Tem Tết Mậu Tuất

Tem Tết 12 con giáp là một đề tài cuốn hút giới sưu tập bởi nghệ thuật và kỹ xảo hình thành con tem; là một nét văn hóa không thể thiếu mỗi khi xuân về Tết đến ở khắp mọi miền lãnh thổ, quốc gia.

Tem Tết 12 con giáp phát hành theo chu kỳ 12 năm là một tổng bộ hoàn chỉnh theo thứ tự tên các con thú linh vật của mỗi năm. Tem đề tài này của thế giới đã có từ năm 1950, đó là tem Tết đầu tiên của Nhật, sau đó là Đài Loan, Hồng Kông, Hàn Quốc… và đến nay đã có hơn 70 quốc gia, lãnh thổ, kể cả Liên hợp quốc cũng phát hành tem Tết 12 con giáp.

Tem Tết của Việt Nam khởi đầu là bộ tem Tết Bính Ngọ phát hành ngày 18-1-1966, gồm 1 tem mang hình ảnh Nhi đồng ngựa gỗ, do nữ họa sĩ Nguyễn Kim Điệp thiết kế. Mãi 25 năm sau - ngày 20-1-1993, tem Tết 12 con giáp của Việt Nam mới bắt đầu hội nhập cùng tem Tết của thế giới. Đó là chu kỳ đầu tiên của 12 năm với bộ tem Tết Quý Dậu - 1993 gồm 2 mẫu là 2 tem: Gà với đào thắm - 200 đồng, Gà với mai vàng - 5.000 đồng do họa sĩ Vũ Kim Liên thiết kế theo phong cách tranh dân gian Đông Hồ. Kế đó, ngày 1-1-1994, phát hành bộ tem Tết Giáp Tuất - 1994 gồm 2 tem: Chó đàn - 400 đồng và Chó độc - 6.000 đồng, do họa sĩ Trịnh Quốc Thụ thiết kế theo phong cách tranh trổ giấy dân gian. Đây là bộ tem Tuất đầu tiên của Việt Nam. Đến nay, bộ tem Tết Mậu Tuất 2018 phát hành ngày 1-12-2017 gồm 2 mẫu là 2 tem: Chó đàn - 3.000 đồng, Chó độc - 10.500 đồng, do họa sĩ Phạm Hà Hải thiết kế theo phong cách đường nét khái quát kết hợp mảng màu tươi sáng… đã tạo nên bộ tem Tết năm nay khá đẹp. Ngoài bộ tem còn có dấu đặc biệt với bố cục đẹp và 1 FDC, 2 bưu ảnh được đông đảo người sưu tập và tiêu dùng sớm đón nhận mừng Tết Mậu Tuất - 2018 (hình 1).

Cùng với bộ tem Tết Mậu Tuất - 2018 của Bưu điện Việt Nam, trong những tháng cuối năm 2017, nhà sưu tập tem Nguyễn Thị Mỹ Kim - Chủ nhiệm Câu lạc bộ Tem Yersin - khách sạn Yasaka-Saigon-Nhatrang (TP. Nha Trang) đã sưu tầm, xây dựng được bộ sưu tập “Tem Tết Mậu Tuất - 2018” của Việt Nam và 23 nước trên thế giới. Bộ sưu tập gồm 26 trang với 46 tem khối, hơn 150 mẫu tem và các ấn phẩm bưu chính được minh họa trong 3 chương: Chương I là 2 trang tem Tết Việt Nam; chương II là tem Tết Mậu Tuất - 2018 của 23 nước và các nghệ thuật thiết kế tem Tết của thế giới. Mở đầu chương này, tác giả giới thiệu 1 tem khối của Cộng hòa Côte Divoire với mẫu tem hình thoi đường chéo là 9 x 7cm, giữa tem là hình 2 chú chó đã từng là “phi hành gia”, đặc biệt trong đó có chú chó Laika ngày 3-11-1957 đã bay vào vũ trụ trên vệ tinh Sputnik 2 của Liên Xô. Đây là lần đầu tiên một sinh vật sống của trái đất bay vào vũ trụ. Chú chó Laika sống được 4 ngày trên vệ tinh với hành trình 163 ngày bay vòng quanh quỹ đạo trái đất, đến ngày 4-4-1958, Sputnik 2 mang theo xác Laika đã rực cháy trở về trái đất, kết thúc xứ mạng tiên phong. Sự hy sinh của chú chó Laika đã mở đường cho khoa học của con người bước vào vũ trụ. Ngày 11-4-2008, trên đất nước Liên bang Nga đã khánh thành công trình đài tưởng niệm “Phi hành gia đặc biệt” - LAIKA (hình 2).

Kế đó là các trang tem thiết kế theo nghệ thuật vẽ tả thật như: tem của Solomon, blốc tem hình ô-van của Maldives, tem của Niger (hình 3). Nghệ thuật tem vẽ theo lối tranh mực tàu, thuốc nước như: tem của Sierira Leone, tem của S.Tomé e Principe và màu nước của Rwanda. Nghệ thuật tem vẽ theo phong cách tranh Tàu cổ điển “Tuất - Thạch - Thảo” như: tem của Guiné - Bissau, tem của Centraficaine và nghệ thuật tem tranh trổ giấy dân gian của các nước như: Papua New Guinea, Gabonaise, Grenada Carriacou & Petite Martinique… Ngoài ra, còn nghệ thuật ảnh tem đen trắng của Liberia, nghệ thuật tem vẽ theo phong cách tranh cổ dân gian của Nhật, hay nghệ thuật vẽ tem theo phong cách tranh dân gian Đông Hồ của Việt Nam…

Ngày Tết được thưởng ngoạn bộ sưu tập Tem Tết Mậu Tuất - 2018 của thế giới mà nhà sưu tập Mỹ Kim vừa trình làng là được xem cả một kho tàng nghệ thuật hội họa của thế giới vô cùng phong phú.

PHẠM KHÁNH HỒNG