Thiếu nguyên liệu sản xuất nước mắm

Việc thiếu nguyên liệu không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động của nhiều cơ sở sản xuất nước mắm mà còn khiến thương hiệu nước mắm Nha Trang bị ảnh hưởng.

Việc thiếu nguyên liệu không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động của nhiều cơ sở sản xuất (CSSX) nước mắm mà còn khiến thương hiệu nước mắm Nha Trang bị ảnh hưởng.

Khan hiếm cá, giá tăng

Phường Vĩnh Trường (TP. Nha Trang) là nơi tập trung nhiều CSSX nước mắm nhất thành phố. Những năm trước, vào thời điểm này, người, xe tấp nập đưa cá cơm nguyên liệu đến bán cho các CSSX; nhưng hiện nay, các nhà thùng nơi đây đang lâm vào cảnh thiếu nguyên liệu trầm trọng. Ông Nguyễn Hoài Sơn - Giám đốc Doanh nghiệp (DN) tư nhân Châu Sơn (phường Vĩnh Trường) chia sẻ: “Hàng năm, DN chúng tôi cần đến 800 tấn cá cơm nguyên liệu để phục vụ sản xuất. Nhưng từ đầu năm đến nay, chúng tôi chưa mua được tấn cá nào; 2/3 trong tổng số 60 hồ chứa cá nguyên liệu đang bỏ trống”. Cũng theo ông Sơn, những năm trước, cá mất mùa chỉ vài ba tháng, không kéo dài như 2 năm nay. Hiện nay, DN của ông vẫn cầm cự được nhờ lượng cá nguyên liệu mua từ cuối năm 2012. Tuy thiếu nguyên liệu nhưng DN không dám mua cá tạp để sản xuất, bởi chất lượng nước mắm sẽ giảm sút.

Năm nay, Công ty Cổ phần Thủy sản 584 Nha Trang có kế hoạch mua 3.100 tấn cá cơm, cá nục nhỏ để làm nguyên liệu sản xuất nước mắm; nhưng đến thời điểm này, Công ty chỉ mới thu mua được 300 tấn, đạt hơn 9% kế hoạch. “Trước đây, thương lái từ các nơi khác đưa nguyên liệu đến tận Công ty để bán, nhưng năm nay, tình hình hoàn toàn đảo ngược, chúng tôi đã liên hệ ra tận Thanh Hóa, Nghệ An để tìm mua cá nhưng vẫn không mua được”, ông Đỗ Hữu Việt - Giám đốc Công ty cho biết. Cũng theo ông Việt, hơn 35 năm hoạt động trong ngành sản xuất nước mắm, chưa bao giờ ông thấy tình trạng khan hiếm cá cơm nguyên liệu “căng” như hiện nay.

Sản xuất nước mắm tại Công ty Cổ phần Thủy sản 584 Nha Trang

Do sản lượng ít nên giá cá tăng cao. Nếu như trước đây, cá cơm sản xuất nước mắm chỉ khoảng 6 nghìn đồng/kg thì hiện nay đã tăng lên hơn 10 nghìn đồng/kg. Do không có cá cơm nên không ít nhà thùng phải quay sang thu mua cá giò (không phải là nguyên liệu tốt nhất) để sản xuất, khiến cho chất lượng nước mắm không cao. Điều này ảnh hưởng lớn đến thương hiệu nước mắm Nha Trang. Theo lý giải của nhiều DN, cá cơm không chỉ làm nguyên liệu cho nhà thùng mà còn cho nhiều ngành nghề khác, nhất là thời gian gần đây, số lượng các cơ sở hấp sấy cá cơm thu mua nguyên liệu nhiều. Mặt khác, ở một số tỉnh thành khác, nhiều thương lái nước ngoài cũng tranh mua cá cơm... trong khi sản lượng đánh bắt được ngày càng khan hiếm, chưa có nguồn cá nhập khẩu nên các CSSX nước mắm càng khó khăn hơn khi tìm kiếm nguồn nguyên liệu.

Kế hoạch sản xuất bị phá vỡ

Ông Đỗ Hữu Việt cho biết: “Năm 2013, DN chúng tôi dự kiến sẽ sản xuất và tiêu thụ 7 triệu lít nước mắm, nhưng việc thiếu hụt nguyên liệu đã khiến cho kế hoạch sản xuất kinh doanh của đơn vị bị vỡ. Điều này không chỉ ảnh hưởng lớn đến doanh thu, lợi nhuận của DN mà còn ảnh hưởng lớn đến người lao động”. Đây cũng là nỗi lo lắng chung của các CSSX nước mắm. Được biết, nguyên liệu mà các CSSX nước mắm thu mua thời điểm này, sau khoảng 8 tháng ướp, chượp sẽ cho ra nước mắm thành phẩm và được tiêu thụ mạnh vào thời điểm cuối năm. Trước tình trạng này, DN tư nhân Châu Sơn đã chọn giải pháp sản xuất cầm chừng, để trống hồ chứa. Tuy nhiên, theo phân tích của chủ DN này, không làm nước mắm cũng không phải là giải pháp hay. Bởi thùng, vại để lâu sẽ bị hỏng, xuống cấp; khi sản xuất trở lại tốn nhiều chi phí gia cố, sửa chữa... Trong khi đó, việc thuê mướn công nhân trở lại cũng rất khó khăn.

Không chỉ khiến hoạt động sản xuất của nhiều CSSX nước mắm bị đình trệ, tình trạng khan hiếm nguyên liệu còn khiến các DN đã lỡ ký hợp đồng với đối tác trong và ngoài nước đứng trước nguy cơ phải bồi thường hợp đồng vì không giao sản phẩm đúng hạn; đẩy nhiều cơ sở đứng trước nguy cơ đóng cửa. Bên cạnh đó, giá nguyên liệu tăng hơn 30%, trong khi giá thành phẩm không tăng tương ứng đã khiến cho hiệu quả sản xuất kinh doanh thấp, nhiều DN không mặn mà gắn bó với nghề làm nước mắm truyền thống. Còn nhớ, cuối năm 2012, nước mắm Nha Trang vinh dự lọt vào top 10 gia vị và nước chấm nổi tiếng Việt Nam. Chưa kịp vui vì thương hiệu đã được khẳng định thì bài toán thiếu nguyên liệu đang là thách thức lớn đối với các DN sản xuất nước mắm truyền thống ở TP. Nha Trang.

BÍCH LA