Những năm gần đây, tình trạng khai thác đất trái phép trên các ngọn núi ở thôn Như Xuân 1 và Như Xuân 2, xã Vĩnh Phương, TP. Nha Trang diễn ra ồ ạt cả ngày lẫn đêm, thách thức chính quyền địa phương và gây nhiều hệ lụy cho người dân sống dưới chân núi.
Những năm gần đây, tình trạng khai thác đất trái phép trên các ngọn núi ở thôn Như Xuân 1 và Như Xuân 2, xã Vĩnh Phương, TP. Nha Trang diễn ra ồ ạt cả ngày lẫn đêm, thách thức chính quyền địa phương và gây nhiều hệ lụy cho người dân sống dưới chân núi.
Khai thác suốt ngày, đêm
Ngay sau đợt mưa lũ vừa qua, chúng tôi trở lại các ngọn núi Hòn Xuân, Hòn Ốc để tiếp tục theo dõi hoạt động khai thác đất trái phép. Điều khiến chúng tôi ngạc nhiên là hoạt động này có phần rầm rộ và ngang nhiên hơn trước. Trên núi, nhiều máy xúc được tăng cường, các con đường bê tông dẫn từ Quốc lộ 1 lên núi phải gánh chịu thêm những đoàn xe tải 15 tấn. “Có lẽ mấy ngày mưa lớn, phải tạm nghỉ nên giờ họ tăng cường khai thác bù. Hoạt động khai thác đất trái phép nơi đây đã diễn ra mấy năm nay; đứng trước trụ sở UBND xã cũng nhìn thấy cảnh khai thác vậy mà không thấy ai đến xử lý. Hậu quả là người dân ở dưới chân núi phải lãnh đủ”, một người dân bức xúc nói.
 |
| Khai thác như công trường... |
Hiện trường khai thác đất trái phép trên các ngọn núi này tuy có thể nhìn thấy từ xa, nhưng khi lên tận nơi, chúng tôi vẫn rất kinh ngạc trước quy mô và độ nghiêm trọng của nó. Toàn bộ sườn núi Hòn Xuân nằm sau Trung tâm Truyền tải điện 3 đã bị đào khoét từ chân lên gần đỉnh núi. Khu vực này như một công trường lớn đang thi công rầm rộ với 2 chiếc máy xúc hoạt động hết công suất để đổ đất vào từng đoàn xe tải lớn nối đuôi nhau chờ đợi. Việc múc đất quy mô lớn, kéo dài đã tạo nên những bờ taluy cao hàng chục mét phía đỉnh núi như đang chực chờ sụp xuống.
Vào ban đêm, hoạt động khai thác đất ở khu vực nói trên còn rầm rộ hơn; lượng xe tải loại 15 tấn ra vào chở đất nơi đây nhiều hơn rất nhiều so với ban ngày. Để tránh tình trạng đấu đầu nhau trên những con đường nhỏ hẹp, những tài xế xe tải chạy xe lên - xuống theo những con đường khác nhau trong khu vực. Và để cảnh giới cho hoạt động này, luôn có một đối tượng chạy xe máy, cầm theo đèn pin rảo khắp các con đường có xe chở đất khai thác trái phép chạy qua. Khi thấy chúng tôi chụp hình máy xúc trên núi, người đàn ông này tiến đến khá gần, rọi thẳng đèn pin vào mặt và dùng thanh sắt đập bồm bộp vào yên xe tỏ ý đe dọa nhằm xua đuổi những người “không phận sự” ra khỏi khu vực.
 |
| Khai thác đất trái phép công khai như một công trường |
Để tìm hiểu thêm tình trạng khai thác đất tại đây, chúng tôi tìm đến nhà một vài hộ dưới chân núi Hòn Xuân và Hòn Ốc. Sau một hồi dò xét, khi biết chúng tôi không phải là người của chủ mỏ đất, ông T.V.Đ (thôn Như Xuân 2) mới tiết lộ: “Mỏ đất này của một người đàn ông tên Kiên, ở địa phương khác đến mua lại rẫy của 5 - 6 hộ dân địa phương, rồi điều xe múc, xe ben lên lấy đất. Họ lấy đất ở đây đã mấy năm rồi, rầm rộ nhất là khoảng 2 năm trở lại đây. Để đối phó với cơ quan chức năng khi kiểm tra đột xuất, luôn có 2 - 3 người làm nhiệm vụ cảnh giới. Khi lực lượng kiểm tra của xã Vĩnh Phương đến thì các xe ngưng hoạt động ngay”.
 |
| Xe tải lên núi “ăn hàng” ban đêm |
Dân khổ vì lũ bùn
Trong câu chuyện với người dân ở khu vực dưới chân núi, chúng tôi xót xa vì việc khai thác đất này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của các hộ dân. Bà N.T.H. bức xúc nói: “Họ mua rẫy, múc đất bán lấy tiền, còn người dân ở cạnh mỏ đất thì hứng chịu hậu quả. Đợt mưa lớn vừa qua, lũ bùn từ trên núi Hòn Ốc đổ xuống tràn vào nhà tôi gần 0,4m”. Còn ông T.V.Đ thì cho biết: “Những lúc trời mưa lớn, gia đình tôi luôn run sợ, không dám ngủ, bởi những vách núi bị khoét sâu, không còn chân như vậy thì có thể đổ sập xuống bất cứ lúc nào”. Cũng theo ông Đ., trước đây, vào lúc trời mưa lớn, nước trên núi Hòn Xuân đổ xuống con suối cạnh nhà ông, rồi chảy thẳng ra đồng ruộng, còn bây giờ, nước và bùn đất chảy tràn lan khắp nơi, vườn tược bị vùi lấp trong bùn đất.
 |
| Việc khoét núi khiến đất bùn tràn xuống khu dân cư khi trời mưa |
Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, đợt mưa lũ vừa qua, rất nhiều nhà dân ở khu vực dưới chân núi Hòn Xuân và Hòn Ốc bị lũ bùn tống vào nhà, bồi lấp hoa màu. Để hạn chế thiệt hại, nhiều nhà phải dùng bao đất xếp thành kè để ngăn lũ bùn. Không chỉ vậy, những hộ dọc Quốc lộ 1 qua đoạn này còn phải vất vả xúc bùn đất để giải phóng đoạn đường trước nhà mình.
Chính quyền địa phương bó tay?
| Ông Nguyễn Khánh Nguyện - Phó Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Nha Trang: Khi nhận được tin báo từ người dân hay chính quyền địa phương về hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản trái phép trên địa bàn thành phố, chúng tôi đều cho lực lượng kiểm tra ngay và xử lý nghiêm theo quy định chứ hoàn toàn không có sự bao che. Tuy nhiên, trách nhiệm chính trong quản lý lĩnh vực này thuộc về chính quyền địa phương; nếu trường hợp khó xử lý hoặc vượt quá thẩm quyền thì phải báo cáo thành phố và đề nghị sự phối hợp của các cơ quan chức năng cấp trên. Vậy nhưng, cho đến nay, lãnh đạo xã Vĩnh Phương vẫn chưa báo cáo thành phố cũng như đề nghị chúng tôi phối hợp kiểm tra, xử lý tình trạng khai thác tài nguyên trái phép ở những khu vực nói trên. |
Khoảng 4 - 5 năm về trước, trên địa bàn xã Vĩnh Phương từng nổi cộm về tình trạng khai thác đất trái phép ở núi Hòn Ngang (thôn Đắc Lộc) với mục đích lấy đất san lấp mặt bằng. Nhưng qua thời gian xử lý gắt gao của chính quyền địa phương và cơ quan chức năng, nhu cầu san lấp mặt bằng cũng tạm trầm lắng nên tình trạng này ở thôn Đắc Lộc đã chấm dứt. Tuy nhiên, khoảng 2 năm trở lại đây, hoạt động khai thác đất trái phép trên địa bàn xã lại tái diễn với mức độ nặng nề hơn ở các thôn Như Xuân. Đây vốn là khu vực thuộc đất rừng sản xuất, là nơi làm rẫy của người dân địa phương. Tuy nhiên hiện tại, rất nhiều trường hợp đã bán đất cho các “đại gia” để khai thác bán đất san lấp mặt bằng.
Trao đổi với chúng tôi về vấn đề trên, bà Nguyễn Thị Tuyết - Chủ tịch UBND xã Vĩnh Phương xác nhận, hiện tại trên địa bàn chỉ có một điểm được phép tận thu đất dư thừa trong quá trình tạo mặt bằng để thực hiện dự án nghĩa trang An Phúc (thôn Như Xuân 2), còn lại rất nhiều điểm khai thác đất ở núi Hòn Xuân và núi Hòn Ốc là trái phép. Tình trạng này đã kéo dài từ 2 năm nay và ngày càng diễn biến phức tạp, trở thành vấn đề nan giải nhất của địa phương hiện nay. Tuy địa phương rất quan tâm giải quyết, nhưng vẫn chưa mấy hiệu quả. Bởi hoạt động khai thác trái phép này thường diễn ra vào ban đêm, có nhiều đối tượng cảnh giới nên hầu như khi lực lượng của địa phương đi kiểm tra, xử lý đều bị lộ. “Nhiều lúc chúng tôi đến hiện trường thì đối tượng đã rời khỏi, còn lại xe múc và xe tải nhưng không hoạt động nên chúng tôi không xử lý được. Vì thế trong khoảng 2 năm qua, chúng tôi chỉ mới bắt quả tang được 1 vụ khai thác trái phép và chuyển hồ sơ đề nghị thành phố xử phạt 20 triệu đồng, còn lại chủ yếu vẫn là xử lý chủ đất về hành vi sử dụng đất sai mục đích. Để giải quyết dứt điểm tình trạng này, chúng tôi rất cần sự hỗ trợ, phối hợp của cấp trên cũng như các cơ quan chức năng”, bà Tuyết nói.
Chúng tôi rời thôn Như Xuân 2 khi hầu hết nhà dân nơi đây đã tắt đèn đi ngủ. Nhưng trên những sườn núi phía sau, đèn xe tải, máy xúc vẫn sáng choang, từng tốp xe “hổ vồ” vẫn lên xuống chở đất, gầm rú chạy qua khu dân cư.
NHÓM P.V
