Tôi có anh bạn thân từ thời sinh viên, khi còn học với nhau ở Liên Xô (cũ). Tôi học khoa Hóa, anh khoa Toán. Hồi đó, anh hay chê sinh viên khoa Hóa chúng tôi "đần", "bất khả tri" về Toán. Tôi không cãi vì anh nói không sai. Tôi vốn dốt toán, lại ham chơi hơn ham học.
Tôi có anh bạn thân từ thời sinh viên, khi còn học với nhau ở Liên Xô (cũ). Tôi học khoa Hóa, anh khoa Toán. Hồi đó, anh hay chê sinh viên khoa Hóa chúng tôi “đần”, “bất khả tri” về Toán. Tôi không cãi vì anh nói không sai. Tôi vốn dốt toán, lại ham chơi hơn ham học.
Vào những ngày Chủ nhật, chúng tôi hay cùng nhau dạo phố. Tôi có cái thú vào những cửa hàng đồ cũ. Ở đó có nhiều thứ hàng chất lượng còn rất tốt mà giá rất hạ. Tôi thích sưu tầm các loại “đồ cổ” này theo kiểu “cũ người mới ta”. Thỉnh thoảng, tôi chộp được vài thứ giá rẻ bất ngờ. Trong khi tôi tỏ ra rất thích thú thì anh bạn lại thờ ơ. Bởi, anh cũng đam mê đồ cũ nhưng lại là sách cũ. Vì thế, trong khi tôi lang thang tìm đồ cũ thì anh la cà trong các cửa hàng sách cũ. Trái ngược với đồ dùng, sách cũ không những không hạ giá mà có khi còn cao hơn giá bìa. Đơn giản vì thời đó chưa có sách điện tử. Nhiều người rất cần sách, mà sách mới thì không có. Cũng như tôi, mỗi khi mua được một cuốn sách cũ, có khi với giá bằng mấy ngày phải nhịn ăn, anh vẫn sung sướng đến độ không ngủ được.
Ngày về nước, trong khi chúng tôi khuân các thứ đồ dùng cần thiết như: xe đạp, radio, bàn là, máy may… thì anh bạn mang về mấy vali toàn sách, trong đó đa phần là sách cũ.
Tôi nhận công tác ở Nha Trang, còn anh về một viện nghiên cứu tại Hà Nội. Công việc và cuộc sống bộn bề khiến chúng tôi ít khi gặp nhau. Thế rồi, nhân một chuyến ra Bắc, tôi tranh thủ đến thăm anh. Anh vẫn ở chỗ cũ, một căn phòng tập thể 12m2 trong một con hẻm nhỏ. Bạn bè gặp nhau hàn huyên, nhắc lại chuyện cũ, vui vẻ không thể tả. Song, tôi cứ cảm thấy ở nhà anh bây giờ hình như thiếu thiếu một cái gì đó. A! Phải rồi! Sách! Không còn kệ sách, không còn một quyển sách nào. Tôi nhìn quanh: Có thể anh cất đâu đó!Nhà chật quá mà! Anh hỏi: “Cậu tìm gì?”. “Sách đâu rồi?”. Anh thở dài: “Bán hết rồi”. Rồi, bằng giọng rầu rĩ, anh kể…
…Sau khi lấy vợ, có con, căn phòng bỗng chật như nêm. Cái kệ sách, dù đã dẹp lại, rất khiêm tốn so với ngày trước, cũng chiếm một diện tích không nhỏ. Thường xuyên nghe vợ phàn nàn vì sách mà không có cả chỗ cho con tập đi, anh cũng cố gắng thu xếp. Dù rất xót, anh phải nhét xuống gầm giường một ít. Thế là được cu con “tưới” cho thấm đẫm. Anh phải lau chùi, phơi cả tuần. Sau đó, anh có “sáng kiến” xếp sách vào thùng cạc tông, gác lên trần. Kết quả: 1/4 số sách được làm thức ăn cho mối. Khỏi phải nói anh tiếc thế nào. Sau nhiều ngày đắn đo, anh quyết định đem sách biếu thư viện với suy nghĩ khi cần mình sẽ tới mượn lại. Song, thật bất ngờ, sau những lời cảm ơn nhiệt tình, giám đốc thư viện đã lúng túng nói thật là sách tiếng Nga, lại cũ quá, không ai đọc cả. Cuối cùng, anh đành gọi “ve chai”. “Cậu tưởng tượng được không, bà ta cầm từng quyển sách, xé toạc bìa, vứt đi không thương tiếc. Nhìn bà ta làm mà mình muốn đứt ruột vì tiếc. Nhưng bà ta bảo, bìa nặng lắm, không mua”. Rồi anh nhếch mép, bật ra tiếng cười khô khốc: “500 đồng một ký. 50 ký tất cả, vị chi là 25.000 đồng, chưa được bát phở! Lúc đó mình mới nghiệm ra: hóa ra, không phải các cậu mà chính mình mới đần, mới “bất khả tri” về toán!”.
GIAO THỦY
