Mất nhà, đất vì thế chấp tài sản để bảo lãnh vay

Theo Cục Thi hành án dân sự tỉnh, án thế chấp tài sản bảo lãnh vay ngân hàng chiếm hơn 30% tổng số án vay các tổ chức tín dụng mà cơ quan này thụ lý giải quyết hàng năm. Mấy năm gần đây, loại án này có chiều hướng gia tăng.

Sự thật khó chấp nhận

Giữa tháng 8, cơ quan thi hành án đã cưỡng chế kê biên, phát mãi 3 bất động sản (thuộc thôn Tân Ngọc, xã Ninh Ích, thị xã Ninh Hòa) được ông bà Đặng Đình Nghĩa và Phí Thị Minh Tuyết (tổ 6 Đông Bắc, phường Vĩnh Hòa, TP. Nha Trang) thế chấp để bảo đảm cho khoản vay 3 tỷ đồng của Công ty TNHH An Đại Phát tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Xăng dầu Petrolimex. Sau khi phán quyết của tòa có hiệu lực và có đơn yêu cầu thi hành án của ngân hàng, cơ quan thi hành án đã tiến hành các bước như luật định. Đây là vụ việc đáng tiếc bởi ông bà Nghĩa - Tuyết đã dùng những tài sản trên thế chấp ngân hàng để bảo đảm cho nghĩa vụ vay của một doanh nghiệp. Ông bà Nghĩa - Tuyết từng khiếu nại, cho rằng bản án tuyên người vay nợ và phải trả nợ là Công ty TNHH An Đại Phát, không phải họ. Nhưng theo quy định, khi đã hết thời hạn tự nguyện thi hành án (được ghi rõ trong các quyết định thi hành án), Công ty TNHH An Đại Phát, doanh nghiệp tư nhân xăng dầu Vĩnh Hải do bà Tuyết làm chủ và ông bà Nghĩa - Tuyết không tự nguyện thi hành án thì phải bị cưỡng chế. Cho dù nhiều lần được giải thích, thuyết phục nhưng hai ông bà vẫn bất hợp tác. Ngày cơ quan chức năng tiến hành cưỡng chế, ông bà không có mặt.

Thông qua biên bản cưỡng chế giao trả nhà tại số 120/70B Nguyễn Thiện Thuật

Tháng 10 năm ngoái, ông Trần Kỳ Bạch và bà Trương Thị Hoàn cũng đã bị Cục Thi hành án dân sự tỉnh cưỡng chế giao trả nhà số 120/70B Nguyễn Thiện Thuật, TP. Nha Trang. Trước đó, hai ông bà đã thế chấp nhà đất này để bảo lãnh cho Công ty TNHH MTV Thương mại - Dịch vụ Minh Khang vay gần 600 triệu đồng của Ngân hàng Liên doanh Việt Nga Chi nhánh Khánh Hòa. Ngày 25-7-2012, Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân Tối cao tại Đà Nẵng (nay là Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng) đã phán quyết buộc công ty trên phải thanh toán cho ngân hàng gần 600 triệu đồng cả lãi và gốc và phải nộp hơn 27 triệu đồng án phí. Nếu công ty không thanh toán được thì kê biên, xử lý quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất tại số 120/70B Nguyễn Thiện Thuật để thu hồi nợ cho ngân hàng. Mấy tháng liền, chấp hành viên động viên hai ông bà tự nguyện giao nhà để không phải trả chi phí cưỡng chế, phía ngân hàng sẽ hỗ trợ lãi suất quá hạn. Lãnh đạo công ty nơi ông Bạch làm việc cũng đồng ý hỗ trợ ông này một phần tiền… Tuy nhiên, hai ông bà vẫn không chấp nhận, cho rằng Công ty TNHH MTV Thương mại - Dịch vụ Minh Khang mới là người phải thi hành án. Tính ra, kể từ khi bản án của tòa có hiệu lực pháp luật và người thi hành án có đơn yêu cầu đến khi giải quyết xong hồ sơ thi hành án, tổng số tiền ông bà Bạch - Hoàn phải trả lên tới gần 900 triệu đồng, trong đó có gần 300 triệu đồng tiền lãi và lãi suất chậm thi hành án.

Cần thận trọng

Đây chỉ là 2 trong số những vụ án thế chấp bằng tài sản của bên thứ ba để bảo đảm nghĩa vụ vay vốn ngân hàng mà cơ quan thi hành án thụ lý, giải quyết thời gian qua. Còn có trường hợp, người con vay tiền ngân hàng và mượn sổ đỏ của cha mẹ làm tài sản bảo đảm, sau đó làm ăn thua lỗ và bỏ đi, để lại cha mẹ già với nguy cơ không còn nơi trú chân, bởi hợp đồng thế chấp mà họ ký đã đăng ký giao dịch bảo đảm nên gánh nặng trả nợ sẽ đè lên người có nhà, đất.

Ông Nguyễn Hữu Anh - Phó Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh cho biết, người dân vẫn có tâm lý tin tưởng, thấy người quen, người thân thành lập công ty làm ăn là yên tâm thế chấp giùm, hoặc bị dụ dỗ, cả tin mà ký bảo lãnh thế chấp cho công ty hoặc cá nhân vay tiền. Tuy nhiên, khi cá nhân, công ty đó không trả được nợ ngân hàng thì tài sản thế chấp sẽ bị phát mãi. Nhiều người đã khiếu nại khắp nơi vì cho rằng bị oan. Nhưng các hợp đồng đã ký chính là căn cứ pháp lý khiến họ bị mất tài sản.

Để có thể lấy lại được “sổ đỏ”, người chủ có thể yêu cầu người vay dùng một tài sản khác và đề nghị ngân hàng nhận thế chấp thay thế cho tài sản của họ, hoặc trực tiếp đứng ra trả nợ ngân hàng, sau đó yêu cầu người vay trả lại tiền. Nếu người vay cố tình không trả, người chủ tài sản có thể khởi kiện. Tuy nhiên, do nghĩa vụ chứng minh trong tố tụng dân sự là của đương sự nên chủ tài sản phải thu thập chứng cứ chứng minh mối quan hệ giữa mình và người vay (giấy tờ cho mượn sổ đỏ, giấy cam kết trả nợ, hợp đồng bảo đảm được lập giữa chủ tài sản, người vay và ngân hàng…). Đó là chưa kể những đề nghị trên có thể không được ngân hàng chấp thuận.

“Trước khi quyết định bảo lãnh giùm, chủ tài sản phải tìm hiểu kỹ đối tượng bảo lãnh cũng như hậu quả pháp lý khi xảy ra tình huống xấu. Chủ tài sản cần tỉnh táo, thận trọng khi giao giấy tờ nhà, đất cho người khác vay tiền”, ông Nguyễn Hữu Anh khuyên.

N.V