Xây dựng Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia về Công nghệ Đại dương: Khởi tạo hệ sinh thái công nghệ biển vì tương lai bền vững

Việc thành lập các tổ chức nghiên cứu quốc gia về công nghệ đại dương là một trong những hoạt động trọng điểm ở rất nhiều các quốc gia trên thế giới. Trước bối cảnh này, UBND tỉnh Khánh Hòa đã đặt hàng trực tiếp Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) xây dựng đề án thành lập trung tâm nghiên cứu quốc gia về công nghệ đại dương. Trung tâm ưu tiên nghiên cứu 7 nhóm công nghệ đại dương gồm: robot, công nghệ giám sát đại dương, quản lý và phân tích dữ liệu, mô hình hóa đại dương, công nghệ năng lượng tái tạo, công nghệ sinh học đại dương và bảo tồn biển xanh.

Trong bối cảnh nhiều quốc gia trên thế giới đang thúc đẩy chiến lược phát triển kinh tế đại dương gắn với khoa học công nghệ, việc hình thành các trung tâm nghiên cứu quốc gia về công nghệ biển trở thành một hướng đi trọng yếu. Tại Việt Nam, chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển đã và đang được đẩy mạnh, với mục tiêu kết hợp giữa bảo tồn tài nguyên và khai thác hiệu quả các tiềm năng đại dương bằng công nghệ cao và mô hình đổi mới sáng tạo.

Từ yêu cầu thực tiễn và định hướng chiến lược này, Ủy ban Nhân dân tỉnh Khánh Hòa đã đặt hàng trực tiếp Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) – đại diện là Viện Đô thị Thông minh và Quản lý (ISCM) – xây dựng Đề án thành lập Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia về Công nghệ Đại dương. Đây là bước đi tiên phong trong nỗ lực hình thành một nền tảng khoa học – công nghệ chuyên sâu, phục vụ cho cả vùng duyên hải Nam Trung Bộ và hướng đến kết nối quốc tế.

Hình 1. Chuyến công tác và làm việc với UBND tỉnh Khánh Hòa

Từ tiềm năng tự nhiên đến yêu cầu đổi mới khoa học công nghệ

Với đường bờ biển dài hơn 3.200 km và vị trí chiến lược trong chuỗi cung ứng khu vực châu Á – Thái Bình Dương, Việt Nam có lợi thế lớn trong phát triển kinh tế biển. Hiện nay, khu vực biển và ven biển đóng góp khoảng 50% GDP quốc gia, chủ yếu từ các ngành như dầu khí, thủy sản, hàng hải và du lịch. Tuy nhiên, đóng góp của khoa học – công nghệ vào phát triển kinh tế biển còn hạn chế, thể hiện qua:

. Sự thiếu hụt các trung tâm nghiên cứu biển quy mô quốc gia;

. Cơ sở hạ tầng nghiên cứu còn phân tán, thiếu kết nối quốc tế;

. Cơ chế hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực biển chưa đủ linh hoạt;

. Chưa có chính sách đặc thù để thu hút nhân tài và đầu tư cho công nghệ biển.

Chính vì vậy, việc hình thành một trung tâm nghiên cứu quốc gia có năng lực nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ đại dương được xem là bước đột phá cần thiết, nhằm giải quyết các “điểm nghẽn” hiện hữu và thúc đẩy kinh tế biển theo hướng bền vững, đổi mới và hội nhập.

Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia về Công nghệ Đại dương – Mô hình tích hợp đa mục tiêu
Theo đề án do UEH xây dựng, Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia về Công nghệ Đại dương sẽ là thiết chế khoa học công nghệ cấp quốc gia, đặt tại tỉnh Khánh Hòa – địa phương có vị trí trung tâm về khoa học – quân sự – logistics biển của Việt Nam. Trung tâm có sứ mệnh nghiên cứu, thử nghiệm, chuyển giao và ươm tạo các công nghệ đại dương tiên tiến, góp phần xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực biển.

Trung tâm ưu tiên nghiên cứu và phát triển 7 nhóm công nghệ chủ chốt gồm:

1. Robot và phương tiện tự hành dưới biển

2. Hệ thống giám sát và quan trắc đại dương

3. Quản lý, mô hình hóa và phân tích dữ liệu đại dương

4. Công nghệ năng lượng tái tạo biển

5. Công nghệ sinh học biển

6. Bảo tồn và khai thác bền vững tài nguyên biển xanh

7. Chính sách và mô hình thể chế biển tiên tiến

Đổi mới thể chế – Khơi mở hệ sinh thái công nghệ đại dương

Không chỉ là trung tâm nghiên cứu chuyên môn, mô hình do nhóm nghiên cứu UEH đề xuất còn hướng đến phát triển một hệ sinh thái khoa học – công nghệ tích hợp, nơi thử nghiệm các chính sách, thể chế đổi mới, có khả năng thu hút nhân tài toàn cầu, nhà đầu tư chiến lược và các start-up công nghệ biển. Trung tâm sẽ là “bàn đạp thể chế” cho:

. Các mô hình khởi nghiệp đại dương (blue startups)

. Các chương trình hợp tác công – tư về công nghệ biển

. Thúc đẩy giáo dục – đào tạo liên ngành về công nghệ và quản trị đại dương

. Phát triển chuỗi giá trị kinh tế biển có trách nhiệm với môi trường và cộng đồng

Tầm nhìn dài hạn của đề án là xây dựng Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia về Công nghệ Đại dương trở thành một nền tảng công nghệ biển tầm cỡ quốc tế – nơi Việt Nam thể hiện vai trò tiên phong trong ứng dụng khoa học – công nghệ phục vụ chiến lược kinh tế biển xanh. Đề án không chỉ phục vụ mục tiêu phát triển bền vững, mà còn đóng góp quan trọng vào an ninh quốc phòng, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và hội nhập khu vực trong kỷ nguyên chuyển đổi số và kinh tế xanh.

Nhóm tham gia dự án: TS. Trịnh Tú Anh, PGS.TS Phan Thị Bích Nguyệt, PGS.TS. Trịnh Thuỳ Anh, TS. Bùi Quang Hùng, Luật sư Thái Thị Huỳnh Mai, ThS. Phạm Nguyễn Hoài, Ths. Đỗ Lê Phúc Tâm, ThS. Trịnh Quang Tú, Ths. Nguyễn Thị Thanh Huyền, Lê Phan Trường An – Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.

Đây là bài viết nằm trong Chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”, UEH trân trọng kính mời Quý độc giả cùng đón xem bản tin UEH Research Insights tiếp theo.

Tin, ảnh: Tác giả, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH

CHUYÊN TRANG HỌC THUẬT “WHERE KNOWLEDGE CONVERGES”

. Hợp tác giữa Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) & Báo và Phát thanh, Truyền hình Khánh Hòa (BKH)

. Nơi tri thức hội tụ, kết nối giới học thuật – chính quyền – doanh nghiệp – cộng đồng.
Lan tỏa góc nhìn khoa học, giải pháp phát triển bền vững cho Khánh Hòa và khu vực thông qua 4 trụ cột phát triển theo Nghị quyết 01-NQ/TU bao gồm: (1) Economy - Phát triển kinh tế; (2) Technology - Công nghệ và chuyển đổi số; (3) Governance - Quản trị công và chính sách; (4) Infrastructure - Hạ tầng đô thị. 

Truy cập: https://baokhanhhoa.vn/ueh-nexus-nha-trang/ 

Về UEH Nexus Campus Nha Trang

UEH Nexus Campus Nha Trang được thành lập nhằm hiện thực hóa sứ mệnh phát triển địa phương của UEH thông qua giáo dục và đào tạo nhân lực chất lượng cao cho Miền Trung và Duyên hải Nam Trung Bộ, tiếp nối dấu ấn chiến lược của UEH Mekong tại Đồng bằng sông Cửu Long.

Với tầm nhìn quốc tế “Nơi hội tụ học già và kết nối tri thức toàn cầu”, UEH Nexus Campus Nha Trang hướng đến trở thành trung tâm kết nối sinh viên, chuyên gia và học giả toàn cầu; mở ra cơ hội học thuật mới, thúc đẩy nghiên cứu liên ngành và đổi mới sáng tạo phục vụ nhu cầu phát triển của khu vực. 

Dự kiến đi vào hoạt động vào năm 2026, UEH Nexus Campus Nha Trang sẽ đào tạo nguồn nhân lực địa phương có tư duy thiết kế, năng lực sáng tạo và khả năng hội nhập toàn cầu, đóng góp vào sự phát triển bền vững của tỉnh và khu vực.