Quản lý người nghiện ma túy: Cần có biện pháp phù hợp

Do nhiều nguyên nhân, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa chưa có người nghiện nào được đưa đi cai nghiện bắt buộc khiến số lượng người nghiện trong xã hội gia tăng, ảnh hưởng đến an ninh trật tự.

Thu gom bơm kim tiêm của người nghiện ở vùng thôn quê huyện Diên Khánh.

Ngõ nhỏ nhộn nhịp

Một ngày đầu tháng 11, khi chúng tôi đến khu vực “lầu 7” (gồm các tổ dân phố 18, 19 và 20, thuộc phường Vĩnh Phước, TP. Nha Trang), thì gặp chị N.T.Tr. (trú phường Vạn Thạnh, Nha Trang) đang tìm chiếc xe máy của chồng bỏ lại khi tới đây mua thuốc hút và bị rượt đuổi. Chồng chị tên N.T.A, nghiện ma túy từ năm 2006. “Lúc đầu thì hút, sau vì không có tiền nên chuyển sang chích. Ổng chơi một ngày không biết bao nhiêu cữ nên đồ đạc trong nhà giờ chẳng còn gì”, chị Tr. nói.

Tại một con hẻm thuộc tổ dân phố 20, hàng ngày có đến hàng chục lượt người đến mua ma túy để thỏa mãn cơn nghiện như N.T.A. “Chỉ cần thấy người nào đi từ hẻm ra, mắt lờ đờ, có nhiều biểu hiện đáng ngờ là có thể xác định người đó vừa chơi ma túy xong”, ông L., người nhiều năm làm trong Ban bảo vệ dân phố của phường nói.

Để tránh bị cơ quan chức năng phát hiện, đối tượng bán ma túy thường dùng điện thoại di động để liên lạc với người nghiện. Sau khi lấy được tiền, chúng để ma túy tại một địa điểm trong con hẻm để người nghiện đến mang đi. Nhưng cũng có khi người nghiện đã trả tiền song vẫn không lấy được “hàng”, do bọn chúng đổi số điện thoại hoặc bị hăm dọa. N.T.A đã nhiều lần không lấy được “hàng” nên định gây gổ, liền bị bọn chúng đuổi đánh, phải bỏ chạy.

Chiều muộn, chúng tôi ghé một con hẻm bên đường Sơn Thủy, phường Vĩnh Phước. Thấy người lạ, một số thanh niên xăm trổ đầy mình ném theo những ánh nhìn nghi hoặc. Trong căn nhà nhỏ, bà M. cho biết, tại đây ai cũng biết tên “bé Hai”, “bé Ba” hay “Thắng Chó” vì họ đều là dân mua bán ma túy chuyên nghiệp, nhiều lần vào tù ra trại. “Trước đây, bọn chúng bán ma túy công khai, nhưng từ khi có một số đối tượng bị bắt nên đã giảm phần nào. Tuy nhiên, trước nhà tôi vẫn còn người nghiện đến xin nước máy để chích ma túy. Nhiều khi chúng còn chích ngay trước mặt hoặc nhờ những đứa trẻ mới 12 - 13 tuổi chích giùm. Tôi rất lo con cháu của mình bị ảnh hưởng”, bà M. bức xúc. Một cụ ông ở tổ dân phố 12 đường Sơn Thủy cũng cho biết, ngay trong những con hẻm gần nơi gia đình ông sinh sống, những chiếc bơm kim tiêm của người nghiện ma túy vứt ngổn ngang.

Cần tháo gỡ vướng mắc

Được biết, hiện toàn tỉnh có 831 người nghiện ma túy được quản lý. Tuy nhiên, theo Đại tá Nguyễn Đức Sơn, Trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an tỉnh, thực tế số người nghiện có thể gấp vài lần con số nêu trên. Ngoài địa bàn phường Vĩnh Phước, Vĩnh Thọ, khu vực đồi Trại Thủy thuộc phường Phương Sơn (TP. Nha Trang), tại TP. Cam Ranh, thị trấn Vạn Giã (huyện Vạn Ninh), tình hình tệ nạn ma túy, tội phạm ma túy đang có chiều hướng diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến an ninh trật tự nói chung.

Ông Đỗ Quốc Thông, Quyền Chi cục trưởng Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội tỉnh cho biết, theo số liệu cuối năm 2013, số người nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh giảm 85 người do thay đổi tiêu chí đánh giá. “Theo tiêu chí đánh giá mới, người nghiện ma túy trong 3 năm không phát hiện sử dụng ma túy thì loại khỏi danh sách. Tuy nhiên, đây là số có hồ sơ quản lý. Còn trong thực tế, nhiều người không có hồ sơ quản lý, nên số người nghiện ngoài xã hội sẽ cao hơn” - ông Thông nói.

Trước đây, khi phát hiện người nghiện hoặc người bị tái nghiện, trong vòng 6 tháng sau khi được phát hiện, địa phương có thể đưa người nghiện đi cai, nhưng hiện nay phải qua nhiều ngành (Y tế, Công an, Lao động - Thương binh và Xã hội - LĐ-TB-XH, Tòa án) nên rất khó thực hiện việc này. Từ đầu năm 2014, khi các quy định liên quan đến việc đưa người nghiện ma túy vào các cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Luật Xử phạt vi phạm hành chính có hiệu lực, các địa phương trong tỉnh chưa đưa được người nghiện ma túy nào vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Do đó, số người nghiện ma túy trong cộng đồng có xu hướng tăng, ảnh hưởng đến an ninh trật tự và an toàn xã hội.

Theo ông Thông, hiện nay các văn bản hướng dẫn của ngành LĐ-TB-XH đã gần như đầy đủ nhưng các văn bản của các đơn vị liên quan (Bộ Y tế, Bộ Công an, Tòa án) chưa triển khai được. Tại Trung tâm Giáo dục lao động xã hội tỉnh (gọi tắt là Trung tâm cai nghiện) đang có 121 đối tượng, thời gian cai nghiện đã trên 1 năm. Nếu không tháo gỡ được các vướng mắc thì số người cai nghiện này ngày càng giảm, đến cuối năm 2015 sẽ không còn ai.

Thực tế, hình thức điều trị cai nghiện tập trung là cần thiết bên cạnh việc đa dạng hóa các loại hình dịch vụ cai nghiện. Tuy nhiên, trên địa bàn tỉnh hiện chưa có các cơ sở dịch vụ cai nghiện ma túy. Ngoài ra, theo quy định hiện hành, người nghiện không có nơi cư trú ổn định thì phải chuyển qua các tổ chức xã hội quản lý trong thời gian chờ làm thủ tục. Thế nhưng đến nay, các cơ quan Trung ương vẫn chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể nên việc đưa người nghiện vào Trung tâm cai nghiện gặp khó khăn. Không bắt buộc vào Trung tâm cai nghiện nên người nghiện có thể cai nghiện bằng 3 cách: cai nghiện tự nguyện tại Trung tâm, tự nguyện cai nghiện tại gia đình - cộng đồng, tham gia cai nghiện bằng Methadone tại Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS. Hiện nay loại hình cai nghiện bằng Methadone mới thu hút được 50 người nghiện tham gia.

Trước tình hình trên, mới đây, ông Lê Xuân Thân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã chủ trì cuộc họp các sở, ngành liên quan để bàn biện pháp pháp gỡ. Sau khi nghe báo cáo những vướng mắc trong quản lý người nghiện, đồng chí chỉ đạo các sở, ngành như: Công an, Y tế, LĐ-TB-XH tham mưu UBND tỉnh đề xuất Trung ương có biện pháp quản lý người nghiện phù hợp ngay trong tháng 11-2014.

Thành Long - Bảo Ngọc