Gia tăng bệnh nhân bỏ điều trị HIV

Do nhiều nguyên nhân, số bệnh nhân bỏ điều trị HIV đang gia tăng, ảnh hưởng lớn đến thành quả và công tác phòng, chống HIV của tỉnh.

Bỏ điều trị vì nhiều nguyên nhân

Theo số liệu của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, những năm trước, bình quân mỗi năm, số bệnh nhân nhiễm HIV trên địa bàn tỉnh bỏ điều trị ARV từ 3 đến 5 ca; riêng tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh từ 1 đến 2 ca. Thế nhưng, năm 2023 và 4 tháng đầu năm 2024, số ca bỏ điều trị tại trung tâm lên đến 45 ca, tập trung hầu hết là người nhiễm HIV ở TP. Nha Trang. Theo bác sĩ Tôn Thất Toàn - Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, tháng 6-2023, sau khi các phòng khám đa khoa khu vực ở Nha Trang giải thể, 444 bệnh nhân nhiễm HIV trên địa bàn thành phố được chuyển lên Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh để điều trị, trong đó có 45 bệnh nhân không muốn xin phiếu chuyển tuyến để nhận thuốc bảo hiểm y tế và bỏ điều trị.

Chuẩn bị thuốc ARV cho bệnh nhân nhiễm HIV ở Trung tâm Y tế thị xã Ninh Hòa.

Trong số bệnh nhân bỏ điều trị, có bệnh nhân do đi làm ăn xa không có mặt ở địa phương; có người sợ bị lộ thông tin nên bỏ điều trị và tự ra ngoài mua thuốc uống; bệnh nhân là người nghiện chích ma túy thì có tâm lý buông xuôi… Anh N.T.T (ở Nha Trang) bị nhiễm HIV 3 năm nay, lây từ bạn tình đồng giới. Sau khi xét nghiệm phát hiện bị nhiễm HIV, anh T. đã tham gia điều trị tại Phòng khám Đa khoa khu vực số 3. Khi phòng khám giải thể, anh T. được chuyển lên khám và điều trị tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh. Tuy nhiên, lo lắng sợ bị lộ thông tin nên anh T. bỏ điều trị và tự ra ngoài mua thuốc uống. Cũng lây nhiễm HIV từ bạn tình cùng giới, anh C.V.K (ở thị xã Ninh Hòa) tham gia điều trị thuốc ARV 1 năm. Trong thời gian điều trị, với tâm lý lo sợ bị kỳ thị và muốn giấu thông tin với gia đình, anh K. vào TP. Hồ Chí Minh kiếm việc làm và bỏ điều trị.

Bà Hồ Minh Mi - Phó Trưởng Cơ sở điều trị Methadone, chuyên trách HIV của Trung tâm Y tế thị xã Ninh Hòa cho biết, năm 2023, trung tâm ghi nhận có 3 ca bỏ điều trị, đến năm 2024 có 1 ca quay lại điều trị. Cũng như các địa phương khác, số người nhiễm HIV bỏ điều trị trên địa bàn thị xã Ninh Hòa phần lớn là nam giới, đi làm ăn xa, người có quan hệ tình dục đồng giới sợ bị lộ thông tin, sợ kỳ thị... 

Nhiều hệ lụy

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có gần 1.530 bệnh nhân nhiễm HIV đang được quản lý. Có 4 cơ sở thực hiện điều trị ARV cho gần 1.230 bệnh nhân, gồm: Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, Trung tâm Y tế Cam Ranh, thị xã Ninh Hòa và huyện Diên Khánh.

Bác sĩ Tôn Thất Toàn cho biết, do HIV là bệnh mạn tính nên người bệnh cần phải dùng thuốc đều đặn hàng ngày để ức chế vi rút. Việc sử dụng thuốc ARV phải theo chỉ định của bác sĩ chuyên môn. Nếu sử dụng không đúng phác đồ điều trị có thể gây ra các tác dụng phụ và làm giảm hiệu quả điều trị. Do đó, bệnh nhân HIV/AIDS nên tuân thủ chế độ uống thuốc đều đặn và thường xuyên đi khám để được bác sĩ theo dõi sức khỏe. Sử dụng thuốc ARV đúng cách thì chất lượng cuộc sống của người nhiễm HIV được cải thiện, có khả năng lao động và làm việc như người bình thường. Ngoài ra, điều trị bằng thuốc ARV còn giảm nguy cơ lây truyền HIV sang người khác, nhất là làm giảm khả năng lây truyền HIV qua quan hệ tình dục, từ mẹ sang con. Nếu bỏ điều trị hoặc uống thuốc không đều sẽ không ức chế được vi rút, làm suy yếu hệ miễn dịch, dẫn đến nhiễm trùng cơ hội từ nhẹ đến nặng, có thể tử vong. Nguy hiểm hơn, việc tự ý điều trị không đúng phác đồ gây tình trạng nguy cơ kháng thuốc cao trong cộng đồng, từ đó làm tăng nguy cơ lây lan chủng kháng thuốc.  

Bên cạnh số lượng người nhiễm HIV bỏ điều trị gia tăng, từ tháng 6-2023, Phòng khám chuyên khoa HIV/AIDS thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh phải tiếp nhận 444 bệnh nhân chuyển từ Trung tâm Y tế TP. Nha Trang nên gây quá tải tại đây. Hiện nay, Phòng khám chuyên khoa HIV/AIDS của trung tâm điều trị cho gần 830 bệnh nhân, trong khi cơ sở vật chất ở đây chật hẹp, chưa đảm bảo cho công tác tư vấn, xét nghiệm… Mặt khác, do cơ chế đấu thầu nên nguy cơ thiếu thuốc điều trị ARV ở các cơ sở điều trị HIV/AIDS trong nước nói chung và tỉnh Khánh Hòa nói riêng có thể xảy ra trong thời gian tới. Từ năm 2024, Dự án Quỹ toàn cầu sẽ không hỗ trợ kinh phí mua thẻ bảo hiểm y tế cho người nhiễm HIV đang điều trị ARV, nguồn kinh phí mua thẻ sẽ sử dụng nguồn ngân sách địa phương. Tuy nhiên, đến nay, nguồn kinh phí này chưa được duyệt cũng là một rào cản trong việc duy trì điều trị ARV liên tục cho bệnh nhân nhiễm HIV trên địa bàn tỉnh.

"Chúng tôi mong muốn có sự chung tay của các cấp, ngành sớm giải quyết những vướng mắc nêu trên để công tác phòng, chống HIV/AIDS ở tỉnh được duy trì, triển khai tốt trong thời gian tới”, bác sĩ Tôn Thất Toàn kiến nghị.

C.ĐAN