Tết Đoan ngọ (mùng 5 tháng Năm âm lịch) đã bắt đầu về trên quê tôi. Đó là khi những chị nông dân chân chất với chiếc xe đầy gà, đầy vịt rủ nhau ra chợ buôn bán. Đó là những gánh lá mùng 5, từ trên núi nô nức kéo về chợ phố để mặc cả mua bán...
Tết Đoan ngọ (mùng 5 tháng Năm âm lịch) đã bắt đầu về trên quê tôi. Đó là khi những chị nông dân chân chất với chiếc xe đầy gà, đầy vịt rủ nhau ra chợ buôn bán. Đó là những gánh lá mùng 5, từ trên núi nô nức kéo về chợ phố để mặc cả mua bán...
Ngoài dịp Tết cổ truyền, thì đây là dịp quê tôi tất bật và rôm rả. Ngay từ những ngày mùng 2, mùng 3 tiếng người gọi nhau í ới ở đầu làng ra chợ. Những gánh rau quả, và mấy con vịt quê nằm xếp hàng ngay ngắn chờ người mua. Chợ Tết Đoan ngọ vui lắm, chẳng khác gì chợ ba mươi Tết cổ truyền vậy. Trẻ con đang trong dịp nghỉ hè, nên chúng tha hồ cùng bố mẹ đi chơi, mua sắm, xúm xít bên gia đình làm bánh. Và mỗi khi đến ngày này, tôi lại nhớ đến loại bánh mà gia đình tôi thường làm - bánh ú tro.
Đây là loại bánh truyền thống, và cách làm bánh khá đơn giản, từ cách chọn nguyên liệu cho đến luộc bánh, chỉ cần đôi bàn tay người làm khéo léo, và tỉ mỉ một chút. Nguyên liệu làm bánh ú tro chủ yếu là nếp. Chọn loại nếp to hạt, chắc mẩy, phơi ít nhất hai nắng. Tro ngâm nếp là tro đốt từ những loại rơm khô nếp, vỏ bưởi. Đổ tro vào chậu nước, chờ tro lắng xuống, lấy phần nước trong rồi đổ nếp vào ngâm một đêm, sau đó vớt ra. Lá gói bánh là lá dong lau sạch trước khi gói. Cho lượng nếp vừa đủ vào chiếc lá rồi gói lại, bẻ mép hai đầu bánh sao cho thật đẹp, buộc lạt cho chặt.
Bánh gói xong, buộc thành từng chùm rồi bắt đầu luộc. Kinh nghiệm luộc bánh thơm ngon và chín đều của mẹ tôi đó là khi luộc phải canh chừng trong khoảng thời gian một cây hương. Cứ như thế hết lớp này đến lớp khác, bánh được sắp xếp gọn gàng, ngay ngắn vào trong nồi để luộc rồi vớt ra.
Bánh ú tro luộc xong, mẹ thường mở cho tôi xem một chiếc. Chiếc bánh chín vàng ươm của nếp ngâm tro, sau đó lần lượt được sắp xếp từng chùm ra đĩa, như những kim tự tháp thu nhỏ, để cúng ông bà tổ tiên. Hương vị của bánh ú tro thơm ngon, nó không có vị béo như bánh chưng, bánh tét. Và cách thưởng thức bánh ú tro khác hẳn với hai loại bánh kia, đó là khi ăn phải kèm theo mật ong hoặc đường.
Chợ làng mùng 5 tháng Năm đa dạng các loại hàng hóa. Nhưng những chùm bánh ú tro nhỏ xíu, xinh xắn vẫn có mặt ở khắp các gian hàng. Nếu Tết cổ truyền không thể thiếu bánh chưng, bánh tét, thịt mỡ, dưa hành..., thì Tết Đoan ngọ cũng không thể thiếu được những chiếc bánh ú tro đã làm nên cái hồn cho ngày Tết ở quê thêm đậm đà bản sắc.
THÂN THỊ THANH TRÂM
