Nhớ một thời tuổi trẻ!

Cách đây 45 năm, theo tiếng gọi của Tỉnh đoàn Phú Khánh, hàng ngàn thanh niên đã tình nguyện tham gia lực lượng Thanh niên Xung phong (TNXP) đi xây dựng các khu kinh tế mới. Với nhiệt huyết tuổi trẻ, vắt kiệt mồ hôi trên các công trường, thế hệ TNXP ngày ấy đã góp phần tạo nên các vùng kinh tế mới như: Đất Sét Đồng Trăng, Bến Khế…

 

Trên những công trường gian khổ

 

Một ngày cuối tuần tháng 3-2021, ông Phùng Sự Thạnh (nguyên cán bộ Công ty Xổ số Kiến thiết Khánh Hòa) gặp lại những đồng đội từng là TNXP ở Đất Sét. Gặp nhau tay bắt mặt mừng, họ lại cùng ôn lại kỷ niệm một thời TNXP sôi nổi. 

 

 

Tháng 4-1976, ông Thạnh xung phong tham gia lực lượng TNXP đi xây dựng các khu kinh tế mới của tỉnh. “Khi ấy, khí thế rất náo nức. Thanh niên, đoàn viên, cả những người đã có gia đình đều xung phong tham gia lực lượng TNXP đi khai hoang, phục hóa, mở rộng các khu kinh tế mới với khẩu hiệu “Tất cả cho sản xuất” , ông Thạnh kể. Ngày 27-4-1976, gần 2.000 đội viên TNXP được huy động từ Nha Trang, Cam Ranh, Ninh Hòa, Vạn Ninh, Diên Khánh… tập hợp trước Nhà Thông tin (số 5 đường 2-4, TP. Nha Trang) làm lễ xuất quân đi xây dựng kinh tế mới ở Đất Sét (Diên Xuân, Diên Khánh), Đồng Trăng (Diên Đồng, Diên Khánh), Bến Khế (Khánh Bình, Khánh Vĩnh), Ninh Thượng (thị xã Ninh Hòa). Nhiều thanh niên lớn lên ở thành thị đã tự nguyện bỏ lại những chiếc quần ống loe, những chiếc áo sắc màu để khoác lên mình màu áo xanh tình nguyện. 

 

Trước ngày xuất quân khoảng 10 ngày, Ban TNXP tỉnh Phú Khánh đã cho 64 người đi tiền trạm để phát dọn mặt bằng chuẩn bị đón quân. Ông Phùng Sâm - Phó Chủ tịch Hội TNXP tỉnh, người có mặt trong đội quân tiền trạm năm ấy nhớ lại: “Khi ấy, vùng Đất Sét rất hoang vu. Xe chở đến đầu xã Diên Xuân thì tất cả phải xuống đi bộ vào khu vực được chỉ định làm khu kinh tế mới. Anh em phải phát dọn mặt bằng, cắm mốc chia lô để các đơn vị lên đóng quân. Ở Đất Sét có 5 đại đội TNXP với 582 cán bộ, đội viên được huy động từ Nha Trang và Cam Ranh. Các đại đội TNXP phải tự đi chặt cây, đốn lồ ô, cắt tranh làm lán trại”. Ở mỗi điểm xây dựng kinh tế mới đều có lập trạm xá, khu cửa hàng thương nghiệp để bán một số vật dụng sinh hoạt cần thiết. Các đơn vị TNXP cũng cho xây dựng sân bóng đá, bóng chuyền để các đội viên tập luyện và thi đấu giao hữu. “Không khí thi đua giữa các đại đội rất lớn. Chiều chiều, đài truyền thanh của Tiểu đoàn TNXP Đất Sét lại phát bản tin thông báo về thành tích của các đơn vị. Buổi tối, các đơn vị đều tổ chức sinh hoạt chính trị, văn nghệ…”, ông Phùng Sự Thạnh nhớ lại.

 

 

 

Ở Bến Khế, lực lượng TNXP chủ yếu đến từ Vạn Ninh, Ninh Hòa và Nha Trang cũng rất hăng hái. Ông Trịnh Công Ấn - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Dân số - Gia đình và trẻ em tỉnh) và bà Trần Thị Thanh Mai - nguyên Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội vẫn nhớ như in những ngày đầu đi TNXP ở Bến Khế. Vừa lên Bến Khế, các đơn vị đã bắt tay ngay vào dựng lán trại, cắm mốc để phát rừng mở rộng đất sản xuất. Sống xa nhà, thiếu thốn đủ thứ, lại thêm các cơn sốt rét rừng hành hạ… nhưng lực lượng TNXP lúc nào cũng vui vẻ, hăng say lao động. “Lúc ấy, thanh niên sống có lý tưởng, hoài bão lớn là nhanh chóng xây dựng lại đất nước sau đổ nát của chiến tranh nên sẵn sàng quên đi những mệt nhọc, mất mát, hy sinh. Nhiều người đã trưởng thành trong môi trường TNXP, được vinh dự kết nạp đoàn. Tôi cũng vinh dự được kết nạp đoàn trong đợt đầu tiên của TNXP ở Bến Khế”, bà Mai chia sẻ. 

 

Theo Hội TNXP tỉnh, kết thúc đợt 1, lực lượng TNXP cùng lực lượng cơ giới đã khai hoang gần 2.000ha đất, tạo điều kiện cho 2 vạn dân đi kinh tế mới làm ăn sinh sống. Phần lớn TNXP tiếp tục đi đến các vùng đất mới, có người ở lại ngay trên mảnh đất mà mình vừa khai hoang.

 

Hoàn thành việc khai hoang ở Đất Sét, Bến Khế…, đầu năm 1978, Tỉnh đoàn Phú Khánh tiếp tục kêu gọi TNXP lên đường đi Phú Yên. Sau khi từ Đất Sét trở về, bà Bùi Thị Nở - nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Điều dưỡng và chăm sóc người có công tỉnh), ông Trịnh Vũ Giang (phường Phước Hải, Nha Trang) đang học Trường Đoàn của tỉnh Phú Khánh (đóng ở Vạn Giã, Vạn Ninh) đã xung phong vào Đại đội tiên phong (còn gọi là Đại đội “Thép”) đi xây dựng cơ sở vật chất mở công trường Thanh niên 26-3 ở huyện Sông Hinh.

 

 

Ngày 21-3-1978, hơn 1.000 TNXP xuất quân từ Nha Trang lên đường tiến quân vào vùng đông Sông Hinh thành lập công trường khai hoang Thanh niên 26-3. Với diện tích lên đến 5.100ha, trong đó có 800ha rừng rậm, 380ha rừng thưa, 3.720ha đồi tranh, công trường Thanh niên 26-3 đúng nghĩa là đại công trường. Lực lượng huy động cho công trường có lúc lên đến 2.000 TNXP. Ngoài nhiệm vụ khai hoang, sản xuất lương thực thực phẩm, công trường còn nuôi 500 con bò thương phẩm và bò sinh sản. Bằng sức lực của tuổi trẻ, mặc dù chỉ lao động bằng công cụ thô sơ, lực lượng TNXP của tỉnh Phú Khánh đã tiến hành khai hoang hàng ngàn héc - ta đồi núi, cải tạo đất để trồng các loại cây công nghiệp ngắn ngày và lúa nước…

 

Làm nghĩa vụ quốc tế 

 

Khi xảy ra chiến tranh biên giới Tây Nam, Đảng và Nhà nước đã kêu gọi TNXP lên đường làm nghĩa vụ quốc tế. Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Phú Khánh thành lập Tiểu đoàn TNXP Lê Đình Chinh phục vụ chiến đấu ở biên giới Campuchia với lực lượng khoảng 410 người được tuyển từ công trường Thanh niên 26-3 và công trường Vườn Xoài - Sơn Thành (huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên). Từ công trường Thanh niên 26-3, bà Bùi Thị Nở và nhiều đồng đội đã tham gia Tiểu đoàn Lê Đình Chinh đi Campuchia, riêng bà Nở được giữ chức Chính trị viên Đại đội.

 

Hiện nay, Hội cựu TNXP tỉnh có gần 3.500 hội viên, trong đó phần lớn là thế hệ TNXP sau năm 1975. Trên địa bàn tỉnh, có 6 huyện, thị, thành phố đã thành lập hội cựu TNXP cấp huyện, gồm: Nha Trang, Cam Ranh, Diên Khánh, Ninh Hòa, Khánh Vĩnh, Cam Lâm.   Ngày 27-4 trở thành ngày truyền thống của TNXP tỉnh Khánh Hòa.

Tháng 12-1978, Tiểu đoàn Lê Đình Chinh làm lễ xuất quân phục vụ chiến đấu tại sân vận động 19-8. Đồng chí Nguyễn Phụng Minh - Phó Bí thư Tỉnh ủy Phú Khánh  khi ấy trực tiếp huấn thị và giao nhiệm vụ cho Tiểu đoàn TNXP Lê Đình Chinh. Tiểu đoàn đóng quân tại tỉnh Ratanakiri, Campuchia, được giao nhiệm vụ xây dựng kho hậu cần của Quân khu V; phối hợp với Trung đoàn Công binh 270 làm đường giao thông, đường dây thông tin liên lạc, vận chuyển đạn dược, lương khô lên tuyến trước và chuyển thương binh, tử sĩ về tuyến sau. Theo bà Nở, những ngày tình nguyện ở Campuchia đói khổ, vất vả hơn nhiều so với ở công trường Thanh niên 26-3. Quân Khmer Đỏ đã tiến hành “diệt chủng” nên ở vùng đóng quân gần như không có bóng người dân. Nhiều lần đi công tác, bà cùng đồng đội phải uống nước từ các vũng nước đọng ở trong rừng… Tháng 3-1979, sau khi hoàn thành nghĩa vụ quốc tế cao cả, Tiểu đoàn Lê Đình Chinh về nước, trở về các công trường. Đến đầu năm 1980, nhiệm vụ khai hoang, phục hóa hoàn thành.

 

45 năm đã qua, mỗi lần gặp gỡ là dịp họ ôn lại một thời TNXP sôi nổi, nhớ về những trận đánh bóng chuyền hấp dẫn, những trận sốt rét rừng nằm liệt giường… và cả những mất mát hy sinh. Trong gian khổ đã trui rèn lớp cựu TNXP ngày ấy đã trưởng thành trong cuộc sống và sự nghiệp.

 

 

XUÂN THÀNH