Đất Sét ngày nay

Đi giữa màu xanh của cánh đồng mía, đồi keo… ở xã Diên Xuân (huyện Diên Khánh, Khánh Hòa) hôm nay, ít ai biết rằng 40 năm trước, nơi đây là vùng đất đầy lau lách và tàn dư chiến tranh. Có được những thành quả ấy là công sức của biết bao người đã sống và làm việc hết mình với mong muốn nhanh chóng xây dựng lại đất nước sau hòa bình.

Đi giữa màu xanh của cánh đồng mía, đồi keo… ở xã Diên Xuân (huyện Diên Khánh, Khánh Hòa) hôm nay, ít ai biết rằng 40 năm trước, nơi đây là vùng đất đầy lau lách và tàn dư chiến tranh. Có được những thành quả ấy là công sức của biết bao người đã sống và làm việc hết mình với mong muốn nhanh chóng xây dựng lại đất nước sau hòa bình.

Thanh niên xung phong Khánh Hòa hăng hái tham gia lao động sản xuất sau ngày giải phóng (Ảnh tư liệu).

Rời phố lên rừng

Về Khu kinh tế mới (KTM) Đất Sét hôm nay, chúng tôi đi trên những con đường nhựa phẳng lì. Xa xa, đồi keo, đồng mía trải dài trong tầm mắt. Giữa vùng quê trù phú, chúng tôi nhìn thấy dáng dấp của phố thị đang hiện ra. Cái chất “phố” không chỉ là những con đường bàn cờ chạy dọc ngang, không chỉ ở những dịch vụ mua bán, mà nó hiện hữu trong tâm hồn của những người dân nơi đây. Bởi lẽ, phần lớn người dân ở Khu KTM Đất Sét này đều là dân Nha Trang. Tiếp khách trong ngôi nhà khang trang, ông Nguyễn Bá Thống (thôn Xuân Trung, cựu thanh niên xung phong - TNXP) hồ hởi kể: “Hồi đó, xã này được phân thành 4 khu, đó là Đất Sét 1, Đất Sét 2, Đất Sét 3 và Đất Sét 4. Ngoài khu Đất Sét 2 dân từ Cam Ranh lên, các khu còn lại đều là người ở các phường Vạn Thắng, Vạn Thạnh, Phước Hải, Phước Hòa... của TP. Nha Trang.

Trong ký ức của người đàn ông đã bước sang tuổi “xưa nay hiếm”, sau ngày 30-4-1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, kinh tế của người dân gặp muôn vàn khó khăn. Vấn đề lớn đặt ra lúc bấy giờ cho tỉnh Phú Khánh (sáp nhập từ hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa) là phải nhanh chóng khôi phục lại sản xuất, ổn định đời sống nhân dân. Thanh niên được giao nhiệm vụ đi đầu trong việc khai hoang, phục hóa các vùng đất hoang tàn sau chiến tranh. Những băng rôn, khẩu hiệu: “Tất cả cho sản xuất”, “Nhiệt liệt hoan nghênh chủ trương phục hóa, khai hoang, mở rộng vùng KTM”... giăng khắp nơi. Theo tiếng gọi của Đảng và Nhà nước, tháng 4-1976, 4 đại đội TNXP đã lên đường xây dựng Khu KTM Đất Sét. Sau đó ít tháng, hơn 1.000 hộ dân của Nha Trang và Cam Ranh cũng lên đây, bắt đầu công cuộc xây dựng vùng đất mới.

Một góc xã Diên Xuân ngày nay

Khi được hỏi về những ngày đầu rời phố lên rừng, bà Nguyễn Thị Hường (ở phường Phước Hải, TP. Nha Trang đi KTM ở Đất Sét) vui vẻ kể: “Những ngày đầu lên đây, vất vả nhưng rất vui. Từ những người dân chỉ biết buôn bán, không biết trồng lúa, trồng mì, cái cày, cái cuốc hoàn toàn xa lạ, vậy mà với khí thế xây dựng KTM, chỉ sau vài tháng, những người dân phố thị đã trở thành nông dân thực thụ. Các gia đình đã biết trồng mì, trỉa bắp để lo cho cuộc sống gia đình. Nhìn những thành quả lao động trải dài trên vùng đất mới, những con người ở phố như chúng tôi đã bắt đầu yêu mảnh đất này và quyết định ở lại, gắn bó với nơi đây”.

Chuyển mình đi lên

Thật may mắn, trong lần về Khu KTM Đất Sét, chúng tôi được chứng kiến cuộc trùng phùng của những cựu TNXP những ngày đầu đi mở đất ở đây. Trong câu chuyện họ kể, chúng tôi thấy rõ, để có được một Diên Xuân trù phú như hôm nay, không ít mồ hôi, công sức của lực lượng TNXP đã đổ xuống.

Ông Nguyễn Văn Thành (cựu TNXP) bồi hồi nhớ lại: “Trước đây, cả vùng này toàn lau lách, rừng núi hoang vu. Nhưng với lực lượng TNXP trẻ trung, đông đảo và nhiệt tình làm việc ngày đêm nên đất đai ở Khu KTM Đất Sét được mở rộng, hệ thống thủy lợi được nạo vét, khơi thông. Nhờ đó, màu xanh của lúa, bắp, mì... đã nhanh chóng trở lại trên những cánh đồng, quả đồi xa tít tắp”. Nhưng lúc đó, cây lúa, cây mì chỉ giúp cho người dân đủ ăn chứ không thể khấm khá hơn. Từ năm 1981, khi cây mía bén rễ trên vùng đất này thì kinh tế địa phương có sự khởi sắc ngoạn mục, sản xuất nông nghiệp đã tiến lên sản xuất hàng hóa; đây cũng là tiền đề để Diên Xuân phát triển như ngày hôm nay. “Hồi đó, không có cây trồng nào phù hợp với vùng Đất Sét và cho hiệu quả kinh tế cao như cây mía. Chính vì thế mà trong một thời gian ngắn, diện tích mía đã mở rộng lên hàng chục rồi hàng trăm héc-ta. Đến nay, ngoài cây mía, lúa nước, cây keo cũng là một trong những cây trồng chủ lực, giúp người dân địa phương thoát nghèo, vươn lên khá giả như hiện nay” - ông Thống chia sẻ.

Những đồi keo xa tít tắp của người dân xã Diên Xuân

Trong câu chuyện của những cựu TNXP với người dân,  chúng tôi còn nghe kể về hiệu quả của những công trình đã được đầu tư xây dựng trong những năm qua. Chẳng hạn như hồ Đồng Mộc đã “giải khát” cho hàng trăm héc-ta đất nông nghiệp của địa phương, cây lúa từ sản xuất 1 vụ đã chuyển sang sản xuất 2 vụ với năng suất cao. Hay Tỉnh lộ 8 đi qua địa bàn xã đã giúp Diên Xuân không còn biệt lập như trước... Ông Nguyễn Văn Minh - Bí thư Đảng ủy xã Diên Xuân cho biết: “Những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Diên Xuân ra sức phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới để quê hương ngày càng giàu đẹp. Hiện nay, số hộ nghèo chỉ còn 59 hộ, chiếm 4,5% tổng số hộ toàn xã”.

Hướng tới tương lai

Trò chuyện với những người rời phố lên rừng, với những cựu TNXP quyết định gắn bó cuộc đời với vùng đất này, chúng tôi mới hiểu những ngày cơ cực ban đầu đã qua. Khu KTM Đất Sét nay đã chuyển mình thành một vùng quê trù phú bên dòng sông Chò.

Hiện nay, Diên Xuân đang tập trung phát triển 720ha mía, gần 60ha lúa nước, hơn 700ha keo, 20ha mì... Ngoài ra, xã đang tập trung phát triển chăn nuôi. Cùng với mũi nhọn nông nghiệp, chính quyền địa phương còn chú trọng phát triển thương mại - dịch vụ, sản xuất tiểu thủ công nghiệp. “Định hướng của địa phương là tăng dần tỷ trọng thương mại - dịch vụ và công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp trong cơ cấu kinh tế. Còn với kinh tế nông nghiệp, địa phương sẽ chú trọng áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, thâm canh, tăng năng suất, chất lượng cây trồng, vật nuôi nhằm ổn định và nâng cao thu nhập cho người dân. Ngoài ra, Diên Xuân cũng đang nỗ lực để sớm đạt chuẩn nông thôn mới. Vì vậy, nhiều mô hình phát triển kinh tế đang được địa phương chú trọng triển khai” - ông Nguyễn Văn Minh cho hay.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Xuân Nhàn - Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh nhận định: “Diên Xuân là một trong những địa phương thuộc diện vùng xa của huyện Diên Khánh. Thế nhưng, qua 39 năm xây dựng và phát triển, xã Diên Xuân đã có sự chuyển biến rõ nét. Thời gian gần đây, thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới, bộ mặt nông thôn của xã có nhiều khởi sắc. Nếu như năm 2012, xã chỉ đạt 6/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới thì đến cuối năm 2014 đã đạt thêm 4 tiêu chí. Để Diên Xuân sớm trở thành xã nông thôn mới, UBND huyện sẽ tập trung hỗ trợ, đầu tư cho địa phương phát triển sản xuất, thay đổi cơ cấu kinh tế, cây trồng; mục tiêu hướng đến là nâng cao thu nhập cho người dân”.

Sau 40 năm đất nước thống nhất, xã Diên Xuân tuy vẫn còn khó khăn, nhưng với những gì mà người dân và chính quyền nơi đây đã đạt được, chắc chắn Khu KTM Đất Sét ngày xưa và xã Diên Xuân ngày nay sẽ còn phát triển hơn nữa.  

BÍCH LA - ĐÌNH LÂM