Tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Cái: Vẫn chưa hạ nhiệt!

Hiện nay, trên đoạn sông Cái chảy qua địa bàn xã Diên Phú (Diên Khánh) và xã Vĩnh Trung (TP. Nha Trang), nạn hút trộm cát đang diễn ra rầm rộ suốt ngày đêm…

Hiện nay, trên đoạn sông Cái chảy qua địa bàn xã Diên Phú (Diên Khánh) và xã Vĩnh Trung (TP. Nha Trang), nạn hút trộm cát đang diễn ra rầm rộ suốt ngày đêm…

Dưới sông: Tấp nập ghe hút cát

Đêm trung tuần tháng 5, trăng sáng vằng vặc, chúng tôi được anh N.V.T (thôn 1, xã Diên Phú) dẫn ra mật phục sau vườn nhà anh nằm bên bờ sông Cái. Anh T. cho hay: “Khu vực này “cát tặc” lộng hành nhiều nhất từ trước đến nay. Các đối tượng hút trộm cát suốt ngày đêm; ban ngày chỉ 5 - 6 ghe hoạt động, còn ban đêm thì hơn chục chiếc. Đêm nào cũng vậy, chúng nổ máy hút cát làm náo loạn một khúc sông”. Anh T. vừa dứt lời, chúng tôi đã nghe tiếng ghe máy từ hướng hạ lưu tiến lên phía cầu gỗ nối xã Diên Phú và xã Vĩnh Trung. Dưới ánh trăng, 4 chiếc ghe từ từ chạy qua trước khu vực chúng tôi đang “mật phục”. Từ khoảng 19 giờ 30 trở đi, 4 chiếc ghe khác cũng tiến đến khúc sông này để đục khoét đáy sông. Tiếng í ới gọi nhau của đội quân hút cát trộm xen lẫn tiếng máy nổ làm náo loạn cả khu vực. Cứ khoảng 20 phút, mỗi chiếc ghe lại quay trở lại khu vực hai phía cầu gỗ để hút cát lên bờ. Cùng lúc ấy, chúng tôi lại tiếp tục nghe tiếng của nhiều chiếc ghe máy từ phía cầu gỗ chạy ngược lên, có 2 chiếc chạy vào sát bờ Nam sông Cái (đoạn thôn Bình Cang, xã Vĩnh Trung) để hút cát, 4 chiếc khác thì tiếp tục ngược sông, cách chỗ chúng tôi ngồi quan sát chừng 100m thì định vị để bắt đầu “ăn hàng”. Tương tự những ghe trước, chỉ sau 20 phút, cát đã được hút đầy khoang, rồi  lại xuôi dòng về tập kết cát ở các bãi quanh khu vực hai đầu cầu gỗ. Mỗi chuyến hút cát lên ghe, đưa ghe về điểm tập kết rồi hút lên bờ, các đối tượng chỉ mất chừng hơn 50 phút. Sau hơn 2 giờ chứng kiến, chúng tôi đếm được hàng chục chuyến ghe khai thác cát lậu, ước mỗi ghe khai thác khoảng 4 - 5m3/chuyến.

Ngang nhiên khai thác cát trái phép giữa ban ngày.

Ban ngày cũng tại khúc sông này, nhiều ghe hút cát trộm cũng ngang nhiên hoạt động. Không chỉ khai thác ở khu vực thôn 1 xã Diên Phú, mà “cát tặc” còn kéo đi nhiều địa phương khác để khai thác như: đoạn sông qua xã Diên An (huyện Diên Khánh) hay xã Vĩnh Phương, cồn Ngọc Thảo, Ngọc Hiệp (TP. Nha Trang).

Ban đêm, tuy tiếng máy nổ hút cát ầm ầm nhưng không ai dám ra gần sông, bởi các đối tượng luôn chuẩn bị sẵn gạch đá để ném người dân. Hỏi anh T., chúng tôi mới biết trước đây do các đối tượng hút cát sát bờ sông, gây sạt lở nghiêm trọng, một số hộ dân xung quanh đã phản ứng, xua đuổi nhưng không được bởi các đối tượng này rất hung dữ, sẵn sàng ẩu đả, tấn công người dân. Không thể xua đuổi “cát tặc”, người dân dọc hai bên đoạn sông này liên tục phản ánh lên chính quyền địa phương song tình trạng này vẫn chưa được giải quyết triệt để. “Với đà này thì chỉ qua mùa mưa năm nay, khúc sông này sẽ mở rộng thêm vài mét nữa, đất đai vườn tược của chúng tôi sẽ sạt lở hết. Như khu vườn của gia đình tôi mỗi năm bị sạt hơn 4m, mới đây, hàng tre tôi trồng để bảo vệ đất cũng bị cuốn xuống sông”, một người dân ở gần bãi tập kết cát trái phép ở thôn 1 xã Diên Phú bức xúc.

Trên bờ: Nhộn nhịp cảnh bán mua

Dưới sông, nhiều ghe hút cát hoạt động ngày đêm, thì tại các bãi chứa cát trên bờ, không ít xe tải nhỏ 2,5 tấn cũng vận chuyển cát lậu hết công suất. Qua nhiều ngày theo dõi hoạt động của “cát tặc” tại các xã Diên Phú, Vĩnh Trung, chúng tôi phát hiện khu vực 2 bên cầu gỗ Vĩnh Trung có khá nhiều bãi tập kết cát lậu. Ở bờ phía Bắc, có các bãi của ông Đông, ông Tèo (ở thôn 1, Diên Phú), ở bờ Nam có các bãi của ông Tốt (ở thôn Bình Cang, xã Vĩnh Trung)... Tại những địa điểm này, dù ban ngày hay đêm tối, xe chở cát lậu vẫn liên tục vào ra. Chúng tôi tiếp cận bãi cát của ông Tèo khi trên bãi có 5 người đàn ông (1 người nhà chủ bãi, 2 người của ghe khai thác, 2 người thuộc nhà xe) đang hì hục bơm cát từ ghe lên thẳng trên xe tải để chở đi tiêu thụ. Thấy chúng tôi chủ động bắt chuyện, một người trong số họ tỏ ra khó chịu, lên tiếng: “Các ông là ai, đến đây làm gì?”. Nghe chúng tôi nói đang chuẩn bị xây nhà, đi hỏi mua cát, sau ánh nhìn dò xét, một người tên Quang, xưng là người nhà ông Tèo, bảo muốn mua bao nhiêu cũng có, nếu chở về nội thành Nha Trang giá 420.000 đồng/xe (2,5m3), sang Vĩnh Hiệp, Vĩnh Thạnh giá 380.000 - 400.000 đồng/xe, tùy theo khoảng cách đường đi.

Tại 2 điểm tập kết cát lớn nhất ở thôn 1, xã Diên Phú, việc mua bán cát lậu diễn ra cả ngày lẫn đêm.

Chúng tôi vờ chê giá cát quá đắt, Quang liền phân trần: “1 xe cát chủ bãi chỉ kiếm được 30.000 đồng thôi chứ không phải nhiều đâu mà chê đắt”. Nói rồi Quang tính cho chúng tôi nghe cách bán mua của đường dây khai thác tiêu thụ cát lậu này. Theo lời anh ta, việc mua bán được tiến hành dứt điểm theo từng công đoạn. Cụ thể, 1 xe cát lậu khoảng 2,5m3 thì chủ ghe sau khi khai thác bơm lên bãi bán cho chủ bãi tập kết với giá 150.000 đồng/xe, chủ bãi tập kết lại bán cho chủ xe vận chuyển là 180.000 đồng; để vận chuyển được, các chủ xe tiếp tục thuê người xúc cát lên xe với giá 40.000 đồng; sau đó tùy theo khoảng cách vận chuyển xa gần mà chủ xe ra giá với người mua, phần lãi này chủ xe được hưởng. Hơn 30 phút đứng ở bãi tập kết của ông Tèo, chúng tôi chứng kiến 3 xe tải chở vật liệu xây dựng của người dân xã Vĩnh Phương vào “ăn hàng”. Cách đó không xa, ở bãi tập kết của ông Đông, ông Tốt cảnh bán mua cũng sôi động không kém. Những ghe vừa hút cát trở về đậu phía dưới bến chờ đến lượt để bơm cát lên bờ, gần bãi có 2 xe tải đang chờ tiến vào “ăn hàng”.

Cảnh hút cát từ ghe lên bãi tập kết mới hình thành ở thôn Bình Cang, xã Vĩnh Trung.

Tiếp cận tài xế tên Đ. (ở xã Vĩnh Phương), chúng tôi được Đ. cho biết, xe anh ta chủ yếu mua cát tại những bến này để bán lại cho người dân xã Vĩnh Phương và các cửa hàng vật liệu xây dựng. “Từ đầu năm đến hè là mùa xây dựng, nhu cầu cát tăng cao nên tôi chạy suốt ngày, thậm chí có khi chạy đến thâu đêm mới kịp đổ cát cho khách”, Đ. cho biết. Không riêng xe của Đ., điểm tập kết cát lậu này còn có hàng chục xe thường xuyên vào vận chuyển cát, khiến cả đoạn đường đất ở cửa bãi bị cày nát.

Khó xử lý triệt để?

Theo ông Nguyễn Đức Phú - Phó Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Diên Khánh, tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Cái (đoạn qua huyện Diên Khánh) đã xuất hiện từ gần 20 năm trước ở tất cả các xã tiếp giáp với sông Cái, trong đó nóng nhất từ trước đến nay là tại xã Diên Phú. “Đội liên ngành của huyện thường xuyên phối hợp với lực lượng của các địa phương dùng ca nô tuần tra, bắt giữ ghe khai thác cát trái phép trên sông. Tuy nhiên, việc khai thác cát trái phép mang lại lợi nhuận không nhỏ nên nhiều đối tượng vẫn bất chấp, thậm chí không ít lần chúng chống trả lực lượng liên ngành khi bị truy quét trên sông” - ông Phú nói.

 Trước tình trạng khai thác cát trái phép tái diễn phức tạp từ đầu năm đến nay, nhất là địa bàn xã Diên Phú, UBND huyện đã chỉ đạo Đội liên ngành và chính quyền địa phương tăng cường kiểm tra, xử lý cả ở dưới sông và trên bờ. Lực lượng của các xã cũng liên tục xóa bỏ các điểm tập kết cát trên bờ và xử phạt hành chính không ít chủ phương tiện vận chuyển cát trái phép. Ngoài ra, UBND huyện cũng chỉ đạo các xã giáp ranh sông Cái đẩy mạnh tuyên tuyền, vận động người dân địa phương không khai thác cát trái phép và phối hợp trong việc tuần tra, truy quét các đối tượng dùng ghe khai thác cát trái phép. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Phú - Phó Chủ tịch UBND xã Diên Phú: “Chúng tôi thường xuyên tổ chức lực lượng triệt xóa các bãi tập kết cát trái phép trên bờ, nhưng cứ rào chỗ này nó lại hình thành chỗ khác. Thậm chí các đối tượng khai thác, mua bán cát trái phép còn cho người trực trước UBND xã, khi lực lượng đi xử lý, chúng báo cho chủ bãi, chủ xe để đối phó”.

Trời nhá nhem tối, rời xã Diên Phú, theo cây cầu gỗ hướng về phía xã Vĩnh Trung, chúng tôi vẫn thấy vài tốp ghe hút cát trái phép thấp thoáng ở cả phía thượng nguồn và hạ lưu sông Cái; ở bãi tập kết cát phía đầu cầu phía Nam, vài xe tải vẫn thản nhiên “ăn hàng”.

N.A - B.L