"Rút ruột" sông Trường

Vài trăm mét đoạn sông Trường chảy qua thôn Lập Định, xã Cam Hòa và thôn Vinh Bình, xã Cam Tân (huyện Cam Lâm, Khánh Hòa) từ lâu đã trở thành địa bàn hoạt động thường xuyên của nhiều đối tượng khai thác cát trái phép. Tình trạng này khiến đất đai, vườn tược sạt lở xuống sông. Người dân bức xúc nhưng không dám tố cáo vì sợ bị trả thù…

 

Công khai trên sông

Buổi sáng trung tuần tháng 5, từ đường Lập Định, cách Quốc lộ 1 chừng 1km, qua khu dân cư, chúng tôi tiếp tục băng qua cánh đồng trồng khoai sáp hướng đến bờ sông Trường, nơi phát ra tiếng máy nổ chát tai. Một người dân đang thu hoạch khoai sáp nói: “Đó là tiếng máy hút cát dưới sông. Ở đây, họ hút cát thường xuyên cả ngày lẫn đêm từ hơn chục năm nay rồi”.

 

Tiến đến bờ sông Trường, chúng tôi dễ dàng chứng kiến cảnh khai thác cát công khai. Trong phạm vi khoảng 100m đoạn sông này, chúng tôi ghi nhận ít nhất 5 máy nổ đang hút cát từ dưới sông lên bờ. Mỗi máy được đặt trên bè nổi trên mặt nước và đều có 1 - 2 người đàn ông phụ trách thay nhau hụp lặn, thọc cây xuống đáy sông để điều chỉnh lượng cát hút vào ống. Tiếp cận một đối tượng điều khiển máy hút cát gần bờ đang tranh thủ hút thuốc, chúng tôi được người này cho biết: “Tôi làm thuê việc này cho ông Tài đã hơn 5 năm rồi. Hiện tại, ông ấy có 2 máy loại 24 ngựa thường xuyên hút cát dưới sông. Trước đây, chúng tôi hút cát lên bờ bên kia (bờ bắc sông Trường, thuộc thôn Vinh Bình, xã Cam Tân - P.V), rồi sau đó xúc lên xe tải chở đi. Nhưng hiện nay ông ấy đầu tư máy “khủng”, hút thẳng cát về nhà luôn nên công việc của chúng tôi nhẹ hơn trước rất nhiều”.

 

 

Theo lời người đàn ông này, chúng tôi lần theo đường ống của máy hút đặt dưới sông và phát hiện cát được xả vào cái hố khá lớn nằm trong vườn xoài bên bờ sông. Tại đây, cát tiếp tục được hút bằng một khối động cơ rất lớn và đẩy thẳng về vườn nhà ông Tài (thôn Lập Định) qua đường ống to cỡ bắp chân, dài khoảng 150m. Theo người đàn ông đảm trách hoạt động chiếc máy này, thì đây là khối động cơ của máy gặt có công suất 600 mã lực, được ông Tài độ thành máy hút cát và hoạt động hoàn hảo từ mấy tháng nay! Lần theo đường ống này, chúng tôi phát hiện cát được xả thẳng vào xe công nông đậu trong vườn nhà ông Tài. Và cứ 15 phút, xe công nông lại lăn bánh đi tập kết ở một địa điểm khác.

 

Trở lại bờ sông Trường, cách địa điểm cũ không xa, chúng tôi thấy tại một điểm tập kết cát lậu bên bờ sông đối diện (thuộc thôn Vinh Bình), 1 máy nổ đặt trên bè cập sát bờ sông và bơm thẳng cát lên xe tải loại 3m3. Tuy phát hiện chúng tôi ghi hình, nhưng những người này vẫn thản nhiên làm việc!. Trên bờ sông này còn có một số bãi tập kết cát khác, nhưng đều đang tạm dừng hoạt động. Theo người dân nơi đây, ở khu vực này có 4 máy hút cát thường xuyên hoạt động, nhưng do máy bị hỏng nên họ tạm dừng hoạt động.

 

 

Dân không dám tố cáo

Đề cập đến vấn nạn khai thác cát trái phép ở đoạn sông Trường nói trên, hầu hết những người dân 2 thôn Lập Định, Vinh Bình đều bày tỏ sự bức xúc, đặc biệt là những người có đất dọc bờ sông. “Trước đây, lòng sông đoạn này chỉ rộng khoảng 4 - 5m. Nhưng do tình trạng hút cát liên tục, kéo dài nhiều năm qua làm đất sạt lở nên hiện nay lòng sông đã mở rộng hàng chục mét. Vì nạn hút cát mà hơn 40 bụi tre của tôi dọc bờ sông làm vành đai giữ đất đã bị sụp xuống sông. Từ đó, đất nhà tôi dọc bờ sông này liên tục bị sạt lở, đến nay đã mất đi hàng ngàn mét vuông đất. Mấy năm trước, đã có người trong thôn làm đơn tố cáo các đối tượng khai thác cát trái phép. Nhưng sau đó, không những các đối tượng này không bị xử lý mà họ còn quay sang trả thù người tố cáo. Từ đó, chúng tôi không dám làm đơn từ gì nữa mà chỉ có thể phản ánh trực tiếp tại các cuộc tiếp xúc cử tri, nhưng không hiểu sao tình trạng này vẫn tiếp diễn và ngày càng nghiêm trọng hơn?!”, một người dân thôn Lập Định cho biết.

 

Tình trạng sạt lở đất dọc bờ bắc sông Trường (thôn Vinh Bình) cũng nghiêm trọng không kém. Gần như toàn bộ bờ tre hàng trăm mét dọc đoạn sông đã bị đổ xuống sông. Nhiều vườn xoài dọc bờ sông cũng đã bị dòng sông “ăn” vào cả chục mét; có nhiều cây xoài bị đổ xuống sông đã chết khô, nhưng cũng có những cây mới đổ vẫn còn tươi, trên đó còn có quả đã đến kỳ thu hoạch!.

 

 

Vì sao không xử lý được?

Theo người dân địa phương, sau khi một người làm đơn tố cáo, sau đó bị trả thù, thì không còn ai dám làm đơn phản ánh lên chính quyền và cơ quan chức năng. Nhưng trước thực trạng các đối tượng khai thác cát trái phép ngày càng lộng hành, đã có thời gian họ liên tục gọi điện báo chính quyền địa phương song việc xử lý không hiệu quả.

Ông Phan Văn Minh - Chủ tịch UBND xã Cam Hòa cho biết: “Các đối tượng khai thác cát trái phép chủ yếu hoạt động vào ban đêm, thứ Bảy, Chủ nhật và thường ngụy trang dưới hình thức bơm nước tưới ruộng nên việc phát hiện và xử lý gặp rất nhiều khó khăn. Chúng tôi đã nhiều lần phối hợp với lực lượng của xã Cam Tân xử lý tình trạng này, nhưng các đối tượng đều bỏ chạy, chưa bắt được vụ nào để xử lý”.

 

Ngày 19-5, ông Phan Văn Minh - Chủ tịch UBND xã Cam Hòa cho biết, sau khi nhận được thông tin, hình ảnh do phóng viên cung cấp, lực lượng của xã đã bắt quả tang đối tượng tên Tài ở thôn Lập Định khai thác cát trái phép; buộc tháo dỡ máy móc, đường ống và đang củng cố hồ sơ để xử phạt đối với đối tượng này.

Còn theo ông Võ Ngọc Trung - Chủ tịch UBND xã Cam Tân: “Thời gian qua, chúng tôi luôn tăng cường lực lượng tuần tra, xử lý hoạt động khai thác cát trái phép ở khu vực nói trên nên tình trạng này đã chấm dứt. Năm 2015, địa phương đã thu giữ 1 máy hút cát trái phép, xử phạt đối tượng vi phạm 2,5 triệu đồng. Từ đó đến nay, bắt quả tang, nhắc nhở 4 trường hợp khai thác cát bằng xe bò kéo về phục vụ nhu cầu xây dựng của gia đình. Các đối tượng này đều là người xã Cam Hòa, nhưng lại khai thác cát trái phép trên địa bàn xã Cam Tân”. Tuy nhiên, khi chúng tôi cung cấp thông tin, hình ảnh hoạt động khai thác cát trái phép đang diễn ra trên địa bàn, ông Trung lập tức chỉ đạo lực lượng đến xử lý.

Thực tế, hoạt động khai thác cát trái phép ở khu vực nói trên đã kéo dài nhiều năm và ngày càng lộng hành, bất kỳ ai cũng dễ dàng nhìn thấy. Vậy nhưng, vì sao chính quyền địa phương lại gặp khó trong việc phát hiện và xử lý tình trạng này?

NHÓM P.V