1. Tốt nghiệp ra trường, tôi được bổ nhiệm về trường vùng cao xã S. Giáo viên mới, lần đầu tiên tôi đi dự khai giảng không phải với tư cách học trò mà là… thầy. Lạ lẫm và hồi hộp. Trường xóm núi phòng ốc tuềnh toàng, học sinh lam lũ. Sân trường chưa phủ nổi bê tông; vẫn bằng đất nện lởm chởm cỏ xanh, chỗ lồi chỗ lõm.
1. Tốt nghiệp ra trường, tôi được bổ nhiệm về trường vùng cao xã S. Giáo viên mới, lần đầu tiên tôi đi dự khai giảng không phải với tư cách học trò mà là… thầy. Lạ lẫm và hồi hộp. Trường xóm núi phòng ốc tuềnh toàng, học sinh lam lũ. Sân trường chưa phủ nổi bê tông; vẫn bằng đất nện lởm chởm cỏ xanh, chỗ lồi chỗ lõm. Được cái, trong sân có 2 cây kơ nia cao to, tỏa bóng mát rượi. Dưới bóng mát “trời cho” ấy diễn ra lễ khai giảng đầu năm. Băng bàn trong các phòng học được khiêng, kê làm bục đứng phát biểu, làm chỗ ngồi cho các thầy cô cùng đại biểu - bà Hội trưởng Hội phụ huynh với ông Chủ tịch Mặt trận xã. Cờ, quạt, khăn trải, băng rôn cũng tận dụng “cây nhà lá vườn”, có gì dùng nấy nên khá đơn sơ. Học trò xóm núi đứa mặc đồng phục đứa không; cứ vô tư lót dép ngồi phệt xuống sân trường sau màn chào cờ khai mạc.
Khai giảng nơi ngôi trường vùng sâu thật lạ. Trang bị đơn sơ, thiếu thốn tứ bề; vậy nhưng niềm hưng phấn với buổi đến trường đầu tiên lại không hề thiếu! Chào cờ, thầy trò đồng thanh hát Quốc ca. To, khỏe, hào hùng dù đôi chỗ hơi lạc nhịp. Lễ chào cờ xong, thầy hiệu trưởng phát biểu khai mạc. Ngắn gọn thôi, còn nhường chỗ cho đại diện chính quyền, đại diện học sinh. Cuối lễ, tôi - giáo viên mới về trường - được thầy mời lên nói đôi lời cảm tưởng. Bất ngờ quá. Tôi bước lên bục, không nhớ mình đã nói những gì, chỉ biết lúc dứt lời, tiếng vỗ tay nổ ra vang dội. Kết thúc lễ là hồi kẻng khai trường âm thanh hùng dũng, vang vang.
Với tôi, buổi khai giảng ấy thật ấn tượng.
2. Tối đó lại… khai giảng, lần này là lớp phổ cập!
Cũng lần đầu tiên, tôi biết đến một buổi khai giảng lạ lùng làm vậy. “Khai giảng” diễn ra ở hội trường thôn, đèn đuốc sáng choang, cờ, ảnh, băng bàn có sẵn, tiện nghi hơn hẳn buổi sáng. Vậy nhưng, học sinh (phổ cập) toàn thôn tới dự thì chỉ vỏn vẹn… 5 em - những em vì lý do nào đó mà việc học dở dang, giờ không có điều kiện ra lớp chính! Ông trưởng thôn đại diện chính quyền kiêm luôn “chủ lễ”. Đại diện ban giám hiệu, cũng là giáo viên chính thức là tôi. Lễ khai giảng diễn ra im lặng, chóng vánh. Các em được phát miễn phí sách giáo khoa, vở, bút; được cô giáo dặn dò ngắn gọn: tối mai bảy giờ tới hội trường thôn để học. Ông trưởng thôn động viên thêm: tụi con cố cho xong lớp 9, mai mốt muốn đi học nghề, xin việc gì cũng phải có cái bằng…
Khai giảng bế mạc.
Dợm bước ra về, ánh đèn pin tôi lia soi nhằm vào một em gái đứng nép mình tự khi nào bên trụ cổng. Em làm gì đây? Đi học sao không vào lớp nhận sách vở? Cô bé lắc lắc đầu, ú ớ. Ông trưởng thôn nhướng mắt nhìn kỹ rồi bảo, không phải học sinh đâu cô, là con bé câm bên hàng xóm. Nó không thể nói nhưng nghe được… Cô bé nhìn chăm chăm mấy tập vở còn lại trên tay tôi. Gì nhìn cô hoài vậy, bộ em muốn… đi học sao? Cô bé lập tức gật gật đầu, nhoẻn miệng cười tươi. Trời ạ, đây mới chính là chi tiết “lạ” nhất trong cả buổi lễ khai giảng vốn đã kỳ lạ tối nay. Được rồi, em muốn học thì tối mai bảy giờ tới lớp, cô dạy em viết chữ…
Đưa tập vở và cây bút còn dư cho cô bé, tôi định hôm nào rảnh sẽ tìm gặp phụ huynh của em hỏi chuyện. Cô bé không nói được nhưng nghe được và lại còn hiếu học. Tôi tin nếu thu xếp tốt, sẽ không quá khó khăn để giúp em thành người “có chữ”, sống tốt cho mình, cho người…
Y Nguyên
