Những năm gần đây, cùng với tác động của quá trình phát triển kinh tế - xã hội, tình trạng khai thác và sử dụng tài nguyên chưa hợp lý đã dẫn đến diện tích rừng ngập mặn trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ngày càng bị thu hẹp.
Những năm gần đây, cùng với tác động của quá trình phát triển kinh tế - xã hội, tình trạng khai thác và sử dụng tài nguyên chưa hợp lý đã dẫn đến diện tích rừng ngập mặn (RNM) trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ngày càng bị thu hẹp. Trước tình hình đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang xây dựng Dự án Phục hồi và phát triển RNM ven biển giai đoạn 2011 - 2015. Theo đó, giai đoạn này toàn tỉnh sẽ trồng mới 600ha RNM, nâng tổng diện tích RNM tập trung lên 625ha. Tuy nhiên, diện tích RNM được khôi phục xem ra còn quá ít so với thực trạng rừng ban đầu.
Trước năm 1990, toàn tỉnh có khoảng gần 2.500ha RNM, phân bố dọc theo suốt chiều dài của tỉnh ở vùng ven biển và hải đảo, tập trung chủ yếu ở Ninh Hòa, Vạn Ninh (gần 1.100ha), Cam Ranh (hơn 1.000ha), Cam Lâm (100ha), Nha Trang (gần 300ha). Tuy nhiên, từ năm 1990 - 2000, do lợi ích kinh tế trước mắt, RNM ven biển bị tàn phá nặng nề để lấy đất xây dựng ao, đìa nuôi trồng thủy sản. Thống kê thời điểm năm 2.000, toàn tỉnh chỉ còn 25ha RNM tập trung (chưa tính diện tích mọc phân tán) và đứng trước nguy cơ bị xóa sổ. RNM kiệt quệ không những gây ảnh hưởng xấu đến môi trường sinh thái mà còn hủy diệt các loại động thực vật ven biển, dẫn đến việc mất nơi cư trú, sinh sản của nhiều loài thủy sản có giá trị. Mặt khác, nguồn lợi thủy sản ở vùng biển, ven bờ bị suy giảm, dịch bệnh trên tôm, cá và các loài thủy hải sản phát triển mạnh khiến đời sống của người dân ven biển gặp không ít khó khăn. Ngoài ra, sự suy giảm diện tích RNM còn làm cạn kiệt nguồn nước ngọt, tăng khả năng xâm nhập mặn, ô nhiễm môi trường, thoái hóa đất… tác động không nhỏ đến đời sống của người dân ven biển, hải đảo.
 |
| Người dân xã Nich Ích, thị xã Ninh Hòa tham gia trồng rừng ngập mặn. |
Những năm gần đây, do nhận thức được giá trị của RNM, người dân ở một số địa phương như thôn Tân Đảo (Ninh Ích - Ninh Hòa), thôn Tuần Lễ (Vạn Ninh)… đã trồng lại các loài cây ngập mặn, trồng phục hồi một số diện tích RNM ở các vùng ven bờ, đầm phá. Tuy nhiên, do không có nguồn vốn đầu tư, chính sách khuyến khích và ý thức của người dân còn hạn chế nên diện tích RNM được phục hồi không đáng kể. Theo Dự án Phục hồi và phát triển RNM ven biển giai đoạn 2011 - 2015, toàn tỉnh sẽ trồng mới 600ha RNM, nâng tổng diện tích RNM tập trung lên 625ha với tổng kinh phí gần 42 tỷ đồng. Qua khảo sát của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, một số địa điểm ưu tiên cần được quản lý và trồng phục hồi RNM như: RNM Tuần Lễ (Vạn Ninh), RNM thôn Tân Đảo (Ninh Hòa), RNM Mỹ Ca (Cam Ranh), RNM ở vùng đầm Thủy Triều (Cam Lâm), RNM Đầm Bấy (Nha Trang)… Bên cạnh đó, có thể thành lập những khu bảo tồn RNM ở các khu vực trên. Tuy nhiên, diện tích RNM được khôi phục xem ra vẫn còn ít so với thực trạng rừng ban đầu.
Để tăng cường quản lý và sử dụng bền vững hệ sinh thái RNM trên địa bàn tỉnh, các địa phương, ngành chức năng cần tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân, huy động cộng đồng cùng trồng và chăm sóc RNM. Bên cạnh đó, có những chính sách hỗ trợ, khuyến khích giúp người dân chuyển đổi ngành nghề, tạo được sự đồng thuận để cùng bảo tồn và phát triển hệ sinh thái RNM. Mặt khác, cần thí điểm mô hình giao rừng cho cộng đồng, cụm dân cư để người dân trực tiếp chăm sóc và hưởng lợi ích từ những khu RNM; đồng thời nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo tồn tài nguyên RNM. Ngoài ra, ngành Nông nghiệp cần xây dựng các chương trình nghiên cứu, giám sát và phục hồi hệ sinh thái RNM với sự tham gia, hỗ trợ của cộng đồng và các tổ chức quốc tế. Tuy nhiên, để kế hoạch quản lý và phục hồi RNM có hiệu quả, cần kết hợp hài hòa giữa đầu tư trồng mới và khoanh vùng bảo vệ nghiêm ngặt. Trong đó, ngoài nghiêm cấm mọi hình thức chặt phá, một số hoạt động khai thác quá mức, hủy diệt trong khu vực RNM như: đánh mìn, giã cào, xung điện, lờ dây… phải được xử lý triệt để. Có như thế, RNM mới được phục hồi và khai thác hiệu quả, góp phần bảo tồn đa dạng hệ sinh thái và bảo vệ môi trường.
ANH TUẤN
