Tận diệt… trên đầm Thủy Triều

Ban đêm, trên đầm Thủy Triều, cả trăm chiếc ghe vẫn ngang nhiên đánh bắt thủy sản bằng lờ dây, một loại ngư cụ mang tính hủy diệt…  

Ra đầm thả lờ dây

Vừa dứt cơn mưa chiều, hàng chục chiếc ghe nép mình bên bờ đầm Thủy Triều (dọc trước thôn Thủy Triều, xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm, Khánh Hòa) đồng loạt nổ máy, phụt những cột khói đen sì rồi tỏa ra mọi phía trên đầm.

 

Vợ chồng anh Tèo ở thị trấn Cam Đức cũng vội vã chạy xe máy đến, hối thúc chúng tôi cùng leo lên chiếc ghe 9CV của mình đã chất đầy lờ dây đang neo sẵn bên bờ đầm. “Hôm nay trời mưa, chắc sẽ trúng đấy. Nhưng mà cũng sẽ có đông người đánh bắt hơn nên chúng ta phải nhanh hơn mới được” - anh Tèo nói, rồi tăng ga cho ghe chạy về hướng Bắc đầm Thủy Triều. Khi cách nơi xuất phát chừng 1km, anh Tèo bắt đầu cho ghe chạy chậm lại và bảo vợ buông lờ dây xuống nước. Anh Tèo cho biết, ở khu vực đầm Thủy Triều có hàng trăm chiếc ghe hành nghề như anh. Ngoài một số ít chỉ dùng ghe chèo để hoạt động, phần lớn họ có ghe lớn hơn nên chở được nhiều lờ vì thế việc đánh bắt của họ có quy mô cũng như hiệu quả lớn hơn vợ chồng anh rất nhiều. “Người ta có ghe lớn thì đầu tư 300 - 500 dây lờ. Ghe nhà tôi nhỏ, chỉ đủ sức chở 100 dây. Chừng đó cũng đủ giúp gia đình tôi kiếm sống từ 6 năm nay”, vợ anh Tèo cho biết.

 

Các ngư dân thả lờ dây xuống đáy đầm.

Sau khoảng 1 giờ đồng hồ, khi vợ anh Tèo đã thả xong 100 dây lờ xuống đáy đầm Thủy Triều với chiều dài khoảng 700m, sau đó chúng tôi quay về điểm xuất phát. Trên mặt đầm bấy giờ xuất hiện chi chít những phao xốp lớn. Đó là dấu hiệu để các ngư dân kéo đúng dây lờ của mình. Lờ dây được giăng dày đặc dọc khu vực nước nông trong đầm. Một người đàn ông ở thôn Thủy Triều cho biết, ông cũng như một số người trong thôn chỉ có ghe chèo nên không có khả năng đi xa như ghe máy mà chỉ có thể giăng lờ dây ở khu vực nước nông, khi thủy triều xuống.

3 giờ sáng, chúng tôi theo chân vợ chồng anh Tèo ra đầm để thu “chiến lợi phẩm”. Lúc này, tiếng ghe máy cũng đồng loạt vang lên như xé tan bóng đêm trên mặt đầm. Anh Tèo vừa hướng ghe theo hành trình cũ, vừa rọi đèn pin trên mặt nước để tìm kiếm những cái phao làm dấu cho những dây lờ của mình. Khi đã xác định đúng, anh tắt máy ghe và lần lượt kéo những dây lờ lên để trút cá, tôm, cua, ghẹ cũng như tất tật những loại thủy sản khác trong lờ ra xô. Tuy nhiên, không như nhận định ban đầu của anh Tèo, chuyến “ăn đêm” này của vợ chồng anh cũng chỉ thu được khoảng gần 2kg tôm đất cỡ to hơn đầu đũa, 0,5kg ghẹ cùng khoảng 2kg cá tạp nhỏ xíu.

Khoảng 4 giờ sáng, tiếng ghe máy trên đầm thưa dần, thay vào đó là nhiều ánh đèn pin phát ra từ hàng trăm chiếc ghe trong khu vực. Cũng như vợ chồng anh Tèo, những ngư dân này cũng đang khẩn trương kéo lờ thu thủy sản để kịp phiên chợ sáng ngay trước thôn Thủy Triều.

Biết cấm, nhưng vẫn làm

 

Theo những ngư dân hành nghề nơi đây, dụng cụ lờ dây mà họ đang sử dụng để khai thác thủy sản có xuất xứ từ Trung Quốc. Mỗi dây lờ dài 7m, với 29 ô cửa cho các loài thủy sản chui vào; hiện tại có giá trên dưới 270.000 đồng. Với đặc điểm mắt lưới nhỏ, chỉ đánh bắt ven bờ nên kiểu khai thác này có nguy cơ làm suy kiệt nguồn lợi thủy sản. Hầu như những người chúng tôi đã gặp đều biết việc khai thác này đã bị cấm. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện tại vẫn chưa có ngư dân nào bỏ nghề hay bị xử lý về hành vi đánh bắt trái phép này.

 

Những ngư dân thu “chiến lợi phẩm” trong đêm.

Anh Tèo bày tỏ: “Chúng tôi đã được xã mời lên tuyên truyền, vận động bỏ nghề lờ dây hay chuyển đổi nghề khác. Nhưng ngoài nghề này, vợ chồng tôi không biết làm gì khác để sinh sống. Hiện nay, do có quá nhiều người làm khiến nguồn lợi trong đầm bị cạn kiệt, hiệu quả thấp hơn nhiều so với mấy năm trước. Hiện tại, mỗi đêm đánh bắt, bán được vài trăm nghìn là may mắn rồi”.

 

Kết quả sau một đêm hành nghề trái phép của vợ chồng anh Tèo

Anh Nguyễn Hùng Sơn (tổ dân phố Bãi Giếng Nam, thị trấn Cam Đức) cũng cho biết: “4 năm trước, hai anh em tôi đầu tư 300 dây lờ và đánh bắt ở đầm Thủy Triều từ đó đến nay. Thu nhập không cao lắm nhưng cũng kiếm ăn được. Chúng tôi biết đánh bắt bằng kiểu này đã bị cấm, nhưng thấy người ta vẫn làm nên anh em tôi cũng làm đại, chừng nào cơ quan chức năng cấm triệt hết thì chúng tôi nghỉ”.

Quyết tâm xóa bỏ

Vợ chồng ông Tri (ở thôn Thủy Triều) đã mấy chục năm gắn bó với nghề lưới trên đầm chỉ cho chúng tôi thấy mớ cá, ghẹ chừng hơn 1kg mà vợ chồng ông lặn lội cả ngày mới bắt được. Ông Tri chia sẻ: “Bây giờ lờ dây giăng trải chi chít khắp đầm đã bắt sạch các loại cá, tôm, ghẹ… nên những người làm nghề lưới như tui biết lấy gì mà ăn. Bà con chúng tôi mong các cơ quan chức năng có biện pháp ngăn chặn tình trạng này”. Cũng theo ông Tri, mấy năm gần đây, lượng tôm, cá trên đầm đã cạn kiệt. Nếu như trước đây, mỗi ngày thả lưới trên đầm ông bắt được từ 3 - 4kg ghẹ, 4 - 5kg cá, còn bây giờ gộp lại nhiều lắm chỉ được khoảng phân nửa.

 

Ông Lê Văn Dũng - Chánh Thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Ngày10-2-2014, UBND tỉnh đã ra Quyết định số 05 về việc ban hành quy định quản lý hoạt động khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh, trong đó cấm hoạt động nghề lờ dây tại các vịnh Vân Phong, Nha Trang, Cam Ranh và các đầm Nha Phu, Thủy Triều cũng như các vùng nước thuộc cửa sông, cửa lạch. Hiện tại, chúng tôi đang phối hợp với chính quyền và các lực lượng chức năng khác tăng cường tuyên truyền, vận động bà con chấm dứt hoạt động nghề lờ dây. Sau thời gian tuyên truyền, vận động, chúng tôi sẽ phối hợp truy quét, xử lý nghiêm những trường hợp cố tình vi phạm.

Mang câu chuyện khai thác thủy sản tận diệt bằng lờ dây trao đổi với bà Trần Mai Thị Kim Hòa - Chủ tịch UBND xã Cam Hải Đông, bà Hòa cho biết: UBND xã đã tích cực vận động, tuyên truyền người dân không khai thác thủy sản theo cách tận diệt này nhưng vì lợi trước mắt nên bà con vẫn bám nghề này. Ban đầu số lượng ít nhưng càng về sau, thấy nghề này cho thu nhập cao nên nhiều hộ đua nhau làm. Hiện toàn xã có 79 hộ chuyên thả lờ dây. “Để bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên đầm Thủy Triều, UBND xã quyết tâm đến tháng 9 này sẽ xóa bỏ toàn bộ lờ dây; không để bất cứ hộ nào làm nghề này nữa. Hiện chúng tôi đang tích cực vận động người dân tự bỏ nghề; đối với những hộ không bỏ, UBND xã sẽ phối hợp với ngành chức năng có biện pháp mạnh để buộc họ chấm dứt hoạt động. Những hộ tự nguyện bỏ nghề lờ dây, UBND xã sẽ ưu tiên hỗ trợ để họ chuyển đổi mô hình nuôi hàu Thái Bình Dương hoặc trồng rong sụn trên đầm Thủy Triều”, bà Hoa khẳng định.

Từ thực tế, nghề lờ dây đã hủy hoại nguồn lợi thủy sản trên đầm Thủy Triều, bởi lượng cá nhỏ khai thác bởi ngư cụ này chiếm đến 70%. Ngay từ năm 2008, UBND huyện Cam Lâm đã có chỉ đạo tăng cường quản lý việc khai thác, đánh bắt thủy sản trong đầm Thủy Triều. Trong đó nghiêm cấm việc sử dụng lờ dây và các loại ngư cụ mà nhà nước cấm để khai thác thủy sản trong đầm. Ông Bùi Quang Nam - Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Cam Lâm cho biết: “Để bảo vệ nguồn lợi thủy sản trong đầm Thủy Triều, UBND huyện đã tăng cường việc tuyên truyền, vận động người dân không hoạt động các nghề cấm, nhất là nghề lờ dây. Tuy nhiên, do lợi nhuận nên người dân vẫn hoạt động; đến thời điểm này còn hơn 200 phương tiện trong tổng số 561 tàu thuyền của toàn huyện (chủ yếu ở thị trấn Cam Đức và xã Cam Hải Đông - P.V) hoạt động nghề lờ dây. Tới đây, chúng tôi sẽ phối hợp với lực lượng Biên phòng, UBND 5 xã, thị trấn ven biển tiến hành truy quyét, xử lý dứt điểm tình trạng này”.

Sau một đêm thức trắng với những ngư dân trên đầm Thủy Triều, chúng tôi hiểu thêm về nghề lờ dây mưu sinh của họ bao năm qua. Nhưng qua đó, chúng tôi cũng đã hình dung được nguồn lợi thủy sản trong thủy vực này đã và đang bị tận diệt như thế nào.

 NAM ANH - BÍCH LA