Tăng huyết áp khi mang thai - những điều cần biết

Nhận biết và dự phòng tăng huyết áp là việc làm vô cùng quan trọng để phòng ngừa những biến chứng không mong muốn đối với phụ nữ mang thai.

Theo bác sĩ Lê Văn Đức - Giám đốc Trung tâm Chăm sóc Sức khỏe sinh sản tỉnh, đối với người bình thường, tăng huyết áp là nguyên nhân của nhiều chứng bệnh như: tim mạch, tiểu đường, bệnh thận... Đối với phụ nữ mang thai, tăng huyết áp dẫn đến hiện tượng tiền sản giật nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ và thai nhi. Tăng huyết áp là một triệu chứng có thể có từ trước khi mang thai, xuất hiện trong khi mang thai hoặc đã có sẵn từ trước và nặng lên do thai nghén. Tăng huyết áp trong thai kỳ được chia làm ba loại: tăng huyết áp mạn tính, tăng huyết áp thai kỳ và tiền sản giật.

Tỷ lệ tăng huyết áp mạn tính ở phụ nữ có thai dao động từ 1 đến 5%. Tỷ lệ này cao hơn ở phụ nữ lớn tuổi, phụ nữ béo phì. Phụ nữ mang thai bị tăng huyết áp mạn tính có nguy cơ gia tăng tiền sản giật và tỷ lệ tử vong. Khả năng rủi ro xảy ra đặc biệt cao với những người có bệnh sử tim mạch hoặc thận. Tăng huyết áp thai kỳ biểu hiện ở sau tuần thứ 20 của thai kỳ và không kèm theo các triệu chứng khác của tiền sản giật. Ở một số phụ nữ, tăng huyết áp thai kỳ có thể là biểu hiện sớm của tiền sản giật, trong khi ở một số người khác, đó có thể là dấu hiệu của chứng tăng huyết áp mạn tính chưa được chẩn đoán. Tiền sản giật là tình trạng tăng huyết áp kết hợp với tăng acid uric máu hoặc đạm niệu. Nếu không được kịp thời điều trị, tiền sản giật có thể khiến mẹ bị co giật, phù phổi, suy thận cấp, vỡ gan và tử vong.

Tăng huyết áp thường hay xảy ra sau tuần thứ 20 - 24 của thai kỳ qua một số biểu hiện như: phù, có đạm trong nước tiểu. Phù là triệu chứng xuất hiện sớm nhất, phù toàn thân, nằm nghỉ không hết, phù mềm ấn lõm. Đặc biệt, thai phụ thấy tăng cân nhanh (dấu hiệu phù này không giống với phù sinh lý do thai chèn ép gây ứ trệ tuần hoàn, khi nằm nghỉ hoặc gác chân lên cao thì hết phù).

Tăng huyết áp khi có thai được coi là thai nghén có nguy cơ, nếu trước đó chưa biết có tăng huyết áp mà khi có thai, huyết áp tối đa > = 140mmHg hoặc huyết áp tối thiểu >= 90mmHg là tăng huyết áp, hoặc đã biết huyết áp trước đó mà huyết áp tối đa tăng >= 30mmHg hoặc huyết áp tối thiểu tăng > =15mmHg so với huyết áp trước khi mang thai thì được coi là tăng huyết áp (lưu ý: đo huyết áp 2 lần, mỗi lần cách nhau 4 giờ). Khi huyết áp tâm trương từ 90 đến 110mmHg kèm theo đạm trong nước tiểu 0,3g/l được gọi là tiền sản giật nhẹ và nếu huyết áp tâm trương >=110mmHg và lượng đạm trong nước tiểu 1g/l kèm theo các dấu hiệu: nhức đầu, hoa mắt, đau vùng thượng vị thì được coi là tiền sản giật nặng. Trong trường hợp này nếu không được điều trị kịp thời thì sẽ chuyển thành sản giật đe dọa tính mạng mẹ và con.

Bác sĩ Đức chia sẻ, tăng huyết áp hiện nay vẫn chưa tìm được nguyên nhân cụ thể, có một số yếu tố dẫn đến tăng huyết áp như: ăn nhiều muối, ít vận động thể lực, béo phì, tăng cholesterol, căng thẳng thần kinh, tâm lý... Bên cạnh đó, tuổi của sản phụ cao (trên 35 tuổi), trong gia đình có người bị bệnh, chế độ dinh dưỡng lúc mang thai chưa tốt, kèm theo đó là chứng thiếu máu trầm trọng, mang thai sinh đôi, thai phụ có nước ối quá nhiều, thời tiết thay đổi đột ngột, nóng lạnh thất thường… cũng là những nguyên nhân có thể gây tăng huyết áp ở phụ nữ mang thai. Ngoài ra, một số bệnh lý mắc phải có thể làm tăng huyết áp ở phụ nữ có thai như: bệnh về thận, tuyến thượng thận, tuyến giáp, bệnh tim mạch, tiểu đường…

Trong khi mang thai, nếu có tăng huyết áp đi kèm với đạm trong nước tiểu và phù thì phải nghĩ ngay đến tăng huyết áp do nhiễm độc thai nghén. Sản phụ nếu bị nhiễm độc thai nghén nhẹ thì chỉ cần nghỉ ngơi, nằm nghiêng trái, uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ điều trị. Nếu có triệu chứng nhiễm độc thai nghén nặng thì cần phải được điều trị nội trú tại các cơ sở y tế có chuyên khoa sản. Phụ nữ đang điều trị tăng huyết áp cần được tư vấn bác sĩ trước khi mang thai để lựa chọn loại thuốc phù hợp cho thai kỳ. Trong giai đoạn thai kỳ, bà mẹ nên duy trì lối sống năng động và chế độ dinh dưỡng lành mạnh. Trường hợp tiền sản giật chuyển biến phức tạp, thai phụ cần nhanh chóng nhập viện để đảm bảo sự an toàn cho mẹ và bé.

Bác sĩ Tôn Thất Toàn
(Trung tâm Truyền thông GDSK tỉnh)