Xét xử án ma túy: Vướng việc giám định hàm lượng?

Sau khi Tòa án nhân dân Tối cao có Công văn yêu cầu Tòa án nhân dân cấp dưới bắt buộc giám định hàm lượng chất ma túy, tiền chất ma túy khi giải quyết các vụ án ma túy, có dư luận cho rằng điều này làm tồn đọng án ma túy. Thực tế ra sao?

Sau khi Tòa án nhân dân (TAND) Tối cao có Công văn yêu cầu TAND cấp dưới bắt buộc giám định hàm lượng chất ma túy, tiền chất ma túy khi giải quyết các vụ án ma túy, có dư luận cho rằng điều này làm tồn đọng án ma túy. Thực tế ra sao? 

 
Tòa: Cấp dưới cần tuân thủ hướng dẫn của cấp trên

Ngày 17-9-2014, TAND Tối cao ban hành Công văn 234 hướng dẫn TAND các cấp, trong đó có nội dung: Trong mọi trường hợp, khi thu giữ được các chất nghi là chất ma túy hoặc tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy thì đều phải trưng cầu giám định để xác định loại, hàm lượng, trọng lượng chất ma túy, tiền chất ma túy.

Phiên tòa phúc thẩm vụ án Mua bán trái phép chất ma túy tại Tòa án nhân dân tỉnh sáng 7-11 (ảnh có tính minh họa).

Thực tế, nội dung giám định loại, trọng lượng chất ma túy, tiền chất ma túy vẫn được thực hiện. Điểm đang gây dư luận chính là yêu cầu giám định hàm lượng.

Ông Nguyễn Văn Phước, Chánh án TAND tỉnh cho biết, Công văn 234 là văn bản hướng dẫn của TAND Tối cao, do đó các TAND địa phương cần tuân thủ. Việc TAND các cấp yêu cầu giám định hàm lượng chất ma túy là nhằm đảm bảo tránh trường hợp xét xử không chính xác trong một số vụ án ma túy. Công văn này cũng chỉ nhấn mạnh việc nghiêm chỉnh thực hiện Thông tư liên ngành số 17 ngày 24-12-2007 của Bộ Công an - Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) Tối cao - TAND Tối cao - Bộ Tư pháp. Điểm 1.4 của Thông tư này cũng quy định nội dung tương tự. Thực hiện hướng dẫn của TAND Tối cao, TAND tỉnh đã chỉ đạo các TAND cấp huyện, khi giải quyết các vụ án liên quan đến chất nghi là ma túy mà chưa giám định hàm lượng, Tòa cần trả hồ sơ cho VKSND cùng cấp để trưng cầu giám định hàm lượng.

Viện: Văn bản đơn ngành không thể cao hơn văn bản liên ngành và bộ luật

Theo ông Võ Ngọc Sang, Phó Viện trưởng VKSND tỉnh, xét về hiệu lực văn bản, Công văn 234 của TAND Tối cao là văn bản đơn ngành, do đó chỉ có hiệu lực trong phạm vi ngành, không thể phủ định Thông tư liên ngành số 17 đang có hiệu lực, cũng như không thể có hiệu lực cao hơn Bộ luật Hình sự (BLHS).

Ngoài ra, các Điều 193, 194, 195 BLHS quy định, khi xác định các chất ma túy là heroin hay chế phẩm heroin thì dựa vào trọng lượng, không cần xác định hàm lượng để định khung hình phạt đối với người phạm tội. Thông tư liên tịch 17 cũng hướng dẫn, chỉ đối với các chất ma túy ở thể rắn được hòa thành dung dịch, xái thuốc phiện, thuốc hướng thần, tiền chất ma túy dùng sản xuất ma túy mới cần xác định hàm lượng. Việc Công văn 234 hướng dẫn “trong mọi trường hợp” đều phải trưng cầu giám định để xác định hàm lượng là không phù hợp, tính đến thời điểm hiện nay.

Ông Sang cũng cho biết, từ sau ngày 17-9-2014 (thời điểm Công văn 234 ban hành) đến nay (bao gồm cả tháng 10 ngành TAND tổng kết), theo thống kê sơ bộ của VKSND tỉnh, riêng VKSND TP. Nha Trang đã nhận lại 9 hồ sơ án ma túy bị trả với cùng một yêu cầu: giám định hàm lượng chất ma túy. Tuy Khánh Hòa chưa có án ma túy lớn và số án ma túy trong năm 2013 nhìn chung không tăng, nhưng trong điều kiện án ma túy ngày càng phức tạp, tội phạm khác có liên quan đến đối tượng ma túy không phải không tăng nên công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy đòi hỏi phải quyết liệt hơn nữa. Vì vậy, VKSND tỉnh giữ nguyên quan điểm, hướng dẫn các VKSND cấp huyện, trong trường hợp nhận được hồ sơ trả lại yêu cầu giám định hàm lượng chất ma túy thì phía Viện tiếp tục chuyển lại cho Tòa để đề nghị xét xử.

Trả lời câu hỏi về các vụ án ma túy đã lên lịch xét xử phúc thẩm trong tháng 11, ông Nguyễn Văn Phước cho biết, hội đồng xét xử sẽ cân nhắc cụ thể từng vụ án để quyết định. Thực tế, tại phiên tòa phúc thẩm vụ án Mua bán trái phép chất ma túy đầu tiên trong tháng 11 (ngày 6-11), Hội đồng xét xử phúc thẩm đã tuyên bác kháng cáo của bị cáo Đỗ Tiến Phát (sinh năm 1964, trú Phước Long, Nha Trang), giữ nguyên mức án 7 năm 6 tháng tù như cấp sơ thẩm đã tuyên. Các tài liệu có trong hồ sơ và kết quả xét hỏi tại phiên tòa cho thấy, bị cáo này đã nhiều lần mua bán trái phép chất ma túy, là dấu hiệu định khung được quy định tại khoản 2 Điều 194 BLHS.

Như vậy, trong xét xử, cấp Tòa không hề áp dụng máy móc nội dung Công văn 234 như một số dư luận gần đây. Điều này cho thấy, việc xem xét án ma túy vẫn tiếp tục được giải quyết trên cơ sở khách quan, toàn diện, đúng luật.

N.V