Không rõ ở các vùng quê khác, người ta bắt hến vào mùa nào, còn ở quê tôi, hàng năm khi hè đến cũng là lúc trên dòng sông Cái loài vật bé nhỏ này xuất hiện rất nhiều, trở thành món ăn rất ngon đối với dân làng.
Không rõ ở các vùng quê khác, người ta bắt hến vào mùa nào, còn ở quê tôi, hàng năm khi hè đến cũng là lúc trên dòng sông Cái loài vật bé nhỏ này xuất hiện rất nhiều, trở thành món ăn rất ngon đối với dân làng.
|
Nhiều và ngon nên hến cũng trở thành hình ảnh in đậm trong những câu ca dao của quê tôi như: “Nắng nhiều nước cạn trên sông/Em đi cào hến cho chồng em ăn” hay “Rủ nhau bắt hến dưới sông. Đàn bà thì đãi, đàn ông thì cào”… Thường thì loài hến sinh sôi vào mùa đông. Lúc ấy, nước sông lớn do mưa lụt, phù sa nhiều nên sau khi được sinh ra, những chú hến con bé xíu giấu mình dưới những lớp bùn đất mịn màng và đến chừng tháng Ba, tháng Tư thì đã lớn. Khi hè tới, sông cạn dần và xuất hiện rất nhiều trong những lớp cát dưới lòng sông.
Vì cào hến gần như là nghề lâu đời nên nhà nào ở quê tôi cũng có sẵn dụng cụ để cào trong nhà. Ở những đoạn sông sâu, người ta dùng cào - một dụng cụ được làm bằng tre có cán để cầm và dưới đáy nan nhỏ được đan lại tạo thành một chiếc khay, khi cào, hến sẽ lọt vào cái khay ấy. Còn ở chỗ sông cạn người ta dùng rổ để xúc. Mỗi khi cào hoặc xúc lên, cát được đãi hết chỉ còn lại những chú hến ngậm vỏ nằm sắp lớp trên mặt rổ hoặc trên mặt cái khay tre trông rất mát mắt.
Lấy ruột hến ra khỏi vỏ không có gì khó, thường thì khi mang về, người ta cho tất cả vào chậu đầy nước, chà cho chúng sạch hết chất bẩn, sau đó bỏ vào nồi đun lên. Khi nước sôi, những chú hến tự mở vỏ, và người ta dùng đũa trộn qua trộn lại liên tục, làm cho ruột hến bung ra…
Cơm hến, cháo hến, canh hến và còn bao món ăn ngon khác được chế biến từ hến ở các gia đình. Thật thú vị biết bao vào những buổi trưa khi ngọn gió nam thổi xào xạc nơi bờ tre, cả nhà ngồi quây quần quanh mấy tô hến xào khô cùng chồng bánh tráng đã nướng giòn, bên cạnh là nồi canh mồng tơi trắng màu nước hến…
Hến xào với lá lốt cùng những trái ớt xiêm là món nhậu số một của cha tôi và mấy người bạn trong xóm khi ngồi lại với nhau bù khú, chuyện trò bên chai rượu gạo. Đối với bọn con nít chúng tôi, ngoài chuyện được ăn các món ngon với hến, việc đi cào hến đã trở thành niềm vui khó quên mỗi khi hè đến. Vào những buổi trưa, việc bọn trẻ chúng tôi hay rủ nhau, lặn hụp trên sông để cào hến đã trở thành thú vui, thành những kỷ niệm không thể nào quên. Những lúc như thế, cả khúc sông trở nên rộn ràng và mặt đứa nào đứa nấy lộ rõ niềm vui sướng khi chiếc thúng của mình đã đầy những hến là hến…
Tuổi thơ qua rồi. Rời quê, ra ở phố cũng lâu rồi. Món hến cũng trở nên xa vời, nhưng nỗi nhớ thật khó nguôi ngoai. Đôi lúc ngồi một mình lại thấy nhớ. Nhớ về dòng sông Cái, nhớ những ngày thơ ấu, cầm rổ cùng bạn bè ra sông, cùng nghêu ngao hát: “Nắng nhiều nước cạn trên sông/Em đi cào hến cho chồng em ăn”…
HOÀNG ANH
