Theo PGS.TS Phan Thu Phương - Phó Giám đốc Trung tâm Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), người đưa ra khái niệm về thuốc lá điện tử lần đầu tiên là tác giả Herbert A Gibert (Mỹ). Đến năm 2003, LikHon ở Hồng Kông phát minh ra thuốc lá điện tử; ...
Theo PGS.TS Phan Thu Phương - Phó Giám đốc Trung tâm Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), người đưa ra khái niệm về thuốc lá điện tử lần đầu tiên là tác giả Herbert A Gibert (Mỹ). Đến năm 2003, LikHon ở Hồng Kông phát minh ra thuốc lá điện tử; năm 2007, thuốc lá điện tử xuất hiện trên 40 quốc gia. Thống kê những năm gần đây cho thấy, thuốc lá điện tử có gần 500 nhãn hiệu, 7.800 mùi vị khác nhau.
PGS.TS Phan Thu Phương nhận xét, hiện nay thuốc lá điện tử dễ dàng mua qua mạng, được giới trẻ sử dụng ngày càng nhiều, khi hút tạo khói càng nhiều càng thích, phổ biến nhất là giới trẻ hút ở quán bar, cà phê.
Cấu trúc thuốc lá điện tử bao gồm: bộ phận chứa dịch lỏng, dụng cụ phun khói, đèn led, bộ phận pin và đầu hít. Nồng độ nicotin trong thuốc lá điện tử tùy thuộc từng loại khác nhau như: loại 6mg/mL; 12mg/mL hoặc 24mg/mL. Thuốc lá điện tử có chất propylene glycol để tạo khói; chất này cũng được dùng để tạo khói sân khấu, Flavorings là chất tạo mùi. Các thành phần khác trong thuốc lá điện tử gồm: kim loại, chì, nicken, notrosamine, carbonycompounds, formaldehyde.
PGS.TS Phan Thu Phương lưu ý formaldehyde trong thuốc lá điện tử là một chất có khả năng gây ung thư; đây là sản phẩm của propylene glycol và glycerol khi tương tác với nhiệt để tạo ra khói. Nồng độ formaldehyde trong thuốc lá điện tử rất cao và lắng đọng lâu trong đường hô hấp của người hút.
Bác sĩ Lê Hồng Quân - Trưởng phòng Nghiệp vụ Y, Sở Y tế cho biết, đối với thuốc lá điện tử có nồng độ nicotin 24mg/mL, cứ mỗi lần hít sẽ có 0,16mg nicotin vào cơ thể tương đương như hút điếu thuốc lá thông thường. Bác sĩ Quân chia sẻ, nguy cơ của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe con người hiện nay chưa được nghiên cứu đầy đủ, tuy nhiên không nên đánh giá thấp khả năng gây nghiện nicotin và các thành phần khác trong thuốc lá điện tử. Lượng nicotin trong thuốc lá điện tử vẫn gây ra tình trạng nghiện đối với người hút. Cơ quan kiểm soát Dược và thực phẩm Mỹ (FDA) xếp nicotin vào nhóm có tính chất dược lý gây nghiện chủ yếu, tương tự các chất ma túy như heroin và cocain. Khi hút thuốc lá chỉ trong vòng 7 giây nicotin sẽ lên não gắn với tổ chức hành não, kích thích tiết ra chất dopamin tạo cảm giác dễ chịu giống như người phê ma túy đá. Vì vậy người nghiện thuốc lá, khi cơ thể thiếu hụt nicotin đòi hỏi phải hút thuốc lá để qua được cơn thèm thuốc. Nghiện thuốc lá không chỉ đơn giản là một thói quen, trong phân loại mã số bệnh tật của quốc tế, nghiện nicotin được xếp vào nhóm rối loạn tâm thần, hành vi do dùng chất hướng thần.
Tác dụng gây nghiện của nicotin chủ yếu tác động lên hệ thần kinh trung ương; tác động lên các thụ thể chất dẫn truyền thần kinh Dopamine, một hóa chất chính trong não điều chỉnh mong muốn sử dụng các chất gây nghiện. Dopamine làm tăng bài tiết adrenalin gây nhịp tim nhanh, co mạch ngoại vi, ức chế co bóp và chế tiết dịch vị dạ dày. Khi vào cơ thể nicotin bám lên thành mạch máu, mạch máu não gây xơ vữa mạch máu, xơ cứng mạch máu, làm máu di chuyển không được như bình thường. Lâu ngày dẫn đến các nguy cơ của bệnh nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Nicotin còn đóng vai trò như là chất mồi, làm cho những khối u ác tính phát triển. Bình thường tế bào cơ thể con người già đi, hệ di truyền sẽ phát lệnh cho tế bào ngừng phân chia và chết đi. Nicotin làm tế bào cơ thể mất đi cơ chế bảo vệ này. Chính vì vậy, nicotin càng tồn tại lâu trong phổi, trong máu các tế bào càng bị tổn thương, càng tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Người càng hút thuốc lá nhiều, hút lâu nguy cơ mắc bệnh càng cao.
Theo bác sĩ Quân, tháng 5-2016 cơ quan FDA Mỹ cấm bán thuốc lá điện tử cho trẻ em dưới 18 tuổi. Các bằng chứng về lợi ích của thuốc lá điện tử như: giảm thiểu tác hại hơn so với hút thuốc lá thông thường; giúp cai nghiện thuốc lá hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu và báo cáo chính thức. Nếu thuốc lá điện tử được phép sử dụng cũng cần phải tuân thủ các quy định giống như các loại thuốc lá khác và được quản lý giống như các loại thuốc lá khác. Thực tế hiện nay có nhiều người tỏ ra lo ngại, thuốc lá điện tử có thể là phương tiện làm cho nhiều thanh thiếu niên nghiện và phụ thuộc vào thuốc lá; một khi việc hút thuốc lá điện tử trở nên phổ biến sẽ càng làm bình thường hóa hành động hút thuốc lá trong cộng đồng.
Hiện nay, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) kêu gọi cộng đồng quốc tế cần có những quy định chặt chẽ đối với thuốc lá điện tử như: cấm hút thuốc lá điện tử trong nhà; cấm quảng cáo thuốc lá điện tử trên các phương tiện truyền thông, cấm bán thuốc lá điện tử cho trẻ vị thành niên. Thuốc lá điện tử cần phải được kiểm soát theo các quy định cụ thể, được nghiên cứu kỹ lưỡng và theo dõi chặt chẽ; nhất là những ảnh hưởng có hại đến sức khỏe đối với những người xung quanh khi hít phải khói thuốc lá điện tử do người hút thuốc lá điện tử thở ra.
BS.TÔN THẤT TOÀN -
Trung tâm Truyền thông Giáo dục sức khỏe tỉnh Khánh Hòa
