Thời gian gần đây, dòng văn học du ký ở Việt Nam đang nổi lên thành một hiện tượng đáng chú ý với hàng loạt đầu sách liên tục ra mắt và tái bản.
Thời gian gần đây, dòng văn học du ký ở Việt Nam đang nổi lên thành một hiện tượng đáng chú ý với hàng loạt đầu sách liên tục ra mắt và tái bản. Tính mới lạ, chân thực cùng với hiệu ứng mạnh mẽ của truyền thông và mạng xã hội là những yếu tố khiến trào lưu này nhanh chóng nở rộ, chiếm được cảm tình của đông đảo độc giả, đặc biệt là giới trẻ.
Sức hấp dẫn của đề tài
Cùng với sự phát triển và phổ biến của hình thức du lịch “phượt”, mảng văn học du ký ở Việt Nam cũng ngày càng đa dạng và phong phú hơn. Ðược bày bán ở vị trí nổi bật tại các hiệu sách, được độc giả truyền tay nhau, chia sẻ trên các diễn đàn, được báo chí quan tâm khai thác, loại hình sách du ký được xem như đang thổi một “luồng gió mới” vào thị trường xuất bản. Những trang viết của Phan Việt với Một mình ở châu Âu, Huyền Chip (tức Khánh Huyền) - Xách ba lô lên và đi, Phương Mai - Tôi là một con lừa, Trương Anh Ngọc - Nước Ý, câu chuyện tình của tôi, Dili - Ðảo thiên đường... đều tạo được những dấu ấn nhất định trong lòng công chúng. Theo dòng xu hướng, không chỉ có những tác phẩm mới của các cây viết trẻ xông xáo mà nhiều cuốn sách từ thời trước cũng được tổng hợp lại để xuất bản hoặc tái bản. Mới đây, Nhà xuất bản (NXB) Tri Thức ấn hành tác phẩm Phạm Quỳnh - tuyển tập du ký, chọn lọc 7 tác phẩm tiêu biểu của học giả Phạm Quỳnh như: Mười ngày ở Huế, Một tháng ở Nam Kỳ, Trảy chùa Hương, Pháp du hành trình nhật ký... Trước đó, NXB Trẻ phát hành bộ ba cuốn Du ký Việt Nam, tập hợp những bài du ký hay đã từng được đăng trên Nam Phong tạp chí (1917 - 1934).
 |
| Bìa một số cuốn sách du ký xuất bản gần đây đang thu hút bạn đọc. |
Dòng sách du ký trên thế giới đã có từ lâu. Nhiều cuốn chỉ đơn giản là kể lại dăm ba câu chuyện trên đường, những nơi đã thấy, những người đã gặp. Song cũng có những tác phẩm sâu sắc như cuốn Trên đường của Giắc Kê-rô-ắc hay Phương Ðông lướt ngoài cửa sổ của Pôn Thê-rốt. Chỉ trong vòng hơn 10 đầu của thế kỷ XXI, khi các phương tiện đi lại và ngành xuất bản đều có những bước tiến mạnh mẽ về công nghệ thì số lượng sách du ký cũng gia tăng đáng kể với ít nhất là 50 tựa sách nổi tiếng (theo Wikipedia). Chưa kể đến lượng đầu sách thật sự xuất bản ở từng nước, số bản thảo, số sách lưu hành trên mạng Internet thì con số còn lớn hơn rất nhiều.
Ngày nay, mọi thông tin về địa lý, văn hóa đều có thể tìm thấy trên Internet, nhưng những trải nghiệm, chia sẻ, soi chiếu, xúc cảm rất thật của các tác giả qua những chuyến đi từ trong nước đến khắp thế giới, từ chính thống đến bụi phủi, luôn tạo được sự hứng thú và đồng cảm ở người đọc. Nhiều đơn vị làm sách cũng đã nhanh chóng nhận ra ưu thế vượt trội của mảng sách này trong thị hiếu đa dạng của lớp người đọc hiện đại.
Thành công nhờ sự khác biệt
Thể loại văn học du ký tưởng chừng dễ viết, dễ tiếp cận người đọc và bất cứ ai cũng viết được, nhưng để viết hay, hấp dẫn lại là một thách thức lớn. Không phải ai thực hiện một chuyến “du” là có thể “ký” thành công. Do đó, nếu câu chuyện không độc đáo và cách diễn đạt không mới mẻ thì cuốn sách có thể coi là thất bại, sớm chìm vào quên lãng. Hẳn là vì vậy nên các tác giả có tác phẩm du ký được ưa chuộng đều mỗi người một ý tưởng, một cách hành văn với những cung bậc cảm xúc khác nhau.
Thêm một đặc điểm khác của trào lưu này là việc số lượng tác giả nữ chiếm phần đông so với nam giới. Ðiều đó cho thấy được phần nào hình ảnh của những người phụ nữ thế hệ mới có tri thức, sự mạnh mẽ, độc lập, tự tin, khao khát sống và khao khát được thể hiện mình. Họ đang góp phần thay đổi những định kiến lâu nay của xã hội đối với nữ giới.
Một cuốn sách thuộc thể loại du ký gây chú ý gần đây khác là John đi tìm Hùng. Tuy chỉ mới ra mắt nhưng đã được đề cập đến trong đề thi môn Văn, khối D của kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng toàn quốc vừa diễn ra, cái tên sách và tên tác giả trở nên “nóng” hơn bao giờ hết, nhất là trong cộng đồng mạng. Thật ra, John đi tìm Hùng là một cách nói với hai hình ảnh ẩn dụ, trong đó John là phần “Mỹ” và Hùng là phần “Việt” trong cùng một con người là Trần Hùng John (tên thật của tác giả). Cuộc “tìm kiếm” này được chàng Việt kiều trẻ cụ thể hóa bằng một hành trình đi bộ suốt hơn 80 ngày qua 20 tỉnh, thành phố của đất nước, với những đắng cay, ngọt ngào của một người con tìm về với quê hương, nguồn cội, chứng kiến và lắng nghe cuộc sống, tiếp xúc với nền văn hóa và gặp gỡ những người bạn mới.
Trong khi nhiều bản thảo mới chờ được ra mắt thì các phần tiếp theo của những cuốn sách ăn khách cũng đang được gấp rút thực hiện. Chắc chắn, thời gian tới, văn học du ký sẽ còn phát triển hơn nữa khi ngày càng có nhiều tác giả kỳ cựu lẫn cây viết trẻ đầy ý tưởng tham gia, ngày càng nhiều nhà xuất bản chú trọng hơn tới dòng sách này.
MỸ HẠNH (Nhandan Online)
