Nhiều nghiên cứu cho thấy, chỉ số triglyceride máu cũng là thủ phạm gây xơ vữa động mạch và là yếu tố nguy cơ quan trọng đối với bệnh tim mạch chuyển hóa và đột quỵ.
Nhiều nghiên cứu cho thấy, chỉ số triglyceride máu cũng là thủ phạm gây xơ vữa động mạch và là yếu tố nguy cơ quan trọng đối với bệnh tim mạch chuyển hóa và đột quỵ.
Khi nói đến bệnh tim mạch và đột quỵ, nhiều người thường quan tâm đến các chỉ số LDL, HDL và mức cholesterol toàn phần trong các xét nghiệm mỡ máu. Tuy nhiên, trong nghiên cứu mới đây tại Đại học California, Los Angeles, Hoa Kỳ, dữ liệu xét nghiệm lipid máu thu thập được hơn 1.000 bệnh nhân điều trị tại một trung tâm y tế với chẩn đoán cơn thiếu máu não thoáng qua (còn được gọi là “đột quỵ nhẹ”) cho thấy những bệnh nhân có mức triglyceride cao có nguy cơ bị đột quỵ gấp 2,7 lần so với những người có mức triglyceride thấp.
Hình ảnh xơ vữa động mạch. |
Bình thường nồng độ triglyceride máu thấp hơn 150mg/dL; từ 150 - 199mg/dL là cao nhẹ; 200 - 499mg/dL được gọi là cao; ở mức cao hơn 500mg/dL được gọi là rất cao. Tăng triglyceride máu và các rối loạn do tăng triglyceride máu gây ra thực sự khá nguy hiểm. Tăng triglyceride máu làm tăng nguy cơ mắc bệnh động mạch vành, dẫn đến góp phần vào việc tắc nghẽn các động mạch khác của cơ thể và cuối cùng sẽ dẫn đến một cơn đau tim hoặc cơn đột quỵ. Người bị bệnh đái tháo đường, bệnh thận, hoặc suy giáp sẽ có nguy cơ biến chứng cao khi có kèm tăng triglycerid máu. Nồng độ triglyceride máu khi vượt quá 500mg/dL có thể dẫn đến bệnh viêm tụy cấp, đe dọa tính mạng.
Phó Giáo sư, bác sĩ Huỳnh Văn Thưởng - Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh lưu ý, mức triglyceride máu cao liên quan chặt chẽ đến chứng xơ vữa động mạch. Nếu mảng xơ vữa hoặc cục máu đông vỡ ra có thể làm tắc nghẽn dòng máu trong động mạch cung cấp cho cơ tim có thể gây ra cơn đau tim; nếu làm tắt nghẽn động mạch cung cấp cho não có thể gây đột quỵ. Về nguyên nhân tăng triglyceride máu, bác sĩ Thưởng cho biết mặc dù khó để xác định nguyên nhân cụ thể nhưng có một số yếu tố liên quan được nêu rõ, bao gồm: béo phì, thừa cân; mắc bệnh đái tháo đường; bệnh thận, giảm chức năng tuyến giáp và bệnh gan; tuổi cao; chế độ ăn không lành mạnh, ăn quá nhiều đường hoặc lạm dụng rượu làm tăng lượng triglyceride sản xuất trong gan; có trường hợp do dùng thuốc tránh thai dạng uống, sử dụng thuốc steroid và thuốc lợi tiểu; yếu tố gia đình…
Khi nồng độ triglyceride máu cao, để giảm triglyceride máu về giới hạn bình thường, làm giảm trọng lượng cơ thể là yếu tố tiên quyết (nếu bị thừa cân hoặc béo phì), mất 5 - 10% trọng lượng hiện tại có thể làm giảm nồng độ triglycerid 20%. Giữ chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 18,5 và dưới 23. Đồng thời, kiểm soát vòng eo trong giới hạn cho phép: đàn ông < 90cm; phụ nữ < 80cm (theo chuẩn người châu Á).
Kết quả nghiên cứu đã chứng minh, những người có mức tiêu thụ đường hàng ngày không vượt quá 10% lượng calo hàng ngày sẽ có nồng độ triglyceride máu thấp nhất. Theo đó, đối với nam giới không tiêu thụ hơn 150g đường/ngày và 100g/ngày với phụ nữ. Tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ (trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt) để làm giảm nồng độ triglyceride máu. Tiêu thụ nhiều hơn thực phẩm giàu axit béo omega-3 có trong các loại cá béo như: cá trích, cá hồi, cá mòi (nên ăn ít nhất 2 lần/tuần), uống bổ sung omega-3 theo hướng dẫn của bác sĩ. Trong trường hợp nồng độ triglyceride máu cao hoặc rất cao, bác sĩ có thể sẽ kê đơn uống một số loại thuốc như: niacin, statin hoặc fibrate để đưa nồng độ triglyceride về giới hạn bình thường. Tuy nhiên, nếu chỉ giảm triglyceride máu bằng cách sử dụng các loại thuốc sẽ không làm giảm nguy cơ phát triển một cơn đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim. Vì vậy, rất cần thiết có sự kết hợp điều chỉnh lối sống lành mạnh trong ăn uống, sinh hoạt và hoạt động thể chất theo hướng dẫn của cán bộ y tế.
Bác sĩ Thưởng khuyến cáo, càng dùng nhiều các chất béo, chất béo chuyển hóa và chất béo bão hòa càng làm tăng nồng độ triglyceride trong máu. Vì thế, tránh tiêu thụ chất béo không lành mạnh có trong thịt đỏ, các sản phẩm từ sữa có nhiều chất béo, bơ và da gà; hạn chế tiêu thụ chất béo chuyển hóa có trong thức ăn nhanh và chiên xào.
Bác sĩ Tôn Thất Toàn
(Trung tâm Truyền thông GDSK)
