ, đạo đức, công lý; cản trở sự phát triển bền vững là nguyên tắc của nhà nước pháp quyền. Chính phủ Việt Nam coi tham nhũng là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của chế độ. Công tác phòng, chống tham nhũng là nhiệm vụ vô cùng quan trọng, thường xuyên và cấp bách, khó khăn, phức tạp, lâu dài.

Theo ông Phan Văn Sáu, trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu đầy sôi động hiện nay, tham nhũng còn liên kết với các tội phạm khác, đặc biệt là tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, tội phạm kinh tế, rửa tiền, làm thất thoát và sử dụng sai trái một phần nguồn lực của các quốc gia. Theo đó, tham nhũng gây thiệt hại nghiêm trọng cho ổn định chính trị, phát triển bền vững, làm cạn kiệt nguồn đầu tư nội địa, làm giảm đáng kể các dòng vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài. Tham nhũng không chỉ gây cản trở hoạt động kinh tế vĩ mô, mà còn kìm hãm hoạt động của các doanh nghiệp nhỏ lẻ… Năng lực cạnh tranh của quốc gia, doanh nghiệp, hàng hóa đều bị suy giảm vì chi phí cao do các thủ tục rối rắm và chi phí hối lộ, bôi trơn. Trong những năm qua, Việt Nam đã đẩy mạnh thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng. Vai trò của các tổ chức xã hội, báo chí… trong việc phòng, chống tham nhũng ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, việc phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam nói riêng, các nền kinh tế nói chung vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy, Việt Nam đã đưa ra sáng kiến mới thúc đẩy vai trò của người dân, doanh nghiệp trong phòng, chống tham nhũng, gắn với mục tiêu quan trọng của APEC là tự do hóa thương mại đầu tư.

Tại hội thảo, đại biểu của các nền kinh tế thành viên APEC đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm, thực tiễn tốt cũng như những khó khăn, thách thức trong việc phòng, chống tham nhũng. Đại diện của Hàn Quốc chia sẻ, ở đất nước này, nếu người dân tố cáo tham nhũng bị trả thù, mất việc thì cơ quan chống tham nhũng sẽ vào cuộc để bảo vệ quyền lợi của họ. Nếu người dân tố cáo đúng thì doanh nghiệp, cơ quan nhà nước phải phục hồi công việc cho người tố cáo; cơ quan chống tham nhũng sẽ tiếp tục giám sát, bảo vệ người tố cáo để tránh những hành động trù dập về sau.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Thanh -  Phó Tổng Thanh tra Chính phủ - Chủ tịch Nhóm công tác về Chống tham nhũng và Đảm bảo minh bạch của APEC 2017 cho rằng: Điều diễn giả Hàn Quốc chia sẻ là một giải pháp hữu hiệu để chống lại sự trả thù về mặt việc làm. Bên cạnh đó, cơ quan công an sẽ có trách nhiệm bảo vệ người tố cáo chống lại sự đe dọa về tính mạng, sức khỏe. Việt Nam đã thi hành Luật Phòng, chống tham nhũng hơn 10 năm nhưng kết quả đạt được vẫn chưa như mong đợi nên cần tiếp tục tham vấn những giải pháp tốt, kinh nghiệm tốt từ các nước để áp dụng.

Minh bạch thông tin

Tiếp nối hội thảo về “Tăng cường sự tham gia của xã hội trong phòng, chống tham nhũng” là hội thảo “Chống tham nhũng và minh bạch hóa”. Theo công ước phòng, chống tham nhũng của Liên hợp quốc cũng có một điều quan trọng đó là các Chính phủ phải công bố các thông tin về thu chi ngân sách, minh bạch các thủ tục hành chính. Nhiều đại biểu cho rằng, cần có các luật và quy định để tăng cường sự tham gia của các tổ chức xã hội vào quá trình ra các quyết định, phân bổ ngân sách, theo dõi sự thực thi của các chính sách. Nhiều nước trên thế giới đã áp dụng điều này, kể cả cấp độ phường, xã. Đại diện của Singapore cho biết, nước này đã có bước tiến lớn trong minh bạch tài chính với việc tăng cường thanh toán qua tài khoản. Mua bất động sản hay các tài sản lớn ở Singapore đều rõ ràng trên mạng.

Một trong những cách thức phòng, chống tham nhũng có hiệu quả là kê khai tài sản. Tuy nhiên, theo ông Francesco Checchi - cố vấn Cơ quan Phòng, chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc khu vực Đông Nam Á, điều quan trọng là các cơ quan pháp luật quản lý được nội dung kê khai tài sản, phải đảm bảo người kê khai phải kê đúng, kê đủ chứ không được “quên” và phải tập trung một số người lãnh đạo nhạy cảm dễ phát sinh tham nhũng. “Việc công khai tài sản của công chức là điều tốt, nhưng cần lưu ý xem nó có vi phạm quyền riêng tư của người đó không, có đảm bảo an ninh an toàn cho họ hay không. Ví dụ như ở Philippines, họ cũng đã yêu cầu các công chức cấp cao phải công khai tổng tài sản cho người dân biết nhưng sẽ không cho mọi người biết nhà họ ở đâu, gửi tiền ở đâu”, ông Francesco Checchi nói.

Theo lãnh đạo Thanh tra Chính phủ, từ đây đến hết năm, cơ quan này sẽ tiếp tục tổ chức các cuộc họp đặc trách về phòng, chống tham nhũng của APEC 2017. Chính phủ Việt Nam muốn trao đổi với các thành viên APEC về thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, người dân vào việc phòng, chống tham nhũng. Bên cạnh đó, còn có nhiều cuộc họp trao đổi sâu thêm về thu hồi tài sản tham nhũng, chống buôn lậu, rửa tiền… Đây là những vấn đề mà nhiều năm nay các quốc gia thành viên quan tâm, trao đổi với nhau.

XUÂN THÀNH