Giải cứu dòng sông ô nhiễm

Từ hàng chục năm trước, sông Kim Bồng, sông Bà Vệ đã gần như tắc nghẽn và sặc mùi hôi thối do người dân lấn sông mở rộng nhà cửa, xả rác; dừa nước, cây cỏ mọc lấn. Có thời điểm, tỉnh đã quy hoạch lấp sông để giải quyết vấn đề môi trường. Tuy nhiên, những năm gần đây, chủ trương của tỉnh và TP. Nha Trang là sẽ cải tạo, khơi thông 2 con sông này.

Bên sông nín thở

Sông Kim Bồng đã ô nhiễm từ hàng chục năm nay và mức độ ngày càng tăng theo tốc độ đô thị hóa. Con sông xưa giờ đã thay màu. Dòng nước trong xanh, đầy tôm, cá ngày nào giờ chỉ còn trong ký ức; nước sông quanh năm đen kịt và bốc mùi hôi thối, không tôm, cá nào sống nổi.

 

 

Đi theo những con đường ngoằn ngoèo giữa các khu dân cư dọc 2 bên sông Kim Bồng, chúng tôi chỉ muốn đi cho mau bởi mùi hôi sộc vào mũi. Đang mùa mưa mà dòng nước lờ đờ; rác nổi trên sông, rác tấp vào bờ, dưới những chân cầu; có những đoạn lòng sông chỉ còn vài mét, có đoạn bèo, rau muống, cây cỏ, dừa nước mọc lấp kín… Sông Bà Vệ (phường Ngọc Hiệp) là nhánh nhỏ nối ra sông Kim Bồng cũng nghẽn dòng chảy, ô nhiễm như sông Kim Bồng. Ông Huy - người dân địa phương cho biết: “Bây giờ đang là mùa mưa, mùi hôi đã giảm, chứ mùa nước kiệt, bùn lòi ra bốc mùi nồng nặc, mỗi lần qua cầu phải bịt mũi, nín thở. Những nhà sống 2 bên sông rất khổ”.

Ông Nguyễn Văn Tuấn (sinh năm 1958, ở tổ 3 Vĩnh Điềm, Ngọc Hiệp) đầy nuối tiếc kể cho chúng tôi về con sông Kim Bồng thuở còn nuôi sống nhiều gia đình ven sông. Ông sinh ra và lớn lên gắn bó với con sông quê hương. Mấy chục năm trước, sông sạch, rộng, sâu, nước ăm ắp, đầy cua, tôm, cá. “Ngày ấy, tôi nuôi được cả gia đình nhờ vào sông; sinh nhai của nhiều người dân trong xóm cũng dựa vào sông. Nghe các cụ kể rằng, tàu thuyền, nhất là thuyền buôn từng qua lại tấp nập trên sông… Qua thời gian, dòng sông dần cạn và thu hẹp. Khoảng từ năm 2000, sông bị ô nhiễm và bây giờ ô nhiễm quá nặng. Nhà gần sông, mùa hè nước cạn, chúng tôi khổ khi sông bốc mùi hôi thối; nước tù đọng sinh muỗi rất nhiều…”.

 

Qua các kỳ tiếp xúc cử tri của HĐND các cấp, vấn đề ô nhiễm sông Kim Bồng, sông Bà Vệ đã trở thành chuyện “biết rồi, khổ lắm, nói mãi” nhưng chưa giải quyết được. Ông La Văn Bình (Tổ trưởng Tổ dân phố 12 Vĩnh Hội, Ngọc Hiệp) bày tỏ, được biết tỉnh, thành phố có chủ trương cải tạo, khơi thông dòng chảy, ông và người dân rất mong dự án sớm triển khai để cải thiện môi trường, sức khỏe, hoạt động buôn bán, kinh doanh”.

 

 

Tăng cường quản lý

Để đảm bảo công tác quản lý quy hoạch, kịp thời ngăn chặn tình trạng đổ đất và xây dựng nhà ở lấn, chiếm sông Kim Bồng, năm 2016, UBND TP. Nha Trang cho tiến hành kiểm đếm, thống kê số lượng nhà ở lấn, chiếm sông Kim Bồng thuộc các phường: Ngọc Hiệp, Phương Sơn, Phương Sài, Vạn Thắng. Kết quả kiểm đếm các hộ giáp ranh sông gồm: Phương Sài 140 hộ, Ngọc Hiệp 141 hộ, Phương Sơn 62 hộ, Vạn Thắng 54 hộ. Kết thúc việc kiểm đếm, hồ sơ được bàn giao cho UBND các phường để kiểm tra, quản lý và chịu trách nhiệm trước UBND thành phố nếu để phát sinh trường hợp vi phạm tại khu vực đã kiểm đếm.

Theo ông Nguyễn Ngọc Chinh - Chủ tịch UBND phường Ngọc Hiệp, địa phương kết hợp quản lý đất đai với quản lý trật tự xây dựng; tăng cường kiểm tra không để phát sinh mới sau kiểm đếm các trường hợp người dân đổ đất lấn chiếm, xây dựng trái phép làm thu hẹp dòng chảy. Bên cạnh đó, kết hợp với việc nâng cấp các hẻm nội thị, xe thu gom rác vào được khu dân cư ven sông nên vận động người dân tập kết thu gom rác, không vứt rác xuống sông như trước. Phường mong muốn thành phố quan tâm cắm mốc để thuận lợi hơn cho công tác quản lý.

Bà Nguyễn Thị Bích Hằng - Phó Chủ tịch UBND phường Phương Sơn cho biết, phường có 2 tổ dân phố số 1 và số 5 giáp sông Kim Bồng. Phường tổ chức ra quân dọn vệ sinh, dọn rác ven sông và tuyên truyền người dân tập kết rác để công nhân Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Nha Trang thu gom, không đổ rác trực tiếp xuống sông. Thực tế, người dân đã nhận biết được hiện nay dòng chảy gần như ách tắc do lượng dừa nước mọc lấn dòng chảy của sông, nếu tiếp tục vứt rác xuống sẽ tự mình gánh chịu hậu quả. Bên cạnh đó, Đảng ủy phường đã chỉ đạo chính quyền phối hợp trong quản lý trật tự xây dựng; đối với các tổ dân phố khi phát hiện các trường hợp xây dựng nhà, đặc biệt khu vực sông Kim Bồng phải phối hợp trong công tác kiểm tra, báo cáo UBND phường kịp thời, để tránh trường hợp xây dựng không phép, lấn chiếm… Sau kiểm đếm số hộ giáp ranh sông Kim Bồng, địa phương không để phát sinh trường hợp nào xây dựng mới lấn chiếm sông.

Sẽ tiến hành cắm mốc, khơi thông dòng chảy

Theo bà Nguyễn Thị Mỹ Trang - Trưởng phòng Quản lý đô thị TP. Nha Trang, năm 2006, UBND tỉnh có quy hoạch 1/2.000 khu dân cư khu vực sông Kim Bồng. Quy hoạch này dựa trên việc san lấp sông Kim Bồng và một phần sông Bà Vệ để giải quyết vấn đề môi trường và lấy quỹ đất cho việc cải tạo, mở rộng đô thị. Đến năm 2012, UBND TP. Nha Trang phê duyệt Quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Khu dân cư khu vực sông Kim Bồng với mục tiêu cải tạo, nâng cấp, cải thiện môi trường nơi đây. Quy hoạch này không lấp sông Kim Bồng mà sẽ cải tạo, khơi thông dòng chảy để vừa đảm bảo thoát nước, vừa tạo cảnh quan đô thị. Khu vực lập quy hoạch có diện tích 64,3ha, thuộc các phường: Vạn Thắng, Phương Sài và Ngọc Hiệp. Để đảm bảo khớp nối tổng thể, UBND tỉnh giao cho Ban quản lý Dự án Phát triển tỉnh lập quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 và quy hoạch chi tiết 1/500 khu dân cư sông Cái. Đây là cơ sở để thực hiện cắm mốc, quản lý. Ngày 3-11, UBND thành phố đã phê duyệt hồ sơ cắm mốc giới công trình đo đạc, cắm mốc sông Kim Bồng theo quy hoạch được duyệt. Phạm vi cắm mốc từ vị trí tiếp giáp ngã ba sông Bà Vệ đến hạ lưu sông Kim Bồng (giáp cửa sông Cái), khoảng cách cắm mốc từ 30m trở lên tùy thuộc địa hình khu vực cắm mốc. Cơ quan lập hồ sơ cắm mốc là Ban quản lý Dự án Phát triển tỉnh.

 

Ông Châu Ngô Anh Nhân - Giám đốc Ban quản lý Dự án Phát triển tỉnh cho biết, ban được UBND tỉnh giao làm chủ đầu tư lập đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 và quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 khu dân cư dọc bờ sông Cái. Đồ án này đã được tổ chức phản biện và lấy ý kiến rộng rãi trong cộng đồng. Hiện nay, Sở Xây dựng đang thẩm định quy hoạch để trình UBND tỉnh phê duyệt. Khi quy hoạch được phê duyệt và triển khai thực hiện, 2 con sông này sẽ được nạo vét và tạo cảnh quan ven sông. Để thực hiện được điều này sẽ cần nguồn vốn rất lớn. Trước mắt, UBND tỉnh cho cắm mốc và khơi thông dòng chảy 2 con sông này. Ngày 30-10, UBND tỉnh đã phê duyệt báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng công trình cắm mốc, khơi thông dòng chảy sông Bà Vệ và sông Kim Bồng (trên địa bàn phường Ngọc Hiệp); Ban Quản lý dự án phát triển tỉnh làm chủ đầu tư. Theo đó, ban sẽ tiến hành cắm 225 mốc quy hoạch ven sông Bà Vệ, sông Kim Bồng nhằm quản lý tình trạng lấn chiếm lòng sông và xây dựng trái phép tại khu vực ven sông. Đồng thời, khơi thông dòng chảy để đảm bảo thoát nước vào mùa mưa lũ, giải quyết tình trạng bồi lấp, ứ đọng gây ô nhiễm môi trường; giải quyết nước mưa cho Dự án Xây dựng cơ sở hạ tầng Khu tái định cư Ngọc Hiệp và các khu dân cư hiện hữu ven sông. Đơn vị sẽ tiến hành khơi thông dòng chảy từ cầu Bà Vệ trên đường Lương Định Của đến hạ lưu cầu Hộ (sông Kim Bồng) với tổng chiều dài 2.321m. Tổng dự toán xây dựng công trình được phê duyệt hơn 6,8 tỷ đồng. Năm 2018, ban sẽ tổ chức đấu thầu để lựa chọn nhà thầu, chọn tư vấn giám sát và phối hợp với chính quyền địa phương triển khai thực hiện dự án.

NAM DU