Xây dựng văn hóa kiểm tra của Đảng

L.T.S: Là cán bộ được rèn luyện, trưởng thành từ ngành Kiểm tra Đảng, ông Hà Quốc Trị  - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh đã có những phân tích rất sâu sắc và tâm huyết về xây dựng văn hóa kiểm tra của Đảng. Báo Khánh Hòa trân trọng giới thiệu tới bạn đọc bài viết của ông Hà Quốc Trị.

Văn hóa kiểm tra là một bộ phận của văn hóa đảng

Văn hóa kiểm tra được hình thành và phát triển cùng với sự ra đời và trưởng thành của Đảng, nhất là từ khi thành lập ngành Kiểm tra đến nay. Trải qua 73 năm xây dựng và phát triển, các thế hệ cán bộ kiểm tra của Đảng đã tận tâm, tận lực, cống hiến vì sự nghiệp xây dựng văn hóa kiểm tra. Sự trưởng thành và lớn mạnh của ngành Kiểm tra đã đóng góp tích cực vào việc xây dựng và chỉnh đốn Đảng, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của từng giai đoạn cách mạng, xây đắp nên truyền thống: “Tuyệt đối trung thành với Đảng, tận tụy với nhiệm vụ, trung thực, liêm khiết, đoàn kết, kỷ luật”.

 

 

Văn hóa đảng gắn liền với Đảng từ ngày Đảng ra đời. Sự ra đời của Đảng đã đánh dấu một bước phát triển cao về trình độ văn hóa và tinh thần của dân tộc, trước hết là ở bộ phận tiền phong của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Đảng Cộng sản Việt Nam chính là một sản phẩm của văn hóa, là sự kết hợp giữa đỉnh cao của văn hóa nhân loại là chủ nghĩa Mác - Lênin với đỉnh cao của phong trào đấu tranh giải phóng của giai cấp công nhân và dân tộc Việt Nam. Văn hóa dân tộc sản sinh ra văn hóa đảng và văn hóa đảng tác động tích cực vào văn hóa dân tộc để văn hóa dân tộc phát triển theo chiều hướng tiến bộ của thời đại. Văn hóa đảng gắn liền với truyền thống và lịch sử vẻ vang của Đảng và của dân tộc Việt Nam. Công tác kiểm tra là một bộ phận không thể tách rời của công tác xây dựng đảng nên văn hóa kiểm tra cũng là một bộ phận của văn hóa đảng. Nghiên cứu văn hóa kiểm tra của Đảng phải dựa trên nền tảng của văn hóa đảng và văn hóa Việt Nam. Văn hóa kiểm tra của Đảng nhằm giữ gìn sự trong sạch, vững mạnh của các tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên, giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, hướng tới những giá trị tiến bộ và công bằng xã hội. Xét dưới góc độ văn hóa, công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng cũng hướng tới những giá trị văn hóa đích thực của xã hội. Do vậy, xây dựng văn hóa kiểm tra của Đảng là vấn đề đặt ra cho cấp ủy, ủy ban kiểm tra (UBKT) các cấp và cho bản thân mỗi cán bộ kiểm tra. 

   
Trong quá trình xây dựng và phát triển, từ tổng kết thực tiễn, các thế hệ cán bộ kiểm tra đã xây dựng nên hệ giá trị và chuẩn mực của ngành phù hợp với nhiệm vụ chính trị và yêu cầu công tác xây dựng Đảng trong từng giai đoạn cách mạng. Những giá trị văn hóa đó đến hôm nay đã trở thành tư tưởng chỉ đạo, xuyên suốt hoạt động của toàn ngành. Khi tiến hành công tác kiểm tra theo quy định của Điều lệ Đảng, các tổ chức đảng, UBKT các cấp phải xác định tư tưởng chỉ đạo, xuyên suốt là: “Chủ động - chiến đấu - giáo dục - hiệu quả”.

Các nội dung của tư tưởng chỉ đạo nói trên có quan hệ mật thiết với nhau, tác động qua lại lẫn nhau, thực hiện tốt hoặc không tốt nội dung này có tác động, ảnh hưởng đến kết quả thực hiện nội dung khác. Vì vậy, không được chú trọng hoặc xem nhẹ nội dung nào trong quá trình thực hiện công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của đảng để bảo đảm mục đích, yêu cầu của việc kiểm tra, giám sát, kỷ luật của đảng là phục vụ thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng, bảo đảm đúng nguyên tắc, quan điểm của Đảng, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

Chủ động thực hiện nhiệm vụ kiểm tra

Các tổ chức đảng phải chủ động thực hiện nhiệm vụ kiểm tra theo quy định của Điều lệ Đảng; phải chủ động phát hiện, kiểm tra khi vi phạm còn mới manh nha. Dù bất kỳ trong điều kiện nào công tác kiểm tra không được bị động. Tính chủ động được thể hiện là sau khi có nghị quyết, chỉ thị và kế hoạch tổ chức thực hiện, cấp ủy, UBKT phải khẩn trương xây dựng chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện, đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống; công tác kiểm tra, giám sát phải được tiến hành một cách thường xuyên, có nền nếp, không thụ động chờ vụ việc xảy ra rồi mới xem xét, giải quyết; phải thường xuyên nắm vững tình hình hoạt động của tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên, luôn coi trọng sự chủ động tự kiểm tra của các tổ chức đảng và đảng viên. Trong kiểm tra, giám sát phải kịp thời phát hiện, biểu dương, cổ vũ mặt tích cực, tiến bộ, “ khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung”; đồng thời ngăn ngừa, khắc phục mặt tiêu cực, lạc hậu, khuyết điểm, hạn chế, yếu kém. Khi phát hiện tổ chức đảng và đảng viên có dấu hiệu vi phạm, phải tiến hành kiểm tra để xem xét, kết luận, xử lý công minh, chính xác, kịp thời; không để khuyết điểm phát triển thành vi phạm, từ chưa nghiêm trọng thành nghiêm trọng; từ một đảng viên, một tổ chức đảng vi phạm thành nhiều đảng viên, nhiều tổ chức đảng vi phạm.

Công tác kiểm tra của Đảng là công việc khó khăn, phức tạp, thường xuyên phải đối diện với mặt trái, tiêu cực, vi phạm của đảng viên, tổ chức đảng. Do vậy, yêu cầu đầu tiên đối với các tổ chức đảng và người làm công tác kiểm tra phải có tính chiến đấu. Tính chiến đấu được thể hiện ở tinh thần đấu tranh làm rõ đúng, sai, ưu điểm, khuyết điểm. Trong quá trình tiến hành kiểm tra, nếu có vi phạm thì đấu tranh làm rõ nội dung, tính chất, mức độ, tác hại, nguyên nhân của vi phạm và các tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ. Đây là cuộc đấu tranh thẳng thắn, nhiều khi rất quyết liệt giữa cái đúng, mặt tích cực với cái sai, mặt tiêu cực trong bản thân đối tượng được kiểm tra, giữa chủ thể kiểm tra với đối tượng được kiểm tra, giữa đảng viên với đảng viên, giữa đảng viên với tổ chức đảng, giữa tổ chức đảng có thẩm quyền thi hành kỷ luật với đối tượng bị thi hành kỷ luật và ngay cả đối với chính bản thân cán bộ và tổ chức tiến hành kiểm tra. Không có tính chiến đấu cao, không có dũng khí đấu tranh chống tiêu cực, không có quan điểm, lập trường, bản lĩnh vững vàng, phương pháp thích hợp hoặc bị khuất phục bởi quyền uy, vật chất, bởi chủ nghĩa cá nhân thì không nhận xét, đánh giá hoặc kết luận được đúng, sai, ưu điểm, khuyết điểm, vi phạm.

Công tác kiểm tra của Đảng mang tính giáo dục, nhân văn

Công tác kiểm tra của Đảng mang tính nhân văn sâu sắc. Kiểm tra là để giáo dục, ngăn chặn, phòng ngừa vi phạm của đảng viên và tổ chức đảng, chứ không phải để trừng trị. Rất đau xót khi cán bộ, đảng viên vi phạm bị xử lý kỷ luật và tiền, tài sản của Nhà nước bị thất thoát, chiếm dụng, mất cán bộ, uy tín và vai trò lãnh đạo của Đảng bị giảm sút. Nhưng vì sự tiến bộ của Đảng, để nhiều người không mắc phải sai lầm, ta phải kỷ luật một vài người để cứu muôn người. Tính giáo dục thể hiện ở việc thúc đẩy và giáo dục cán bộ, đảng viên làm trọn nhiệm vụ đối với Đảng, đối với Nhà nước, làm gương trước nhân dân, không phải để “vạch lá tìm sâu”, để trừng trị. Phương pháp kiểm tra, giám sát là phát huy tinh thần tự giác của tổ chức đảng và đảng viên. Qua kiểm tra, giám sát, phải khắc phục được khuyết điểm, hạn chế, yếu kém; nâng cao ý thức trách nhiệm, chấn chỉnh, đổi mới lề lối, tác phong, phương pháp công tác; rút ra những bài học về lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị để bồi dưỡng nâng cao sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo của tổ chức đảng và đảng viên.

 

 

Tính hiệu quả được thể hiện sau khi kiểm tra, giám sát thì đối tượng được kiểm tra, giám sát thấy được ưu điểm để phát huy, hạn chế, khuyết điểm hoặc vi phạm để sửa chữa, khắc phục, phấn đấu tiến bộ; tổ chức đảng nơi có đối tượng được kiểm tra, giám sát và tổ chức đảng tiến hành kiểm tra, giám sát thấy được ưu điểm, khuyết điểm và rút ra được kinh nghiệm về lãnh đạo, chỉ đạo, về giáo dục, quản lý tổ chức đảng và đảng viên, về lãnh đạo và thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát để xây dựng đảng bộ trong sạch, vững mạnh, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị.

Văn hóa kiểm tra đảng phê phán và kiên quyết chống những tư tưởng hẹp hòi, định kiến cá nhân, nhìn nhận, đánh giá con người theo khuôn mẫu chủ quan của mình, chỉ thấy mặt hạn chế, khuyết điểm hoặc “yêu nên tốt, ghét nên xấu”, “có bé, xé ra to”. Phải kiên quyết chống căn bệnh “kiêu ngạo kiểm tra” với các biểu hiện như: Ỷ thế nghề nghiệp, ỷ thế công thần; tự phụ, tự mãn, thiếu khiêm tốn, dẫn đến vượt quá giới hạn, các quy định, cũng như quan điểm, nguyên tắc, phương pháp công tác; coi thường cấp dưới, coi thường đối tượng kiểm tra; khi được phê bình, góp ý thì ngụy biện không tiếp thu, tỏ ra khinh thị, bất cần. Chống làm việc theo lối tự do, tùy tiện, qua loa, đại khái; bon chen, đố kỵ, không muốn người khác hơn mình...

Văn hóa kiểm tra còn thể hiện trong mối quan hệ giữa xây và chống, giữa tự phê bình và phê bình, giữa kiểm tra và tự kiểm tra, giữa chỉnh đốn với tự chỉnh đốn. Trong mối quan hệ giữa xây và chống thì xây để mà chống và chống để mà xây, nhưng lấy xây là chính. Trong mối quan hệ giữa tự phê bình và phê bình thì lấy tự phê bình là chính, nếu tự phê bình bị giảm sút là xa rời tính đảng, một trong những biểu hiện sự suy thoái ở trong Đảng. Trong mối quan hệ giữa kiểm tra và tự kiểm tra thì lấy tự kiểm tra là chính. Trong mối quan hệ giữa tự chỉnh đốn và chỉnh đốn, lấy tự chỉnh đốn là chính.

Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra

Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về văn hóa, bên cạnh những kết quả đạt được, Hội nghị Trung ương lần thứ 9 (khóa XI) cũng chỉ rõ một số yếu kém, khuyết điểm trong quá trình xây dựng và phát triển văn hóa, trước hết là văn hóa đảng, văn hóa chính trị: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống trong Đảng và trong xã hội gia tăng”. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, trong đó có một nguyên nhân rất quan trọng là cấp ủy, UBKT các cấp chưa làm tốt công tác kiểm tra. Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên là hậu quả của sự kết hợp những thói hư tật xấu của người Việt có nguồn gốc sâu xa từ trong quá khứ của một nền văn hóa tiểu nông khép kín trong làng xã với những mặt trái của chủ nghĩa tư bản, kinh tế thị trường. Nó có đất phát triển là do buông lỏng quản lý, kỷ cương, kỷ luật không nghiêm, năng lực tổ chức thực hiện yếu kém, người đứng đầu thiếu gương mẫu, độc đoán, gia trưởng. Nguồn gốc của móc ngoặc, tham ô, tham nhũng, lãng phí tiêu cực, suy giảm lòng tin bắt nguồn từ sự lệch chuẩn về đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên. Các vụ việc vi phạm nghiêm trọng kỷ luật của Đảng và pháp luật Nhà nước xảy ra trong thời gian qua đều có nguồn gốc sâu sa từ sự thoái hóa, biến chất của cán bộ, đảng viên. Những yếu  kém, khuyết điểm, bất cập trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng thời gian qua có nhiều nguyên nhân nhưng trước hết là do các tổ chức đảng, UBKT và cán bộ kiểm tra không tuân thủ đúng đắn, nghiêm túc, triệt để tư tưởng chỉ đạo, chuẩn mực và giá trị văn hóa của ngành nên đã tạo ra những kết quả kiểm tra thiếu khách quan, thiếu trung thực, xem xét, kết luận thiếu chính xác; cán bộ kiểm tra nể nang, né tránh, ngại va chạm, thủ tiêu đấu tranh, thủ tiêu tự phê bình và phê bình, không làm tròn nhiệm vụ theo Điều lệ Đảng quy định. Đó là những nguyên nhân chính làm phát sinh đơn thư tố cáo, khiếu nại kỷ luật đảng và ảnh hưởng đến uy tín và vai trò lãnh đạo của Đảng.

Công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng nhằm giữ gìn sự trong sạch, vững mạnh của các tổ chức đảng và đảng viên, giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, hướng tới những giá trị tiến bộ và công bằng xã hội. Xét dưới góc độ văn hóa, công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng cũng hướng tới những giá trị văn hoá đích thực của xã hội. Do vậy, xây dựng văn hóa kiểm tra của Đảng là vấn đề đặt ra cho cấp ủy, UBKT các cấp và cho bản thân mỗi cán bộ kiểm tra phải thường xuyên rèn luyện, tu dưỡng, phấn đấu không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực công tác, phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị. Phát biểu tại Hội nghị kiểm tra toàn miền Bắc, Tổng Bí thư Lê Duẩn nhấn mạnh:” Cán bộ kiểm tra phải là người có hiểu biết, có nhiệt tình, có tư cách đúng đắn, có đạo đức trong sạch; có hiểu biết mới phân biệt được đúng sai, có trong sạch mới thật sự khách quan, không thiên vị. Gương có sáng thì soi mới tỏ”. Cán bộ kiểm tra có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả các vụ việc kiểm tra, giám sát. Cán bộ kiểm tra là người trực tiếp đi thẩm tra, xác minh các vụ việc báo cáo cấp ủy và UBKT xem xét, kết luận theo thẩm quyền. Kết quả thẩm tra, xác minh quyết định việc xem xét, xử lý kỷ luật công minh, chính xác, kịp thời các trường hợp vi phạm, xây dựng các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh. 

 
Nói xây dựng văn hóa kiểm tra đã bao hàm cả đạo đức và phương thức lãnh đạo. Xây dựng văn hóa kiểm tra phải bắt đầu từ xây dựng con người - đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng vừa hồng, vừa chuyên, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội. Tư tưởng, đạo đức, lối sống là cốt lõi của văn hóa. Xây dựng văn hóa kiểm tra của Đảng cốt lõi là xây dựng tư tưởng, đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp, có khả năng miễn dịch với mọi thứ “sâu bệnh”. Sự lệch chuẩn về văn hóa sẽ để lại hậu quả khôn lường. Thiếu văn hóa, phản văn hóa, phi văn hóa kiểm tra của Đảng sẽ tạo điều kiện cho tham nhũng, tiêu cực phát sinh và phát triển, đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ. Việc xây dựng văn hóa kiểm tra phải thường xuyên gắn chặt với việc hình thành nhân cách đội ngũ cán bộ kiểm tra. Đó cũng là mục tiêu và động lực để phát triển văn hóa kiểm tra của Đảng.

H.Q.T