Thực tế có trường hợp phát hiện dấu hiệu bỏ lọt đồng phạm, tòa án, viện kiểm sát (VKS) trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung nhiều lần nhưng vẫn không được làm rõ, dẫn đến một số bất cập.
Thực tế có trường hợp phát hiện dấu hiệu bỏ lọt đồng phạm, tòa án, viện kiểm sát (VKS) trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung nhiều lần nhưng vẫn không được làm rõ, dẫn đến một số bất cập.
Nhiều lần trả hồ sơ
Vụ án Huỳnh Sỹ Phát (sinh năm 1996, trú phường Ngọc Hiệp, TP. Nha Trang) và đồng phạm mua bán trái phép chất ma túy, tàng trữ trái phép chất ma túy tóm tắt như sau: Tối 7-3-2017, tại khu vực phường Vĩnh Phước, Nha Trang, lực lượng chức năng bắt quả tang Phát và Hồ Khánh Linh Đan (sinh năm 1997, trú phường Vĩnh Hải, Nha Trang) đang bán 0,8258g ma túy MDMA cho Trần Ngọc Lai. Lực lượng chức năng đã thu giữ ma túy trên tay Lai và hơn 1 triệu đồng trong túi Phát. Khám xét nhà Phát, cơ quan chức năng thu giữ 5,6843g ma túy MDMA, 0,9225g ma túy Ketamine và một ít ma túy AMB-Fubinaca chưa được quản lý trong danh mục các chất ma túy và tiền chất ban hành kèm theo Nghị định số 83/2015 của Chính phủ. Phát khai nhận, trước đó đã bán ma túy cho Nguyễn Anh Mộng Huyền, Nguyễn Anh Thanh Thư. Số ma túy Phát có là do Nguyễn Viết Duy cung cấp. Sau khi bị khám xét nhà và thu giữ ma túy, Duy khai nhận mua ma túy của Phan Đoàn Phong. Phát, Đan và Lai cùng khai nhận, khi Phát đang ở nhà với Đan thì Lai gọi hỏi mua ma túy. Vì đang tắm nên Phát nói Đan bỏ 3 viên thuốc vào túi Đan. Khi Phát chở Đan đi bán ma túy thì bị bắt quả tang.
Sau đó, Phát (bị bắt quả tang), Duy, Phong bị truy tố về tội mua bán trái phép chất ma túy; Huyền, Thư bị truy tố tội tàng trữ trái phép chất ma túy. Kết luận điều tra và cáo trạng thể hiện, Đan khai nhận không biết đó là ma túy, do vậy, cơ quan điều tra tiếp tục xác minh, đủ căn cứ sẽ xử lý sau. Tại phiên tòa công khai, dù đại diện VKS đã luận tội, đề nghị hình phạt, nhưng sau khi nghị án, Hội đồng xét xử quyết định trả hồ sơ, yêu cầu điều tra bổ sung vì thấy có dấu hiệu bỏ lọt đồng phạm ngoài 5 bị can bị truy tố. Trong quyết định trả hồ sơ nêu, tại các bản tự khai, biên bản lấy lời khai của Phát, Đan, Lai, Huyền, Thư và các tài liệu khác trong hồ sơ thể hiện, Đan có dấu hiệu phạm tội mua bán trái phép chất ma túy (đồng phạm).
Trong vụ án sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản, bị cáo Yang Qing (sinh năm 1972, dân tộc Hán - Trung Quốc, quốc tịch Hoa Kỳ) đã bị cấp sơ thẩm tuyên án 10 năm tù (Báo Khánh Hòa đã đưa tin). Bản án sơ thẩm đã bị cấp phúc thẩm tuyên hủy để điều tra lại với nhận định, ngoài Yang Qing, hành vi của các đối tượng như: Cao Tổ Nhựt, Thiệp (chưa xác định lai lịch), Nguyễn Văn Thích, Nguyễn Thị Thanh Bình, Nguyễn Thị Thu Hương có dấu hiệu đồng phạm giúp sức nhưng không được làm rõ, không truy cứu trách nhiệm hình sự.
Vướng mắc
Điều 280 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 nêu, ngoài bị can đã bị truy tố, trường hợp có căn cứ cho rằng còn có người đồng phạm khác hoặc người phạm tội khác thực hiện tội phạm liên quan đến vụ án nhưng chưa được khởi tố vụ án, khởi tố bị can thì tòa trả hồ sơ cho VKS điều tra bổ sung. Tuy nhiên, Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 cũng quy định, ở giai đoạn chuẩn bị xét xử và tại phiên tòa, tối đa chỉ được trả hồ sơ tổng cộng 2 lần (thẩm phán chủ tọa phiên tòa được trả hồ sơ 1 lần và Hội đồng xét xử được trả hồ sơ 1 lần).
Như vậy, trường hợp cơ quan điều tra, VKS cùng cấp không chấp nhận yêu cầu điều tra bổ sung hoặc điều tra bổ sung chưa đạt, giữ nguyên cáo trạng, nhưng tòa vẫn xác định có dấu hiệu bỏ lọt đồng phạm thì tòa phải xử lý sao? Tòa phải đưa ra xét xử và kết án các bị cáo đã bị truy tố; đồng thời kiến nghị tiếp tục điều tra, làm rõ trách nhiệm của người có dấu hiệu đồng phạm, hay tiếp tục trả hồ sơ? Ở trường hợp đầu, điều này rất dễ dẫn đến khả năng bị cấp trên hủy bản án của cấp tòa có kiến nghị về việc bỏ lọt đồng phạm. Ở trường hợp sau, điều này đồng nghĩa chấp nhận vi phạm quy định Bộ luật Tố tụng Hình sự.
Được biết, vụ án Huỳnh Sỹ Phát và đồng phạm nêu trên đã được trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung nhiều lần vì có dấu hiệu bỏ lọt đồng phạm, nhưng chưa được làm rõ. Trong vụ án Yang Qing sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản, tòa cấp sơ thẩm cũng đã 2 lần trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung để làm rõ vai trò của các đối tượng nêu trên nhưng VKS vẫn giữ nguyên quan điểm truy tố. Do giới hạn xét xử, tòa cấp sơ thẩm chỉ xét xử bị cáo Yang Qing, và bản án sơ thẩm đã bị hủy.
BÌNH NGUYÊN
