Mùa muối… đắng

Năm nay, do mưa nhiều, hầu hết các đồng muối trong tỉnh Khánh Hòa không sản xuất được khiến người làm muối lao đao. Chỉ còn 2 tháng nữa là kết thúc vụ muối, nhưng sản lượng muối toàn tỉnh chỉ bằng 25% so với cùng kỳ.

Mất mùa muối

Tháng 7, trời mưa lất phất, trên các đồng muối ở thị xã Ninh Hòa vắng bóng người, nước ngập trắng xóa. Vài đám ruộng muối rong rêu nổi lều bều do tình trạng ngọt hóa. Dẫn chúng tôi ra thăm đồng Gò Mang, anh Nguyễn Trọng Thái (thôn Xuân Mỹ, xã Ninh Thọ) không giấu được nỗi buồn. “Đã gần hết vụ, nhưng nhà tôi chỉ sản xuất được vài chục tấn. Mỗi lần vệ sinh đồng ruộng xong, chuẩn bị lấy nước vào làm muối thì trời lại đổ mưa, đất bùn bê bết kéo hết xuống ruộng”, anh Thái than vãn. Theo anh Thái, nếu thời tiết thuận lợi, 2ha diện tích muối phủ bạt của anh mỗi năm có thể cho sản lượng 250 - 350 tấn, nhưng đến giờ anh chỉ thu được 60 tấn.

 

Không chỉ diêm dân thất thu, các hợp tác xã (HTX) sản xuất muối cũng lao đao không kém. Từ đầu năm đến nay, 3 HTX sản xuất muối tại Ninh Hòa là: Ninh Diêm, Ninh Thủy và Ninh Hải không sản xuất được hạt muối nào. Ông Trương Công Hiến - Giám đốc HTX Muối 1-5 Ninh Diêm cho biết, năm nay mưa nhiều, HTX không thể sản xuất được nên đời sống xã viên gặp không ít khó khăn. “Mưa dứt, xã viên ra đồng, bơm tát nước, dọn dẹp vệ sinh. Vừa làm xong thì trời lại đổ mưa, công sức thành công cốc. Chỉ trong tháng 7, trên địa bàn có tới 14 đợt mưa, hầu như tháng nào cũng có vài trận mưa lớn. Chỉ tính tiền điện bơm tát đã mất hàng trăm triệu đồng”, ông Hiến cho biết.

Ông Kim Sung Gin - Giám đốc Công ty Muối Hàn Quốc chia sẻ: “Từ đầu năm đến nay, hầu như tháng nào cũng có mưa, nước ngập trắng đồng, công ty chúng tôi không thể sản xuất. Cùng thời điểm này năm trước, sản lượng muối công ty đạt hơn 3.000 tấn, nhưng bây giờ chỉ được 200 tấn. Tuy đơn đặt hàng nhiều, nhưng công ty không có muối để giao”.

Vất vả tìm kế sinh nhai

Mấy tháng nay, gia đình ông Trần Minh Trung (thôn Xuân Mỹ) điêu đứng vì muối mất mùa. Cả gia đình xoay đủ việc để kiếm sống. Gia đình ông có làm muối nhưng diện tích không lớn (9.000m2), vợ ông phải làm thuê để kiếm thêm, khi thì nhổ cỏ lúa, lúc phơi bánh... Còn ông tìm về vùng bãi triều để săn tìm các loài thủy sản nhưng thu nhập chẳng đáng là bao, gom cả ngày cũng chỉ được 80.000 - 100.000 đồng.

 

 

Toàn tỉnh có 975ha diện tích sản xuất muối, tập trung chủ yếu tại thị xã Ninh Hòa với hơn 835ha. Sản lượng muối từ đầu năm đến nay đạt 12.249 tấn, chỉ bằng 25,22% so với cùng kỳ năm trước.

Trong câu chuyện với ông Nguyễn Văn Lực - Trưởng thôn Xuân Mỹ, chúng tôi càng thấm thía hơn tình cảnh của diêm dân khi vụ muối không như ý. Người có ruộng thì quay về bám đồng, người không có ruộng thì lặn lội kiếm việc, ai thuê gì làm nấy. “Nghề muối không có việc, khiến lao động cả thôn dôi dư hơn 100 người. Số này hầu như không có tay nghề, chỉ làm những công việc phổ thông như: cào, gánh muối... Hiện nay, muối không cho thu nhập nên họ phải chuyển đủ thứ nghề: làm thuê, đi biển, nuôi ốc hương… Hiện nay, khá đông lao động trong thôn làm nghề bắt sút (một loại thủy sản giống con sò) ở vùng bãi triều, nhưng thu nhập không đáng là bao”, ông Lực chia sẻ.

 
Lãnh đạo xã Ninh Thọ cho biết, cả xã có gần 100 hộ sống bằng nghề muối. Năm nay muối thất thu, sản lượng chỉ bằng một nửa so với cùng kỳ, tương đương 600 tấn. Người dân gặp khó khăn khi phải tự bươn chải kiếm sống. Đến thời điểm này xã vẫn chưa có biện pháp nào để trợ giúp diêm dân.

 

Người làm muối không muốn ra đồng

HTX Muối 1-5 Ninh Diêm có quy mô lớn nhất với 494 thành viên, hơn 1.800 nhân khẩu, sở hữu 90ha ruộng muối. Nhiều năm qua, do giá muối bấp bênh, HTX không có tiền tái đầu tư nên 100% diện tích muối vẫn là muối đất. 3 năm nay, HTX gặp “hạn” khiến đời sống xã viên lao đao. Năm 2015, giá muối giảm còn 417.000 đồng/tấn; năm 2016 còn 380.000 đồng/tấn. Từ đầu năm đến nay, HTX không thu được hạt muối nào. Sản xuất bấp bênh, thua lỗ, lệ thuộc vào thời tiết, thị trường khiến HTX không phát triển được.

Những năm gần đây, do sản xuất muối bấp bênh, một số hộ có điều kiện đã mạnh dạn chuyển sang nuôi trồng thủy sản. Ông Ngô Phú Sơn (thôn Xuân Mỹ) cho hay, 2 năm nay ông đã chuyển 2ha ruộng muối sang nuôi tôm. Tuy nghề nuôi tôm còn khó khăn song vẫn hơn làm muối. Bởi nếu giá muối có ổn định ở mức 1 triệu đồng/tấn thì người làm muối vẫn lỗ vì có quá nhiều khoản chi. Hiện tại, Công ty Muối Hàn Quốc đã chuyển 7.000m2 ruộng muối sang nuôi tôm công nghiệp, với hy vọng đa dạng các hình thức sản xuất để giảm bớt rủi ro.

 

Triển khai các chính sách hỗ trợ

 

Chủ cơ sở thu mua muối Mỹ Hoa (Ninh Diêm, Ninh Hòa) cho biết, do muối mất mùa dẫn đến khan hàng, hiện nay, giá muối đang đội lên rất cao. Giá muối đất mua tại chỗ hiện nay từ 900.000 đến 1 triệu đồng/tấn; giá muối bạt 1,3 - 1,5 triệu đồng/tấn, cao nhất từ trước tới nay. Tuy giá muối đạt đỉnh nhưng người làm muối không có muối bán.

Thời gian này, các địa phương làm muối tại Ninh Hòa đang triển khai cho diêm dân thực hiện Quyết định 661 của UBND tỉnh về chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp và dịch vụ nông thôn giai đoạn 2017 - 2020. Theo đó, người làm muối được hỗ trợ 100% lãi suất vốn vay để đầu tư sản xuất muối trải bạt, định mức 50 triệu đồng/ha. Hạn mức vay tối đa của cá nhân không quá 250 triệu đồng, HTX không quá 500 triệu đồng, được hỗ trợ lãi suất trong 2 năm. Bà Trần Thị Điệp - Phó Chủ tịch UBND xã Ninh Thọ cho biết, địa phương đang triển khai cho diêm dân vay vốn theo Quyết định 661. Hiện nay, có 30/90 hộ đăng ký, xã đang hướng dẫn các thủ tục, bước đầu chưa có gì vướng mắc. Mới đây, Chi cục Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - NN-PTNT) đã phối hợp với các ngành, đơn vị, địa phương triển khai quyết định này trên địa bàn toàn tỉnh.

Đại diện Sở NN-PTNT cho biết, Dự án nâng cấp, cải tạo hạ tầng vùng muối Hòn Khói, thị xã Ninh Hòa đã được Bộ NN-PTNT phê duyệt, tổng mức đầu tư 65 tỷ đồng, đang chờ nguồn vốn trung hạn của Chính phủ giai đoạn 2016 - 2020. “Đến thời điểm này mọi thủ tục đã hoàn tất, dự kiến công trình sẽ triển khai vào năm 2018. Các hạng mục chủ yếu là: đầu tư, cải tạo tuyến kênh cầu Treo đi qua các địa phương vùng muối Ninh Hòa và thi công các cống lấy nước phục vụ công nghiệp sản xuất muối trải bạt”, ông Nguyễn Duy Quang - Phó Trưởng phòng Quản lý công trình, Sở NN-PTNT cho biết thêm.

Hy vọng, việc xúc tiến các chính sách hỗ trợ, giúp đỡ diêm dân và HTX, đồng thời đầu tư chỉnh trang hạ tầng vùng muối là cơ sở vững chắc để thúc đẩy nghề muối phát triển.

Vĩnh Lạc