Từ ngày 10 đến 14-8, tại TP. Nha Trang diễn ra Đại hội Đại biểu Hội toán học Việt Nam lần thứ VIII. Đại hội có sự tham gia của hơn 200 đại biểu đại diện cho gần 1.000 hội viên Hội Toán học Việt Nam, gồm những giáo sư, nhà nghiên cứu đến từ các trường đại học, cao đẳng, viện nghiên cứu Toán học trong cả nước.
Từ ngày 10 đến 14-8, tại TP. Nha Trang diễn ra Đại hội Đại biểu Hội toán học Việt Nam lần thứ VIII. Đại hội có sự tham gia của hơn 200 đại biểu đại diện cho gần 1.000 hội viên Hội Toán học Việt Nam, gồm những giáo sư, nhà nghiên cứu đến từ các trường đại học, cao đẳng, viện nghiên cứu Toán học trong cả nước.
Toán học đã ra khỏi “khung cảnh u tối”
Trong đề dẫn “Một số đặc điểm nổi bật” của Toán học Việt Nam tại đại hội, Giáo sư Lê Tuấn Hoa - Viện trưởng Viện Toán học Việt Nam, cho rằng: “Lương thấp, điều kiện làm việc khó khăn, dư luận đa chiều của xã hội làm cho nghề dạy và nghiên cứu Toán học không còn hấp dẫn giới trẻ. Bên cạnh đó, ảnh hưởng tháo chạy khỏi Toán học vào những thập niên 90 ở thế kỷ trước của nhiều thầy cô giáo, cùng với việc về hưu gần như đồng thời của các nhà nghiên cứu đã khiến cho Toán học Việt Nam đứng trước một khung cảnh u tối”.
Nhưng, những thành tích có thể nói là kỳ diệu của Toán học Việt Nam trong vài năm trở lại đây đã tạo ra bước đột phá để chấn hưng Toán học nước nhà. Hơn 200 đại biểu gần như có cùng quan điểm trên dựa vào 3 nhân tố nổi bật mà Toán học Việt Nam đạt được trong thời gian qua. Đầu tiên là sự ra đời của “Quỹ hỗ trợ phát triển khoa học quốc gia” đã thúc đẩy đáng kể nghiên cứu Toán học. Thứ hai là “Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2010 - 2020” được Thủ tướng phê duyệt năm 2010, cùng với sự ra đời và đi vào hoạt động của Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, tạo ra bước đột phá để phát triển Toán học. Sự kiện Giáo sư Ngô Bảo Châu được giải thưởng Fields (tháng 8-2010), không chỉ là niềm tự hào của cả dân tộc Việt Nam mà còn làm cho xã hội quan tâm hơn đến Toán học.
Theo Giáo sư Lê Tuấn Hoa, Toán học Việt Nam đã khẳng định được vị thế trên trường quốc tế. Minh chứng là Việt Nam đã tổ chức rất thành công “Giải Olympic Toán quốc tế - IMO” năm 2007 với sự tham gia của 520 học sinh đến từ 100 quốc gia trên thế giới. Và gần đây là Đại hội Hội Toán học Việt - Pháp có sự tham dự của hơn 450 giáo sư, nhà nghiên cứu Toán học hàng đầu trong nước và thế giới. Các đoàn học sinh, sinh viên Việt Nam đi thi Toán quốc tế thường đoạt giải cao và luôn nằm trong tốp đầu. Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán mới thành lập hơn 2 năm nhưng đã thu hút hơn 100 nhà Toán học trong và ngoài nước đến nghiên cứu…
“Bài toán” Toán học cần thêm lời giải
 |
| Giáo sư Ngô Bảo Châu đang trao đổi với cán bộ, giáo viên, học viên Trường Sĩ quan Thông tin. |
Tuy đã đạt được sự “kỳ diệu” nhưng các nhà nghiên cứu Toán học Việt Nam phải thừa nhận rằng, việc ứng dụng Toán học vẫn là một vấn đề nan giải ở Việt Nam. Nguyên nhân là do chúng ta đang có quá ít nhà Toán học, và chất lượng nghiên cứu ứng dụng Toán học ở Việt Nam còn yếu kém; nhu cầu sử dụng Toán học ở Việt Nam trong các ngành khoa học, phát triển kinh tế - xã hội chưa cao như nhiều nước phát triển. Nếu như “bài toán” ứng dụng đặt ra cho Toán học Việt Nam một chiến lược phát triển mới trong tương lai thì “bài toán” lực lượng kế cận nền Toán học Việt Nam lại đang mang tính thời sự. Những năm gần đây, khoa Toán của các trường đại học vẫn tuyển đủ chỉ tiêu. Tuy nhiên, điểm trúng tuyển vào ngành Toán thường ở nửa dưới so với điểm tuyển trung bình của các trường đại học và có xu hướng ngày càng thấp đi. Rất nhiều sinh viên chọn Toán chỉ vì thấy sức mình không thể vào các ngành khác. Điều đó đã chứng minh, số sinh viên có năng lực và đam mê Toán học đang vô cùng hiếm hoi.
Phó Giáo sư Bùi Công Cường - Viện Toán học cho rằng: “Hiện nay, giới trẻ thường chọn những nghề theo xu hướng xã hội. Vì vậy, chúng ta đang mất đi những người có tiềm năng và năng lực thực sự về Toán học. Theo báo cáo tại đại hội, Hội Toán học Việt Nam hiện có gần 1.000 hội viên; trong đó, trên 70% là tiến sĩ. Trong khoảng 70 giáo sư, 200 phó giáo sư trong Hội thì hầu hết đã cao tuổi. “Tre già mà măng chưa mọc” nên Toán học Việt Nam đang có sự hụt hẫng về lực lượng kế nhiệm”.
Thời gian gần đây xuất hiện tín hiệu vui là nghiên cứu sinh về Toán học của Việt Nam ở nước ngoài đang tăng nhanh. Vì vậy, cần sớm có chính sách thu hút nghiên cứu sinh Toán học ở nước ngoài về nước làm việc. Trong nỗ lực ươm mầm Toán học, mỗi năm đã có khoảng 70 sinh viên tham gia thi Olympic Toán học quốc tế; hơn 300 học sinh chuyên Toán được cấp học bổng 14,5 triệu đồng/năm…
Giáo sư Nguyễn Hữu Dư - Chủ tịch Hội Toán học Việt Nam, cho biết: 5 năm tới, ngành Toán học thực hiện 3 nhiệm vụ trong tâm, gồm: Duy trì và nâng cao hơn nữa vị thế của Toán học Việt Nam trên trường quốc tế; đẩy mạnh ứng dụng Toán học để giúp ích thực sự cho sự phát triển của đất nước; xác định lại vị trí của Toán học trong nền khoa học Việt Nam.
TRÀNG GIANG
