72 năm đã trôi qua kể từ Cách mạng tháng Tám 1945, nhưng mỗi độ thu về, khí thế của ngày toàn quốc khởi nghĩa lại sục sôi trong lòng những người con đất Việt.
72 năm đã trôi qua kể từ Cách mạng tháng Tám 1945, nhưng mỗi độ thu về, khí thế của ngày toàn quốc khởi nghĩa lại sục sôi trong lòng những người con đất Việt. Nghe những lời ca hùng tráng của ca khúc “Mười chín tháng Tám” của nhạc sĩ Xuân Oanh, xem những thước phim Sao Tháng Tám của đạo diễn Trần Đắc ngỡ như đang thấy cả một rừng người rợp bóng cờ hoa vang lừng tiếng hát tiến về Hà Nội.
Từ ca khúc lịch sử
Theo lời kể của nhạc sĩ Xuân Oanh, sáng sớm 19-8, hưởng ứng cuộc mít tinh của Mặt trận Việt Minh, nhân dân từ khắp 5 cửa ô đồng loạt tiến vào trung tâm TP. Hà Nội. Hòa trong dòng người ấy, Xuân Oanh (quê Quảng Ninh) cảm nhận được thời khắc lịch sử phá tan gông xiềng đã đến, tự nhiên trong lòng bật lên câu hát: “Toàn dân Việt Nam đứng đều lên góp sức một ngày”. Từ đó, lời cứ thế tuôn trào dào dạt. Nghĩ được câu nào, ông hát to lên cho mọi người cùng hát theo. “Mười chín tháng Tám khi quốc dân căm hờn kêu thét/Đứng lên Việt Nam, mau cùng mau giết quân thù chung”. Bao nhiêu nỗi uất hận, đau thương của kiếp người nô lệ dồn nén trong lòng được dịp bùng lên trong lời ca ấy. Cả đoàn người vừa đi vừa hát, đến Quảng trường Nhà hát lớn (Hà Nội) thì bài hát lịch sử Mười chín tháng Tám hoàn thành. Ngay sáng hôm sau, bài hát đã được phát trên Đài Phát thanh, trở thành khúc tráng ca cách mạng được loan truyền trên khắp đất nước.
Cảnh phim Sao Tháng Tám |
Khi sáng tác ca khúc Mười chín tháng Tám, nhạc sĩ Xuân Oanh vừa tròn 22 tuổi. Dường như, người chiến sĩ - nhạc sĩ cách mạng đã nung nấu sẵn một giai điệu trong lòng nhưng chưa thành lời cụ thể. Chỉ đến khi hòa vào lòng nhân dân, với khí thế cách mạng ngút trời, lời ca mới có dịp vang lên cùng cờ hoa, biểu ngữ: “Mười chín tháng Tám, ánh sáng tự do đưa tới. Cờ bay nơi nơi, muôn ánh sao vàng. Máu pha tươi đều trên lá cờ, bay khắp giang sơn. Người Việt Nam ta giữ vững trong tim lời thề. Mười chín tháng Tám chớ quên là ngày khởi nghĩa. Hạnh phúc thắm tô non sông Việt Nam”. 72 năm đã qua, nghe những lời ca hào hùng ấy, trong lòng người dân Việt Nam vẫn rạo rực, sục sôi khí thế cách mạng. Sau này, nhạc sĩ Xuân Oanh còn có nhiều ca khúc hay như: Quê hương anh bộ đội, Bình minh trên đất nước… thế nhưng nhắc đến ông, ai cũng nhớ ngay đến khúc tráng ca Mười chín tháng Tám. Mỗi độ thu về, lòng người lại ngân rung những nốt nhạc của ngày Hạnh phúc thắm tô non sông Việt Nam!
Đến bộ phim “kinh điển”
Khác với âm nhạc gần như đồng hành với cao trào Cách mạng tháng Tám, phải đến 31 năm sau, điện ảnh Việt Nam mới cho ra đời tác phẩm khắc ghi bước ngoặt của lịch sử dân tộc. Đó là phim Sao Tháng Tám của cố đạo diễn Trần Đắc. Bộ phim đã khắc họa thành công bối cảnh trước ngày toàn quốc khởi nghĩa. Xem phim, nhiều người đã không kìm được nước mắt ở trường đoạn tái hiện cảnh nạn đói năm Ất Dậu 1945 với những đám người đói vật vờ lang thang khắp các hang cùng, ngõ hẻm, tiếng kêu, khóc ai oán bởi những cái chết đói tức tưởi… Giữa khung cảnh ngột ngạt ấy, các chiến sĩ cách mạng không ngại hiểm nguy vận động quần chúng nhân dân chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền.
Sao Tháng Tám được đánh giá là bộ phim thành công nhất về đề tài Cách mạng tháng Tám tính đến thời điểm hiện tại. Hình ảnh chị Nhu, Kiên, Mến... với xuất thân từ nhiều tầng lớp khác nhau, góp phần lý giải sức mạnh thần kỳ của dân tộc Việt Nam trong công cuộc giành lấy độc lập tự do cho mình. Khán giả chắc chắn sẽ nhớ mãi đôi mắt đầy ám ảnh của chị Nhu - đôi mắt ánh lên nỗi đau đớn tột độ khi nghe tiếng súng Nhật giết chồng, nhưng tỏ rõ chí khí mạnh mẽ khi giao nhiệm vụ cho đồng đội. Cảnh chị Nhu xông xáo dẫn đầu đoàn người đi phá kho thóc; hình ảnh những đoàn người cầm cờ đỏ sao vàng, giương cao khẩu hiệu chiến thắng trên đường phố thủ đô với gương mặt hân hoan... đã trở thành hình ảnh kinh điển của điện ảnh Việt Nam.
Cách mạng tháng Tám đã ghi dấu ấn sâu đậm đối với văn học - nghệ thuật của dân tộc, trong đó ca khúc Mười chín tháng Tám, Sao Tháng Tám là điển hình.
THÀNH NGUYỄN
