Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của công chứng viên

Cách đây hơn 2 năm, Báo Khánh Hòa có bài viết "Yêu cầu tuyên bố văn bản công chứng vô hiệu: Công chứng viên phải khởi kiện?" phản ánh vụ việc đầu tiên công chứng viên phải khởi kiện khách hàng để yêu cầu tòa án tuyên bố văn bản công chứng do mình thực hiện là vô hiệu.

Cách đây hơn 2 năm, Báo Khánh Hòa có bài viết “Yêu cầu tuyên bố văn bản công chứng (VBCC) vô hiệu: Công chứng viên (CCV) phải khởi kiện?” phản ánh vụ việc đầu tiên CCV phải khởi kiện khách hàng để yêu cầu tòa án tuyên bố VBCC do mình thực hiện là vô hiệu. Vụ việc tưởng như đơn giản nhưng kéo dài 4 năm, qua nhiều phiên tòa. Mới đây, vụ việc mới kết bằng bản án phúc thẩm, tuyên xử: chấp nhận yêu cầu khởi kiện của CCV, tuyên bố VBCC là vô hiệu…

Yêu cầu tuyên bố văn bản công chứng vô hiệu

Trước năm 1975, ông Phạm Minh Tuấn có giấy tờ của chế độ cũ cấp 1 lô đất tại huyện Cam Lâm. Đến năm 1977, thôn mượn lô đất này. Từ đó, về mặt giấy tờ, UBND xã Cam Thành Bắc đứng tên quản lý lô đất này. Sau này, ông Tuấn xin lại đất nhưng UBND huyện Cam Ranh và UBND tỉnh không đồng ý.

Cuối năm 2008, ông Tuấn bán lô đất này cho ông Võ Văn Quang. Hai bên lập hợp đồng chuyển nhượng và đem hồ sơ gốc (của chế độ cũ cấp cho ông Tuấn) đến Phòng Công chứng số 1 để công chứng. CCV Chu Thành Chương đã lập VBCC số 2825. Khi ông Quang sử dụng đất thì UBND huyện Cam Lâm không giao đất và yêu cầu hủy bỏ giao dịch dân sự vô hiệu. Sự việc kéo dài đến ngày 20-6-2011, ông Tuấn cũng đề nghị hủy bỏ giao dịch này. Ngày 15-6-2012, CCV Chu Thành Chương có đơn yêu cầu tòa án tuyên bố VBCC số 2825 vô hiệu vì ông Phạm Minh Tuấn lừa dối, cố tình cung cấp thông tin không đầy đủ…

Vụ kiện kéo dài...

Sau khi thụ lý đơn yêu cầu tuyên bố VBCC vô hiệu của CCV Chu Thành Chương theo thủ tục việc dân sự (không có bị đơn). Ngày 27-12-2012, Tòa án nhân dân (TAND) TP. Nha Trang ra quyết định tuyên bố VBCC số 2825 vô hiệu. Ông Quang kháng cáo.

Ngày 2-5-2013, TAND tỉnh chấp nhận kháng cáo, hủy quyết định của TAND TP. Nha Trang với lý do: chỉ có ông Chương và ông Tuấn đồng ý hủy bỏ VBCC, còn ông Quang không đồng ý nên các bên đã có tranh chấp theo quy định tại khoản 9, Điều 25 của Bộ luật Tố tụng dân sự (Bộ luật Tố tụng dân sự 2005 sửa đổi bổ sung 2011). Vì thế, tòa sơ thẩm thụ lý và giải quyết theo thủ tục việc dân sự là sai. Ngoài ra, khi tuyên VBCC vô hiệu, tòa sơ thẩm không giải quyết hậu quả của hợp đồng, giao dịch bị tuyên vô hiệu là không đảm bảo quyền lợi của đương sự. Từ đó, TAND tỉnh đã hủy quyết định của cấp sơ thẩm. Do đối tượng hợp đồng chuyển nhượng là thửa đất tọa lạc tại huyện Cam Lâm nên CCV Chu Thành Chương phải khởi kiện ông Phạm Minh Tuấn (bên chuyển nhượng) tại TAND huyện Cam Lâm, đồng thời có đơn xin xử vắng mặt.

Xử sơ thẩm lần một, TAND huyện Câm Lâm chấp nhận yêu cầu của CCV Chu Thành Chương, tuyên bố vô hiệu đối với VBCC là hợp đồng chuyển nhượng đất giữa ông Tuấn và ông Quang...

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan kháng cáo. Phúc thẩm lần hai, TAND tỉnh cho rằng, tòa án cấp sơ thẩm có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, nên đã hủy án giao hồ sơ cho TAND huyện Cam Lâm xét xử đưa UBND xã Cam Thành Bắc, huyện Cam Lâm và người khác vào tham gia  tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Tháng 4-2016, TAND huyện Cam Lâm xét xử sơ thẩm lần hai. Hội đồng xét xử tuyên xử chấp nhận yêu cầu của CCV Chu Thành Chương, tuyên bố VBCC tại Phòng công chứng số 1 tỉnh Khánh Hòa bao gồm: văn bản chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 24-2-2008, giữa bên chuyển nhượng ông Phạm Minh Tuấn với bên nhận chuyển nhượng là ông Võ Văn Quang và lời chứng ngày 24-12-2008 của CCV Chu Thành Chương là vô hiệu. Người liên quan - ông Quang tiếp tục kháng cáo.

Ngày 15-9-2016, TAND tỉnh đã xử phúc thẩm vụ kiện này. Hội đồng xét xử nhận định, khi thực hiện công chứng, ông Tuấn, ông Quang đã không trung thực, cố tình giấu thông tin lô đất đang được UBND xã Cam Thành Bắc quản lý để hợp đồng được công chứng, là vi phạm điều cấm của pháp luật.

Về giải quyết hậu quả của văn bản hợp đồng chuyển nhượng đất ngày 24-12-2008 giữa các bên vô hiệu, Hội đồng xét xử nhận định đây là hợp đồng giả tạo giữa ông Quang và ông Tuấn, không có việc chuyển giao đất, giao giấy tờ liên quan đến quyền sử dụng đất và giao nhận tiền theo hợp đồng, không làm phát sinh hậu quả pháp lý, nên Hội đồng xét xử không giải quyết. Với nhận định trên, Hội đồng xét xử đã bác kháng cáo của người liên quan, giữ nguyên bản án sơ thẩm. Như vậy, sau 4 năm gian truân “đáo tụng đình”, CCV mới thực hiện xong quyền yêu cầu tòa án tuyên bố VBCC là vô hiệu. CCV - người hiểu biết pháp luật, chủ động “sửa sai” yêu cầu hủy bỏ VBCC trái luật cũng đầy gian khó!

HƯNG THỊNH

Những ai có quyền yêu cầu tuyên bố văn bản công chứng vô hiệu

“CCV, người yêu cầu công chứng, người làm chứng, người có quyền, lợi ích liên quan, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có quyền đề nghị tòa án tuyên bố VBCC vô hiệu khi có căn cứ cho rằng việc công chứng có vi phạm pháp luật”.

(Điều 45 Luật Công chứng 2006 (nay là Điều 52 Luật Công chứng 2014 có hiệu lực ngày 1-1-2015))