Niềm vui làng muối

So với năm ngoái, mùa muối năm nay diêm dân thị xã Ninh Hòa (Khánh Hòa) được mùa, được giá. Tuy nhiên, niềm vui ấy sẽ trọn vẹn hơn nếu giá nhân công, giá công gánh muối không quá cao.

Được mùa, được giá

Về phường Ninh Hải, Ninh Diêm, Ninh Thọ (thị xã Ninh Hòa) những ngày này, trên những cánh đồng muối, đập vào mắt chúng tôi là hình ảnh nhộn nhịp người cào, người gánh tất bật cho việc thu hoạch muối cuối vụ. Trên các khoảng đất trống ở cạnh các ruộng muối, những ụ muối trắng tinh vừa mới thu hoạch được chất đầy. Những con đường chạy vào ruộng muối tấp nập các xe thu mua.

 

Phụ giúp nhân công cào, đậy bạt cho các ụ muối mới thu hoạch, ông Ngô Diện - tổ dân phố Phú Thọ 2, phường Ninh Diêm không giấu niềm vui: “Nhà tôi có 3ha muối bạt và muối đất. Mùa muối năm ngoái, gia đình tôi trắng tay do trời mưa nhiều. Năm nay, thời tiết thuận lợi hơn, vào mùa vụ bình quân mỗi tuần tôi thu hoạch được 2 lứa. Tính từ đầu năm đến nay, gia đình tôi thu được gần 400 tấn. Với giá thu mua từ 750.000 đồng đến 800.000 đồng/tấn muối đất và từ 950.000 đồng đến 1 triệu đồng/tấn muối bạt, tôi lãi hơn 200 triệu đồng”.

Trên ruộng muối của gia đình ông Nguyễn Quyền - tổ dân phố Phú Thọ 3, phường Ninh Diêm có hơn 4 người cào, gánh. Năm ngoái, 2ha ruộng muối bạt và muối đất của gia đình ông bị mất trắng, tiền đầu tư hơn 100 triệu đồng trôi theo mưa. Năm nay, thời tiết thuận lợi hơn, nắng tuy không gắt nhưng ít mưa trái mùa nên 4, 5 ngày hoặc 1 tuần muối đã kết tinh, sản lượng thu hoạch được gần 3 tấn/lần cào. Theo giá thu mua hiện nay, hết mùa vụ gia đình ông thu được gần 100 triệu đồng.

 

Cùng chung niềm vui ấy, nhiều diêm dân phường Ninh Hải cũng đang hối hả thu hoạch những vụ muối cuối cùng của năm. Trên gương mặt sạm đen vì nắng gió, ông Nguyễn Tấn Sâm - tổ dân phố 1, phường Ninh Hải cho hay: “Năm nay 3ha muối đất của tôi cho thu hoạch hơn 150 tấn, tăng gấp 2,5 lần so với năm ngoái; sau khi trừ chi phí đầu tư, thuê mướn nhân công, gia đình tôi thu lãi khoảng 60 triệu đồng”.

Theo nhiều diêm dân, so với các vụ muối 4, 5 năm trước, sản lượng mùa vụ năm nay tuy không cao bằng, chỉ đạt khoảng 60%, nhưng so với năm ngoái cao gấp 2,5 lần, giá thu mua cũng tăng hơn, ổn định, muối làm đến đâu được thu mua hết đến đó nên diêm dân cũng an tâm sản xuất, không phải nơm nớp điệp khúc “được mùa, mất giá” hay “được giá, mất mùa” như mọi năm. 

 

Đến thời điểm này, tổng lượng muối diêm dân phường Ninh Diêm sản xuất đạt 2.000 tấn, Hợp tác xã (HTX) Muối 1-5 Ninh Diêm thu hoạch hơn 2.500 tấn muối, tăng 1/3 so với cùng kỳ.

Khó kiếm nhân công

Có mặt tại các đồng muối của phường Ninh Diêm, Ninh Hải vào những ngày cuối tháng 8, giữa cái nắng chói chang, chứng kiến những diêm dân với đôi quang gánh nặng trĩu trên vai, mới thấy hết sự nhọc nhằn của nghề này. Theo quan sát của chúng tôi, cánh đồng muối rộng hàng trăm héc-ta này có rất ít thanh niên tham gia làm muối, hầu hết là người lớn tuổi và phụ nữ. Thiếu nhân lực, nhất là công gánh đang là nỗi lo thường trực của những người làm muối nơi đây.

 

 

Lau vội những giọt mồ hôi lấm tấm trên mặt, bà Lê Thị Se - tổ dân phố Phú Thọ 2, phường Ninh Diêm - người có thâm niên trong nghề gánh muối cho biết: “Nghề gánh muối quá vất vả nên bọn trẻ bây giờ ít đứa theo nghề. Tôi gần 50 tuổi nhưng ngày nào cũng có người kêu đi gánh. Nhưng sức khỏe ngày càng yếu, có khi làm 1 ngày nghỉ 2, 3 ngày”. Bà Đặng Thị Niệm - 60 tuổi, thành viên HTX Muối 1-5 Ninh Diêm cho hay: “Hai vợ chồng tôi đều là thành viên HTX, tôi đầu gánh, ông nhà đầu cào. Làm muối thường lấy công làm lời, nhiều năm trước bỏ công làm mỗi tháng thu nhập bình quân hai vợ chồng hơn 2 triệu đồng. Nhưng hiện nay tuổi cao, sức khỏe ngày càng giảm sút nên vợ chồng tôi không còn nhiều sức gánh, cào. Để giữ chân ở HTX đến mùa thu hoạch, nhiều bữa vợ chồng tôi phải bỏ tiền túi để thuê công gánh nên hầu như không còn thu nhập. Tuy nhiên, hiện nay, thuê nhân công cũng rất khó khăn, vận động miết nhưng 2 đứa con của tôi không đứa nào chịu theo nghề”.

Hiện nay, tiền công cho một lao động làm muối khoảng 120.000 đồng đến 130.000 đồng/công/4 giờ (từ 1 giờ cho đến 5 giờ chiều), sau 5 giờ chiều là 50.000 - 60.000 đồng/người/giờ. Thế nhưng, việc kiếm nhân công rất khó khăn, nhất là công gánh. Nguyên nhân giới trẻ tại địa phương hầu hết đi làm công nhân cho các công ty, xí nghiệp hoặc nghề tự do, do đó lao động làm nghề muối của địa phương phần lớn người già và phụ nữ hoặc nhân công ở các địa phương khác được thuê tới làm.

 

Vụ muối 2018, toàn tỉnh có hơn 900ha ruộng sản xuất muối, tập trung chủ yếu ở thị xã Ninh Hòa với gần 800ha, phân bố ở các phường: Ninh Diêm, Ninh Hải, Ninh Thủy và xã Ninh Thọ

Ông Trương Công  Hiến - Giám đốc HTX Muối 1-5 Ninh Diêm cho biết: “HTX có khoảng 500 thành viên nhưng số thành viên trên 50 tuổi chiếm khoảng 60%. Cũng do thiếu nhân công, một số ruộng muối đã cào xong nhưng không có người gánh, chiều tối có cơn mưa xuống, các ụ muối bị trôi ảnh hưởng đến sản lượng. Đến thời điểm này, sản lượng thu hoạch của HTX chỉ đạt khoảng 35% so với chỉ tiêu. Trước mắt, để tháo gỡ khó khăn trong việc thiếu hụt lao động, giảm sức người gánh muối, dự kiến niên vụ muối 2019 HTX sẽ đầu tư mua 100 chiếc xe đẩy muối. Tôi đang lo với tình trạng nhân lực già cỗi, không có người kế nhiệm như hiện nay, không biết dăm bảy năm nữa HTX sẽ đi đâu?!”.

Không chỉ có HTX bị ảnh hưởng, do thiếu nhân lực dẫn tới công gánh tăng theo hàng năm nên lợi nhuận thu được từ muối của diêm dân cũng giảm dần. Theo tính toán của ông Nguyễn Tấn Sâm, giá công gánh thường chiếm 50% tổng chi phí, năm nay giá tăng khoảng 10 - 15% so với năm ngoái. Do đó, các hộ làm muối lãi giảm tương ứng. Chưa kể, không tìm được nhân công, nhiều hộ làm muối phải chấp nhận trả giá cao sau 5 giờ chiều để thu hoạch muối cho kịp.

Rời ruộng muối trong ánh nắng chiều muộn lấp lánh trên đỉnh các đống muối trắng, thấp thoáng trên ruộng muối phẳng tắp hình ảnh những nhân công đang uyển chuyển gánh muối như toát lên niềm vui trong một mùa “bạc trắng” thành công.

Vân Ly