Cần thay đổi nhận thức của cộng đồng về bệnh ung thư

Bệnh ung thư là một trong những bệnh phổ biến hiện nay trên toàn cầu. Đây không phải là bệnh vô phương cứu chữa nhưng hàng năm đã cướp đi sinh mạng của hơn 75.000 người Việt Nam. Bệnh ung thư càng có điều kiện phát triển do nhận thức của bệnh nhân và cộng đồng.

Bệnh ung thư là một trong những bệnh phổ biến hiện nay trên toàn cầu. Đây không phải là bệnh vô phương cứu chữa nhưng hàng năm đã cướp đi sinh mạng của hơn 75.000 người Việt Nam. Bệnh ung thư càng có điều kiện phát triển do nhận thức của bệnh nhân và cộng đồng.

70% phát hiện bệnh ở giai đoạn 3 trở lên

Khoa Ung bướu Bệnh viện Đa khoa tỉnh (BVĐK), có gần 100 bệnh nhân ung thư điều trị nội trú mỗi ngày. Đa phần bệnh nhân đã có di căn khi vừa nhập viện điều trị.

Bà Trần Thị Tr. (55 tuổi, trú ở xã Phước Đồng, TP. Nha Trang), đang điều trị tại khoa kể: “Cách đây mấy năm, tôi thấy vú to lên 1 bên, sau nhũ hoa tụt vào, nghĩ bị viêm nên tự mua thuốc uống. Lâu dần thấy đau nhức, đi khám bác sĩ mới biết là ung thư vú có dấu hiệu di căn. Bác sĩ chỉ định mổ nhưng gia đình không đồng ý vì sợ mổ sẽ “đi” sớm hơn. 2 năm nay tôi về uống lá đu đủ, nhưng giờ đau nhức quá không chịu được nên mới vào viện điều trị. Bác sĩ chẩn đoán là bệnh vào giai đoạn cuối không còn mổ được nữa”.

Còn bệnh nhân Phạm T. (trú phường Tân Lập, TP. Nha Trang) bị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối đã di căn sang phổi, hạch. Ông T. nói: “Tôi đọc sách báo thấy cách phát hiện ung thư không khó như hiện tượng của tôi là ban đầu đi tiểu rất khó, đi nhiều lần. Tình trạng đó tái diễn nhiều lần nhưng tôi lại nghĩ là do nóng trong người, nên cứ tìm đồ ăn mát để giải nhiệt chứ không đi khám, giờ thì bác sĩ bảo đã muộn”.
Rất nhiều bệnh nhân không còn cơ hội chữa trị chỉ vì phát hiện bất thường sớm nhưng không khám và tiếp cận điều trị khi quá muộn như hai trường hợp này.

Khám cho bệnh nhân ung thư tại khoa Ung bướu Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Theo bác sĩ Võ Thành Đức, khoa Ung bướu, BVĐK tỉnh: “Bệnh nhân đến khám kiểm tra tế bào ung thư sớm rất ít, đa số vào viện đều ở giai đoạn 3 trở lên. Nhiều trường hợp tuy được chẩn đoán đúng nhưng lại quay về điều trị theo thầy lang, uống thuốc nam, thuốc bắc… khi vào bệnh viện thì không còn phác đồ nào điều trị được nữa”.

Đề tài nghiên cứu khoa học “Điều tra về kiến thức, thái độ và thực hành phòng, chống bệnh ung thư trong cộng đồng dân cư ở tỉnh Khánh Hòa” của bác sĩ Nguyễn Văn Xáng (BVĐK tỉnh) cho thấy: Thực trạng hiểu biết về bệnh ung thư nói chung của cộng đồng người dân trên địa bàn tỉnh còn khá hạn chế. Trong 1.000 người được khảo sát (độ tuổi 15 - 87, tại 30 xã, phường và nhiều thành phần) có 19% trả lời không biết. Hoặc khi được hỏi ung thư có lây hay không, có 21,8% là có lây, gần 18% cho rằng ung thư không thể chữa khỏi, 22,4% trả lời ung thư rất khó phòng ngừa và 1/4 khẳng định ung thư không thể phòng ngừa được. Kết quả khảo sát cũng cho thấy: Trên 47% cho rằng, mắc ung thư là vô phương cứu chữa đồng nghĩa với cái chết; 29,4% số người trong nghiên cứu tin rằng ung thư là bệnh nan y, phát hiện sớm hay muộn cũng thế thôi không cần chữa trị làm gì tốn kém; hơn 40% khẳng định nếu đã bị ung thư đụng đến dao kéo thì sẽ di căn…

Ung thư không phải “vô phương cứu chữa”

Giáo sư Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội ung thư Việt Nam ví von: “Ung thư biết sớm, trị lành/Nếu mà để trễ, dễ thành nan y”. Trên thực tế bệnh nhân cũng đã chứng minh điều này, với những người phát hiện ung thư ở giai đoạn 1 và 2 khả năng chữa khỏi rất cao.

Bà Ngô Thị Kim T. (trú phường Vạn Thắng, TP. Nha Trang) bị ung thư vú cách đây 5 năm, nay đã điều trị khỏi cho biết: “Tôi đi kiểm tra phát hiện mắc bệnh ung thư vú ở cuối giai đoạn 1, được bác sĩ tư vấn tôi điều trị theo phác đồ phẫu thuật, hóa trị và xạ trị sau đó uống thuốc nội tiết 5 năm. Tôi nhận thấy phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm thì điều trị nhẹ nhàng, ít tốn kém, ít ảnh hưởng sức khỏe và cơ hội phục hồi sức khỏe cao”.

Bác sĩ Quách Văn Hiển, Trưởng khoa Ung bướu, BVĐK tỉnh nhấn mạnh: “Bệnh nhân ung thư đến sớm điều trị khỏi là điều chắc chắn, giai đoạn muộn chỉ điều trị giảm đau, giảm triệu chứng kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân mà thôi. Những người nghĩ rằng bị ung thư là không chữa được là sai lầm. Hiện tại, khoa chúng tôi cũng đã triển khai đầy đủ các phương pháp điều trị như: Phẫu trị, hóa trị, xạ trị, việc điều trị đúng và đạt hiệu quả cao nhất là khi bệnh nhân được phát hiện kịp thời giai đoạn 1, 2”.

Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, việc tầm soát và phát hiện sớm bệnh ung thư hiện nay rất dễ dàng. Các máy xét nghiệm sinh hóa có thể tầm soát được nguy cơ xuất hiện ung thư. Xét nghiệm còn giúp các bác sĩ lâm sàng định vị được vị trí khối u ở đâu, tiến triển ở mức độ nào để có phương pháp điều trị kịp thời có thể là phẫu thuật hoặc phóng xạ, hóa xạ…

Bác sĩ Lương Linh Hà, Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, BVĐK tỉnh thông tin thêm, các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như siêu âm đầu dò bằng sóng cao tần phát hiện những khối u dưới 1cm, chụp XQ số hóa, nhũ ảnh, CT 128 dãy có thể phát hiện ung thư rất sớm.

Ung thư là bệnh có thể chữa khỏi và phòng ngừa được, nhưng để làm được điều đó trước hết mỗi người phải trang bị cho mình kiến thức cơ bản về bệnh. Đồng thời, ngành Y tế và các đơn vị liên quan thời gian tới cần quan tâm, đẩy mạnh hơn nữa chương trình truyền thông, giáo dục sức khỏe về bệnh ung thư.

Duy Anh Thư