Ăn dặm là giai đoạn rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ. Khi cho trẻ ăn dặm, nếu không chú ý những khuyến cáo khoa học, phụ huynh có thể "vô tình" làm cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ bị giảm sút.
Ăn dặm là giai đoạn rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ. Khi cho trẻ ăn dặm, nếu không chú ý những khuyến cáo khoa học, phụ huynh có thể “vô tình” làm cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ bị giảm sút.
Theo đó, trẻ sẽ thường xuyên bị bệnh vì sức đề kháng yếu kém; trẻ dễ bị suy dinh dưỡng vì thiếu hụt những dưỡng chất cần thiết cho cơ thể; trẻ kém phát triển về thể chất lẫn trí não, làm trẻ rất khó bắt nhịp cùng các bạn đồng trang lứa.
|
Khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ sẽ được tập cho ăn dặm (còn gọi là ăn sam) khi tròn 6 tháng tuổi. Lúc này, hệ tiêu hóa của trẻ đã phát triển khá hoàn chỉnh nên có thể hấp thu những thức ăn đặc và phức tạp hơn so với sữa mẹ. Nếu cho trẻ ăn dặm quá sớm sẽ không có lợi cho trẻ. Vì hệ tiêu hóa của trẻ dưới 6 tháng tuổi chỉ chấp nhận và thích hợp với việc tiêu hóa các thức ăn lỏng như sữa mẹ. Nếu thức ăn bổ sung chế biến ở mức độ lỏng như sữa mẹ thì thường có giá trị dinh dưỡng thấp hơn sữa mẹ, không đủ để đảm bảo cho sự phát triển bình thường của trẻ. Ngược lại, nếu cho trẻ ăn dặm quá muộn sau 6 tháng tuổi, trẻ thường bị thiếu dinh dưỡng, làm cho trẻ chậm lớn và dễ bị mắc các bệnh nhiễm trùng vì hệ miễn dịch của trẻ quá yếu kém.
Để xác định trẻ đã thực sự sẵn sàng cho việc ăn dặm hay chưa, phụ huynh cần quan tâm theo dõi cân nặng của trẻ đã tăng gấp đôi so với cân nặng khi sinh; trẻ đã biết giữ đầu thẳng và có thể tự ngồi để mẹ có thể đút thức ăn dễ dàng cho trẻ; trẻ biết đưa môi dưới về phía trước để nhận thức ăn từ thìa, muỗng khi cho trẻ ăn; trẻ đã biết ngoảnh đầu đi nơi khác khi không muốn ăn món nào đó (điều này giúp người nuôi trẻ chọn lựa những món ăn thích hợp với khẩu vị của từng trẻ); lưỡi trẻ không còn phản xạ tự động đẩy vật lạ và trẻ thể hiện sự thích thú đối với thức ăn được cho ăn.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, các bậc phụ huynh nên tuân thủ nguyên tắc “ngọt - mặn” khi bắt đầu giai đoạn cho trẻ ăn dặm, thường thì bột ngọt sẽ là lựa chọn đầu tiên khi tập cho trẻ ăn dặm vì mùi vị “tương tự” với sữa mẹ. Trẻ được cho ăn dặm bằng bột ngọt trước rồi sẽ dần thay thế bằng bột mặn với nhiều thành phần dinh dưỡng hơn. Theo đó, phụ huynh nên áp dụng các nguyên tắc: “ít - nhiều” để luyện tập cho hệ tiêu hóa của trẻ thích ứng dần với số lượng và thành phần thức ăn ngày càng phong phú (tháng đầu nên cho ăn 1 - 2 muỗng bột mỗi lần rồi tăng dần lên 1/3 chén, rồi nửa chén); “loãng - đặc” là nguyên tắc giúp trẻ không bị “phản ứng” khi tiếp xúc với thức ăn lạ; “tô màu chén bột” nghĩa là bột ăn dặm của trẻ cũng đảm bảo đủ 4 nhóm thức ăn bao gồm nhóm bột đường, nhóm chất béo và nhóm vitamin và khoáng chất (không nên cho thêm mắm, muối vào thức ăn của trẻ, vì thận của trẻ vẫn còn yếu, dẫn tới thận của trẻ phải làm việc quá sức, gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ sau này); “không ép trẻ ăn” khi trẻ không muốn ăn nữa hoặc tỏ ra phản đối việc ăn dặm. Cha mẹ nên cho trẻ tạm ngưng việc ăn dặm một thời gian 5 - 7 ngày rồi sau đó sẽ tiếp tục tập luyện để trẻ không bị căng thẳng trong việc ăn dặm.
Các cột mốc cần chú ý khi thực hiện cho trẻ ăn dặm là bắt đầu từ lúc 6 tháng tuổi trở đi, giai đoạn trẻ ăn bột. Nếu là loại bột tự chế biến cho trẻ ăn, cần đảm bảo hợp vệ sinh và đầy đủ dinh dưỡng, nên lưu ý những thức ăn có thể làm cho trẻ bị dị ứng. Giai đoạn ăn cháo khi trẻ được 9 - 10 tháng tuổi. Cha mẹ không nên chỉ hầm xương lấy nước mà trẻ cần ăn cả xác thịt, cá, rau củ, thêm dầu ăn cho đủ dưỡng chất. Giai đoạn ăn cơm khi trẻ đã có đủ răng (tổng cộng 20 cái). Cha mẹ nên nấu cơm mềm và dằm nát cho trẻ ăn. Tập cho trẻ ăn các loại rau, củ; nên chú ý cắt ngắn rau cho trẻ dễ nhai, để trẻ không bị hóc cọng rau.
Bác sĩ Tôn Thất Toàn (Trung tâm Truyền thông GDSK Khánh Hòa)
