Chuyện đánh cá giữa Biển Đông

Tàu “cò bay” là những chiếc tàu câu mực xà, câu cá ngừ đại dương... ở các tỉnh, trên đường đi đánh bắt gặp những khúc gỗ lớn (dân lưới vây gọi là “chà”) trôi ngoài biển, đàn cá thường hay dựa bóng cây cư ngụ ở dưới đó. Khi chiếc tàu nào nhìn thấy “chà” gọi tàu lưới vây đến đánh sẽ được chia phần trăm lợi nhuận (tàu lưới vây 6%, tàu “cò bay” 4%). “Tàu “cò bay” gặp “chà” gọi tàu lưới vây đến đôi khi cũng may rủi. Vì dân tàu “cò bay” không có kỹ năng để phát hiện và dự tính được sản lượng cá ở dưới “chà” bao nhiêu tấn. Có lúc tàu lưới vây ở cách tàu “cò bay” 70 - 100 hải lý, chạy mất cả ngày đêm mới đến nơi, nhưng dưới “chà” không có cá. Cả hai bên đều chấp nhận, không trách móc ai được. Lần khác, tàu lưới vây đánh được vài chục tấn cá, hoặc hơn 100 tấn, thuyền trưởng tàu “cò bay” cử người nhảy qua tàu lưới vây cùng xác nhận sản lượng đánh bắt được, để làm căn cứ cho việc trả hoa hồng sòng phẳng qua tài khoản ngân hàng” - thuyền trưởng Nguyễn Dũng (lái tàu cho ông Hậu) giải thích.

Dẫn dụ đàn cá theo tàu đến "điểm huyệt"

Tàu lưới vây cũng không phụ thuộc vào thông tin từ tàu “cò bay” cung cấp, mà bản thân tàu lưới vây phải nỗ lực chạy tìm kiếm “trận địa” đánh bắt mới ở giữa Biển Đông. Đặc biệt là ở vùng biển quần đảo Trường Sa, bãi Tư Chính, Phúc Nguyên... Những khu vực này có nhiều rạn san hô khổng lồ, nhiều hẻm vực sâu thẳm nên có trữ lượng cá lớn.

Thuyền trưởng Nguyễn Dũng kiểm tra thiết bị trên tàu đánh cá.

Ông Dũng tường thuật: “Đối với những hẻm vực sâu, nằm ở giữa các bãi rạn san hô rộng lớn, trước đây, tôi thường hay ghi chép vào sổ tay về toạ độ, còn bây giờ bấm lưu vào màn hình máy ra đa. Đêm thứ nhất, nổ máy phát điện cho sáng hệ thống đèn cao áp để thu hút các loài phù du, cá nhỏ. Đêm thứ hai, cá lớn tìm đến ăn mồi. Lúc đầu đàn cá đến với số lượng ít, rất nhát, thường hay chạy loạn xạ, mọi hoạt động trên tàu cần hết sức nhẹ nhàng. Sau khoảng 2 đêm, đàn cá kéo đến nhiều hơn và bắt đầu quen với tàu, tôi sử dụng kỹ thuật ánh sáng đèn để gom đàn cá lại trong phạm vi nhỏ khoảng mấy trăm mét vuông. Nếu tàu và cá đang ở trong vùng nước cạn dưới 100m, phải dẫn cả đàn cá đi ra chỗ “điểm huyệt” để đánh trọn đàn”.

“Điểm huyệt” là những hẻm vực sâu 300 - 500m, diện tích rộng vừa đủ cho tàu lưới vây quay trở buông lưới. Điều này đòi hỏi thuyền trưởng phải có kinh nghiệm, đo tính được hướng gió thổi, tốc độ dòng chảy, độ sâu, khoảng rộng của hẻm vực. Ông Dũng nói tiếp: “Gom đàn cá lại một chỗ rất dễ, nhưng dẫn cả đàn cá đi theo chiếc tàu đến chỗ khác cách 2 - 3 hải lý là điều rất khó. Chỉ cần có hành động gì đó “phật ý”, đàn cá bỏ chạy tán loạn là thành công cốc. Phải cho tàu chạy tốc độ vừa phải để cá đủ độ “phê đèn”, nó mới đi theo. Đàn cá đến được hẻm vực cũng không vội đánh lưới ngay, cần theo dõi kỹ đàn cá, các lao động vào vị trí sẵn sàng buông lưới. Khi mọi thông số an toàn, tôi hạ lệnh thả lưới, đồng thời tăng ga cho tàu chạy hết cỡ, trong thời gian ngắn phải bao trọn đàn cá”.

Đối với cách đánh “điểm huyệt”, qua máy dò cá và kinh nghiệm của thuyền trưởng sẽ dự tính được đàn cá khoảng 2 tấn trở lên mới đánh. Đôi khi gặp đàn cá “khôn ngoan” vẫn có thể chạy thoát sau khi vòng lưới đã bao tròn. “Đặc tính cá sọc dưa hay đi theo đàn; lúc bị động mạnh, con dẫn đầu bơi xuống độ sâu 160m thoát ra ngoài (độ sâu của lưới vây chỉ 140 - 150m), cả đàn chạy theo. Để hạn chế sự cố này, trên tàu tôi sắm 3 bộ cảo (máy thu lưới); lựa chọn những người khỏe, nhanh đứng ở vị trí rút dây chì cho lẹ. Chỉ khi nào kéo dây chì lên hết trên tàu mới chắc ăn bắt trọn đàn cá” - thuyền trưởng Dũng nêu kinh nghiệm.

Sản phẩm của tàu lưới vây khơi.