Cần hủy án sơ thẩm để điều tra lại

Sau khi vụ án Công an viên xã Vạn Long, huyện Vạn Ninh (Khánh Hòa) đánh chết một học sinh được xét xử sơ thẩm, tuy Hội đồng xét xử tuyên án nặng hơn mức án đề nghị của Viện Kiểm sát nhưng dư luận vẫn không đồng tình với bản án.

Sau khi vụ án Công an viên xã Vạn Long, huyện Vạn Ninh (Khánh Hòa) đánh chết một học sinh (HS) được xét xử sơ thẩm, tuy Hội đồng xét xử (HĐXX) tuyên án nặng hơn mức án đề nghị của Viện Kiểm sát (VKS) nhưng dư luận vẫn không đồng tình với bản án. Dưới đây là bài viết thể hiện quan điểm của luật sư Nguyễn Hồng Hà, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh về vụ án này.

Quang cảnh lúc tuyên án.

Có bỏ lọt hành vi giữ người trái pháp luật?

Ngay sau khi Tòa tuyên án, bị cáo Lê Minh Phát, cựu công an viên đã phản ứng HĐXX bằng việc đạp ghế Tòa án với thái độ hung dữ. Hành động đó có thể là biểu hiện bản chất hung hăng coi thường pháp luật của Phát, hoặc Phát cho rằng mình đã bị xử oan. Trong khi đó, gia đình bị hại cũng như dư luận lại cho rằng mức án trên là quá nhẹ. Một khi phán quyết của Tòa án bị tất cả các bị cáo, người bị hại không “tâm phục, khẩu phục”, dư luận xã hội phản ứng như vậy thì rõ ràng phán quyết đó có vấn đề, chưa thể đại diện cho công lý. Do đó, cần phải xem xét vấn đề một cách toàn diện theo thủ tục phúc thẩm khi có kháng cáo, kháng nghị để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

Có thể nhận thấy cấp sơ thẩm có những sai sót trong việc đánh giá chứng cứ, chưa áp dụng đúng các quy định của Bộ luật Hình sự (BLHS) về tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, kể cả việc đánh giá chứng cứ gỡ tội do luật sư bào chữa nêu.

Thứ nhất, vụ án trên không thể nhận định thuộc trường hợp ít nghiêm trọng mà thuộc loại án đặc biệt nghiêm trọng, với hậu quả em Tu Ngọc Thạch (sinh năm 1999, học sinh lớp 9, Trường THCS Lương Thế Vinh, xã Vạn Thọ) bị các bị cáo còng tay, bắt, giữ và đánh, dẫn đến tử vong sau khi gia đình “bảo lãnh” ra khỏi trụ sở Công an xã. Theo luật, hành vi nói trên cần phải truy tố theo khoản 3, Điều 123 BLHS và phải áp dụng tình tiết tăng nặng là phạm tội với trẻ em (điểm h, khoản 1, Điều 48 BLHS). Nhưng thực tế, các bị cáo chỉ bị truy tố, xét xử về hành vi bắt người theo khoản 1, Điều 123 BLHS thuộc trường hợp nghiêm trọng, là không nghiêm minh. Cáo trạng, lời luận tội của VKS cũng như án sơ thẩm đã không áp dụng tình tiết tăng nặng đã phân tích trên. Vì vậy, bị hại và dư luận phản ứng việc truy tố, xét xử quá nhẹ là có căn cứ, những tình tiết tăng nặng đó không ai có thể bao biện được.

Thứ hai, việc truy tố, xét xử dường như đã bỏ lọt hành vi giữ người trái pháp luật tại trụ sở Công an xã. Việc công an xã được “thoát” trách nhiệm hình sự và dân sự là không công bằng, cần phải xem xét lại. Trong lời luận tội và nội dung án sơ thẩm tuyên đã thể hiện hành vi còng tay, bắt bị hại ở một vị trí khác và hành vi đánh Tu Ngọc Thạch có diễn ra tại trụ sở công an xã khi Thạch bị giữ ở đây. Lẽ ra, người có trách nhiệm phải ngăn chặn hành vi vi phạm nhưng thực tế lại để cho hành vi vi phạm đó tiếp tục diễn ra. Hơn nữa, người có trách nhiệm của công an xã đã yêu cầu gia đình “bảo lãnh”, lúc đó Thạch mới được gia đình đưa về. Việc thông báo gia đình bị hại “bảo lãnh” đã chứng minh hành vi đồng phạm của tội giữ người trái pháp luật tại công an xã.

Mũ bảo hiểm - vật chứng gây án?

Đối với hành vi “Cố ý gây thương tích” của các bị cáo theo khoản 3, Điều 104  BLHS, tranh luận tại Tòa, các luật sư bào chữa cho Phát, Lê Tấn Khỏe đều cho rằng các bị cáo này không phạm tội. Ngoài ra, hai luật sư bào chữa cho bị cáo Khỏe đã nêu ra hàng loạt sai sót, vi phạm tố tụng và cho rằng quá trình điều tra, truy tố đã làm sai lệch nghiêm trọng bản chất vụ án. Luật sư đưa ra vấn đề vì sao cơ quan điều tra không coi chiếc mũ bảo hiểm của Phát đánh rơi, thu được khi khám nghiệm hiện trường là vật chứng. Các luật sư lập luận: “Khi khám nghiệm hiện trường, cơ quan điều tra đã chụp ảnh, mô tả rất kỹ thực trạng chiếc mũ bảo hiểm là có dấu vết nhưng lại bỏ ra ngoài vụ án vật chứng cực kỳ quan trọng này. Trong khi đó trước khi chết, em Thạch nhiều lần kể lại với người thân là bị Phát dùng mũ bảo hiểm đánh vào đầu, đau quá không chịu nổi. Anh của Thạch cũng từng khai tại công an là vỏ chai nước khoáng do Khỏe ném trúng vào phía sau đầu, không gây xây xước”.

Khi bị cáo không nhận tội và còn nhiều vấn đề thu thập chứng cứ chưa được làm rõ thì HĐXX cần trả hồ sơ, yêu cầu điều tra, giám định chính xác nguyên nhân dẫn đến bị hại tử vong. Đặc biệt lưu ý, nếu việc thu thập vật chứng xác định mũ bảo hiểm là vật chứng gây án thì việc định tội danh sẽ không còn là tội “Cố ý gây thương tích” mà phải là tội “Giết người” theo khoản 1 Điều 93 BLHS. Khi đó, vụ án phải chuyển cho cơ quan tiến hành tố tụng cấp tỉnh giải quyết theo thẩm quyền.

Để giải quyết vụ án toàn diện, khách quan, đảm bảo phán quyết của Tòa án phản ánh đúng kết quả tranh tụng, Tòa án cấp phúc thẩm không thể thỏa mãn yêu cầu kháng cáo của các bị cáo và bị hại mà phải hủy án để điều tra xét xử lại. Có như vậy mới đảm bảo quyền bào chữa của các bị cáo và quyền lợi của đại diện hợp pháp của người bị hại theo đúng quy định pháp luật.

Luật sư Nguyễn Hồng Hà