Việc cai thuốc lá rất có lợi cho sức khỏe, tuy nhiên, để thực hiện không phải dễ nếu người hút không có quyết tâm. Mới đây, Văn phòng Chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá Bộ Y tế đã ban hành tài liệu hướng dẫn chi tiết việc tự cai thuốc lá cho người nghiện hút thuốc lá trên toàn quốc.
Việc cai thuốc lá rất có lợi cho sức khỏe, tuy nhiên, để thực hiện không phải dễ nếu người hút không có quyết tâm. Mới đây, Văn phòng Chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá Bộ Y tế đã ban hành tài liệu hướng dẫn chi tiết việc tự cai thuốc lá cho người nghiện hút thuốc lá trên toàn quốc.
Bác sĩ Nguyễn Thế Tài - Phó Giám đốc Bệnh viện Lao và Bệnh phổi cho biết, hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tật và tử vong trên thế giới. Vì thế, bỏ hút thuốc lá giúp người hút giảm được nhiều bệnh tật.
Thông thường, người hút thuốc lá sẽ nghiện qua 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 là nghiện tâm lý với những quan điểm, nhận định thuốc lá là một biểu tượng của sự trưởng thành, nam tính, sành điệu… Giai đoạn 2 là nghiện hành vi khi hút thuốc lá trở nên một thói quen, một phản xạ có điều kiện được củng cố bằng hình thức lặp đi lặp lại qua nhiều năm tháng, ví dụ hút thuốc khi uống cà phê, gặp gỡ bạn bè, khi viết lách, làm việc căng thẳng… Giai đoạn 3, nghiện thực thể khi chất nicotine đã có tác động lên quá trình hoạt động của hệ thống thần kinh khiến người hút thuốc lá có cảm giác hưng phấn, giảm lo lắng, tăng khả năng tập trung. Khi cai bỏ thuốc lá, người nghiện hút thuốc lá cảm thấy lo lắng, bứt rứt, mất ngủ, khó tập trung, vật vã vì hệ thần kinh của họ đã quen với sự hiện diện của nicotine trong máu.
Người đang cai thuốc lá nên tránh xa những người hút thuốc lá |
Thực hiện cai thuốc lá lần thứ 5 nhưng ông Nguyễn Văn Vĩnh (phường Phước Long, TP. Nha Trang) cho biết vẫn chưa thể bỏ dứt được. Ông Vĩnh hút thuốc từ năm 18 tuổi; năm ngoái, ông bắt đầu có triệu chứng ho nhiều, khó thở. Đi khám, bác sĩ chẩn đoán ông có dấu hiệu của bệnh hen phế quản mãn tính do hút nhiều thuốc lá. “Theo lời bác sĩ, nếu tôi không bỏ thuốc lá thì tiến triển của bệnh sẽ đưa đến những biến chứng về tim mạch, nguy hiểm đến tính mạng hoặc về lâu dài có thể gây nên ung thư phổi. Tôi đang tập bỏ hút thuốc lá mấy tháng nay, có kết hợp với việc tập thể dục. Tuy nhiên, lâu lâu thèm vẫn hút lại”. Sau 10 năm hút thuốc, anh Trần Hoàng Khánh (xã Diên An, huyện Diên Khánh) quyết định cai thuốc lá. Anh Khánh chia sẻ: “Vợ tôi mang thai, bác sĩ khuyên tôi nên bỏ hút, vì nếu vợ tôi thường xuyên hít phải khói thuốc lá thụ động từ tôi có thể dẫn đến sảy thai. Nghe lời khuyên của bác sĩ, tôi đang tập giảm bỏ hút dần”.
Mới đây, Văn phòng Chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá Bộ Y tế đã có tài liệu hướng dẫn chi tiết việc tự cai thuốc lá. Người muốn cai nếu kiên nhẫn thực hiện đúng theo hướng dẫn sẽ cai thuốc lá thành công. Theo đó, người muốn cai thuốc lá nên tự định ra một ngày bắt đầu cai thuốc lá phù hợp với thực tế của bản thân, dẹp bỏ khỏi tầm tay tất cả các vật dụng liên quan đến thuốc lá như: gạt tàn, bật lửa… Những ngày đầu tiên cai thuốc nên tránh xa rượu, bia, tiệc tùng hoặc những nơi có nhiều người hút thuốc; tạm thời tránh xa việc ngồi một mình uống cà phê, trò chuyện với người hút thuốc lá; sau khi ăn xong nên nhanh chóng đi chải răng. Trong những ngày đầu khi cai sẽ xuất hiện cảm giác thèm thuốc, tuy nhiên, cảm giác này chỉ lên cao trào trong 1 - 5 phút. Khi nó xảy ra, hãy uống một ly nước, tập thở sâu, tập thể dục hoặc có thể nói chuyện với ai đó.
Sau một tuần cai thuốc lá, hãy ghi lại các lợi ích do việc cai thuốc lá mang lại mà bản thân cảm nhận được như: thơi thở sâu hơn, cảm thấy dễ thở hơn, mồ hôi đã giảm hẳn mùi thuốc lá… Tuy nhiên, trong thời điểm này sẽ xuất hiện những “khó khăn” khi cai thuốc lá như: không tập trung vào công việc, khó ngủ, ho nhiều, thèm ăn nhiều hơn… Để giải quyết những khó khăn này, người cai thuốc lá cần sắp xếp công việc cho bớt căng thẳng, tìm cách thư giãn, dùng thuốc hỗ trợ cai thuốc lá. Ngoài ra, tránh uống trà và cà phê vào buổi tối, nếu có cảm giác thèm ăn (đây là cảm giác giả tạo xuất hiện khi cai thuốc lá) nên uống nước lạnh hoặc có thể ăn chút trái cây. Việc ho nhiều hơn là dấu hiệu tốt cho biết phế quản đang hoạt động trở lại. Sau hai tuần cai thuốc lá, nếu xuất hiện cảm giác mệt mỏi hoặc buồn ngủ ban ngày, khó tập trung, buồn chán nên uống thêm vitamin C, Magne - B6, nói chuyện với bạn bè, người thân, có thể uống thuốc chống buồn chán.
Sau ba tháng cai thuốc, các “khó chịu” do cai thuốc lá sẽ giảm nhiều, đây là thời điểm người cai thuốc lá cảm nhận ngày càng nhiều lợi ích của việc cai thuốc lá. Thời điểm này, người cai thuốc lá có thể ngưng việc sử dụng thuốc hỗ trợ cai thuốc lá. Sau 1 năm được xem là giai đoạn thành công của việc cai thuốc lá, tuy nhiên, khả năng tái nghiện vẫn luôn cao, nhất khi gặp những biến cố trong cuộc sống. Vì vậy, để chống tái nghiện, người cai thuốc lá tuyệt đối không đụng đến thuốc lá, dù chỉ hít một hơi.
NGUYỄN DUNG
