Thời gian gần đây, các ngành chức năng và chính quyền các địa phương tăng cường xử lý tình trạng khai thác cát trái phép dọc tuyến sông Cái từ huyện Diên Khánh đến TP. Nha Trang. Do đó, để tránh né lực lượng chức năng, các đối tượng khai thác đã chuyển sang hoạt động về đêm.
Thời gian gần đây, các ngành chức năng và chính quyền các địa phương tăng cường xử lý tình trạng khai thác cát trái phép dọc tuyến sông Cái từ huyện Diên Khánh đến TP. Nha Trang. Do đó, để tránh né lực lượng chức năng, các đối tượng khai thác đã chuyển sang hoạt động về đêm.
Nhộn nhịp về đêm
Nhiều tháng nay, cứ vào khoảng 21 giờ đến 4 giờ sáng, tại khu vực thôn Phú Vinh, xã Vĩnh Thạnh (TP. Nha Trang), hoạt động khai thác cát trái phép diễn ra khá nhộn nhịp. Từng tốp từ 2 đến 4 chiếc ghe hoạt động khai thác cát hết công suất. Tiếng máy nổ làm huyên náo cả một khúc sông. Mỗi ghe có từ 1 đến 2 người, các đối tượng này gắn ống hút vào sào tre lớn rồi đâm xuống sát bờ sông để hút cát. Chỉ khoảng 40 phút là ghe đầy cát, rồi cập về phía bên bờ sông xã Vĩnh Phương bơm cát lên những chiếc xe tải đã chờ sẵn. Bơm cát xong, các ghe này quay lại tiếp tục hút cát. Cứ như vậy, mỗi đêm một chiếc ghe có thể hút được khoảng 8 chuyến với hơn 5m3/chuyến. Qua nhiều ngày tìm hiểu, chúng tôi làm quen với một người tên Linh chuyên hút cát thuê cho ông Nghĩa (xã Vĩnh Phương) và được ông này cho biết: “Trung bình, một đêm, một ghe làm được hơn 4 triệu đồng, so với ban ngày cao gấp đôi. Hút cát vào ban đêm vừa mát, vừa an toàn mà năng suất lại rất cao. Hiện nay, cát ở giữa sông Cái còn rất ít và chủ yếu là cát có màu đen, do vậy anh em chỉ cần tấp ghe vào sát bờ, cắm vòi hút, cát vừa đẹp, vừa nhanh đầy khoang”.
Một bãi tập kết cát trái phép ở xã Diên Phú |
Tương tự, ở đoạn sông Cái qua các xã: Diên Phước, Diên Sơn, Diên Thọ, Diên Đồng, Diên Lạc, Diên Lâm, Diên Phú, Diên An và thị trấn Diên Khánh của huyện Diên Khánh, các đối tượng khai thác cát trái phép cũng chuyển mọi hoạt động về đêm. Tại khu vực thôn Phú Nẫm (xã Diên Phú), khoảng 19 giờ hàng ngày là các ghe hút cát bắt đầu hoạt động. Ngồi dưới tán tre bên ven sông, chúng tôi thấy có 6 chiếc ghe chạy từ thôn Phú Nẫm sang bờ sông bên kia (đoạn thuộc thôn Bình Cang, xã Vĩnh Trung, TP. Nha Trang) cắm vòi vào bờ hút cát lên ghe. Trong đêm, hầu hết ghe hút cát không lên đèn nhằm tránh bị lộ. Cứ 1 chiếc ghe quay về, cùng lúc có 1 chiếc ghe khác tiến lên vị trí đã định sẵn để bắt đầu “ăn hàng”. Chỉ sau 30 phút, cát được hút đầy khoang, rồi lại xuôi dòng về bơm cát lên bãi tập kết, có nơi bơm trực tiếp lên xe tải đã chờ sẵn ở quanh khu vực hai đầu cầu gỗ Diên Phú - Vĩnh Trung.
Trong vai một người đi mua cát để xây nhà, chúng tôi tiếp cận ông Quan (xã Diên Phú), một chủ cát lậu có tiếng ở đây. Sau ánh nhìn dò xét, ông Quan bảo, muốn mua bao nhiêu cũng có, giá cát xây là 600.000 đến 700.000 đồng/xe (2,5m3), còn cát tô trát 750.000 đến 800.000 đồng/xe tùy theo khoảng cách đường đi. “Hiện nay, chúng tôi chỉ cung cấp cát vào ban đêm, còn ban ngày không thể, do lực lượng chức năng làm gắt lắm. Nếu mua, cứ vào khoảng 21 đến 22 giờ đêm hoặc 3, 4 giờ sáng, chúng tôi sẽ đưa cát đến”, ông Quan nói.
Hệ lụy lớn
Trong khi cơ quan chức năng còn loay hoay với việc ngăn chặn tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Cái về đêm, thì hệ lụy mà tình trạng này gây ra ngày càng diễn biến nghiêm trọng. Tình trạng sạt lở bờ sông làm ảnh hưởng tới nhà cửa, ruộng vườn của hàng trăm hộ sống dọc tuyến sông Cái. Ông Phan Lại (thôn Phú Vinh, xã Vĩnh Thạnh) bức xúc: “Nhiều tháng nay, các đối tượng khai thác cát trái phép liên tục hoạt động trong đêm gây náo loạn khu dân cư. Đã thế, các đối tượng này thường cho ghe hút cát sát bờ sông nên mới đây đã làm hơn 400m bờ kè tại tổ 4 thôn Phú Vinh bị trôi xuống lòng sông. Bờ kè này mới hoàn thành năm 2016, do UBND TP. Nha Trang đầu tư xây dựng với tổng kinh phí hơn 4 tỷ đồng. Chúng tôi đã nhiều lần phản ánh với địa phương nhưng vẫn chưa được giải quyết. Nếu tình trạng này không sớm được xử lý, mùa mưa tới đây, hàng chục căn nhà, hàng nghìn mét đất của người dân đứng trước nguy cơ sạt lở xuống sông Cái”.
Ban ngày, những chiếc ghe của các đối tượng khai thác cát trái phép được neo đậu ở sát bờ sông chờ đêm xuống hành nghề |
Còn tại huyện Diên Khánh, tình trạng sạt lở cũng diễn ra thường xuyên, gây mất đất, nhà ở và tạo lo lắng cho người dân. Bà Thái Thị Khò (thôn Phú Nẫm, xã Diên Phú) cho biết: “Khu đất rộng hơn 640m2 của gia đình tôi liên tục bị sạt lở hàng chục mét do các đối tượng hút cát sâu vào trong đất của gia đình. Tôi đã nhiều lần làm đơn kiến nghị đến các ngành chức năng nhưng vẫn chưa được xử lý. Những đối tượng khai thác cát trái phép còn thường xuyên hăm dọa, thách thức gia đình chúng tôi. Do vậy, chính quyền địa phương cần sớm xử lý các đối tượng khai thác cát trái phép để trả lại sự bình yên cho người dân”…
Nhiều chiêu đối phó
Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay, nhiều chủ bãi cát đã không còn sử dụng bãi cát ven sông Cái như trước mà tập kết tại nhiều điểm trong khu dân cư. Sau khi ghe hút cát về được bơm lên xe tải trong đêm sẽ chở đi phân tán tại nhiều bãi cát nhỏ lẻ nằm sâu trong khu dân cư. Cứ mỗi bãi cát, các chủ cát chỉ chứa từ 5 đến 10 xe cát. Cách làm này nhằm tránh sự theo dõi, nghi ngờ của chính quyền địa phương và ngành chức năng. Bởi vì, khi kiểm tra, ngành chức năng đều không thể xác minh được bãi cát đó là của ai và nghĩ đó là cát do người dân mua về để chuẩn bị xây nhà. Không chỉ vậy, hàng đêm, tại đầu các tuyến đường dẫn xuống các điểm hút cát, các đối tượng đều bố trí tai mắt để canh chừng, tìm cách đối phó, tránh né. Bên cạnh đó, ban ngày, để vận chuyển cát tại các điểm tập kết nhỏ lẻ trong khu dân cư đưa đi tiêu thụ, các chủ xe đều chọn đi đường tắt, đường vòng trong khu dân cư và đi với nhiều hướng khác nhau. Từ đó, khiến lực lượng chức năng không thể theo dõi, bắt được quả tang xe chở cát lậu.
Hàng loạt bờ kè sông Cái tại thôn Phú Vinh, xã Vĩnh Thạnh bị sạt lở do khai thác cát trái phép |
| Theo lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường, hiện nay, toàn tuyến sông Cái không còn đơn vị nào được cấp phép khai thác cát. Mặc dù các ngành chức năng đã triển khai nhiều biện pháp xử lý nhưng nạn khai thác cát trái phép ở tuyến sông này vẫn không giảm do các đối tượng có nhiều chiêu thức đối phó. Vì vậy, thời gian tới, sở sẽ nghiêm túc triển khai Quyết định 354 ngày 8-2-2017 của UBND tỉnh về phê duyệt phương án bảo vệ khoáng sản chưa khai thác; Quyết định 34 ngày 27-12-2014 của UBND tỉnh quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về hoạt động khoáng sản. Tuy nhiên, việc quản lý, xử lý đối tượng khai thác cát trái phép sát sườn vẫn là do chính quyền cấp xã. Bởi vì, hơn ai hết, cấp xã nắm rất rõ từng địa điểm, vị trí, đối tượng khai thác cát này để từ đó có hướng xử lý quyết liệt. |
Bà Nguyễn Thị Kim Hương - Chủ tịch UBND xã Diên Phú cho biết: “Để xử lý các đối tượng này, chúng tôi đã liên tục tuần tra, kiểm soát, phá dỡ các điểm tập kết cát ven sông. Tuy nhiên, do các đối tượng này cài cắm tai mắt ở nhiều nơi, thậm chí cho quân trực ngay ở cổng UBND xã nên mỗi lần lực lượng xã đi kiểm tra là chúng biết và báo cho chủ bãi, chủ xe để đối phó. Thậm chí, xã đã cho lắp đặt hàng chục cổng chắn bằng sắt kiên cố, nhưng lắp đặt được vài hôm lại bị các đối tượng này phá hỏng”.
Ông Nguyễn Đức Phú - Phó Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Diên Khánh cho hay, nhiều tháng nay, địa phương triển khai ráo riết các biện pháp xử lý những đối tượng khai thác cát trái phép trên sông Cái. Từ đầu năm đến nay, đơn vị đã bắt 8 ghe và 1 phà hút cát, tịch thu 70m ống hút và 200m3 cát, xóa hàng chục bãi tập kết. “Do chúng tôi làm mạnh nên hiện nay các đối tượng chuyển sang hoạt động về đêm và đưa ra nhiều chiêu đối phó, gây khó khăn cho lực lượng chức năng. Tuy huyện đã bố trí một ca nô tuần tra đường thủy nhưng lại không có người điều khiển. Bên cạnh đó, các thành viên của đội liên ngành luôn lo ngại khi làm việc ban đêm ở môi trường sông nước nguy hiểm. Ngoài ra, do quy định chỉ xử phạt hành chính và mức phạt quá thấp nên các đối tượng tỏ ra không lo sợ. Để xử lý dứt điểm tình trạng này, cần quy trách nhiệm hình sự đối với những người khai thác cát trái phép. Đồng thời, tịch thu không trả lại xe vận chuyển cát lậu”, ông Phú nói.
Còn theo lãnh đạo UBND xã Vĩnh Ngọc và Vĩnh Thạnh, từ đầu năm đến nay, 2 địa phương này đã bắt được khoảng 20 ghe hút cát trái phép. Chính vì ra quân quyết liệt vào ban ngày nên hiện nay các đối tượng đổi sang hút cát về đêm nên khó xử lý. Đặc biệt, các đối tượng khai thác ở 2 địa phương này thường xuyên đe dọa người dân và cán bộ xã. Cách đây vài tháng, khi cán bộ xã Vĩnh Ngọc đang trục vớt ghe hút cát trái phép thì bị 10 đối tượng vây đánh, khiến một cán bộ xã bị thương nặng. Ngoài ra, các đối tượng này còn cài cắm người theo dõi cán bộ xã nắm bắt tình hình để dễ bề đối phó.
PHÚ VINH
