Tập trung ứng phó với khô hạn

Nắng nóng kéo dài, lượng mưa thiếu hụt, nguồn nước trên các sông, suối, hồ chứa nước năm nay suy giảm so với năm trước. Chính vì vậy, các cơ quan chuyên môn đã chủ động triển khai các giải pháp ứng phó khô hạn, thiếu nước, tính toán khoanh vùng tạm ngưng sản xuất lúa hè thu ở những vùng thiếu hụt nước tưới.

Tính toán ngưng sản xuất hơn 1.500ha lúa hè thu

Ông Đinh Tấn Thành - Phó Giám đốc Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Khánh Hòa cho biết, hiện nay, hầu hết các hồ chứa nước lớn, có diện tích phục vụ rộng như: Hoa Sơn, Đá Bàn, Suối Dầu, Cam Ranh, Tà Rục… lượng nước đang ở mức trên 60% so với dung tích. Các hồ nhỏ hơn, lượng nước phổ biến trên 30% dung tích hồ. Theo tính toán, nguồn nước từ các hồ chứa đảm bảo đủ phục vụ hầu hết diện tích lúa vụ hè thu 2024.

Tuy nhiên, với tình hình nắng nóng gay gắt như hiện nay và dự báo thời tiết nắng nóng nhiều khả năng kéo dài trong thời gian tới, nguy cơ thiếu nước cục bộ sẽ xảy ra, do đó, công ty đã tính toán khoanh vùng, lên phương án tạm ngưng một số khu vực sản xuất lúa hè thu. Cụ thể, ở khu vực huyện Vạn Ninh, thị xã Ninh Hòa, dự kiến khoanh vùng, bỏ vụ khoảng 927ha. Trong đó, diện tích lúa hè thu hưởng lợi từ hồ Suối Trầu phải bỏ vụ là 142ha, hồ Suối Lớn 19ha, đập Đồng Tròn 132ha, đập Hàm Rồng 80ha, đập Phước Mỹ 18ha, đập Sông Cái 436ha, đập Vĩnh Huề 60ha, đập Suối Rễ 40ha.

Hồ Suối Trầu chỉ còn 3,7 triệu m3 nước, đang được tính toán ngưng sản xuất 142ha lúa hè thu.

Ở khu vực huyện Cam Lâm và TP. Cam Ranh dự kiến khoanh vùng, bỏ vụ khoảng 50ha đối với những diện tích lúa cho chân ruộng cao hưởng lợi từ các đập: Ông Đường, Đập Hội, Ông Hòa, Nghĩa Cam và Trạm bơm Đèo Quýt. Tại TP. Nha Trang, huyện Diên Khánh, dự kiến sẽ có 564ha lúa hè thu phải khoanh vùng, bỏ vụ. Nhiều nhất là diện tích lúa lấy nước từ hồ Láng Nhớt 188ha, hồ Am Chúa 164ha, các trạm bơm lấy nước sông Cái 150ha, hồ Cây Sung 52ha, hồ Đồng Mộc 10ha. Đối với 2 huyện Khánh Sơn và Khánh Vĩnh, do thượng nguồn các đập: Suối Lách, A Xay, Suối Tre, Đầu Bò Thượng, Katơ, Suối Sóc… không có hồ chứa để tiếp nước, do vậy, nguy cơ cao bị thiếu nước, hạn hán khoảng 110ha.

Nguy cơ thiếu nước

Theo báo cáo của cơ quan chuyên môn, những tháng đầu năm 2024, trên địa bàn tỉnh ít mưa. Tổng lượng mưa phổ biến từ 60 - 80mm, thiếu hụt từ 10 - 30% so với trung bình nhiều năm cùng kỳ; khu vực vùng núi và phía nam tỉnh tổng lượng mưa đạt 10 - 30mm, thiếu hụt từ 30 - 80%. Trên địa bàn tỉnh có 32 hồ chứa (29 hồ thủy lợi và 3 hồ thủy điện) với tổng dung tích 250 triệu m³. Hiện lượng nước còn gần 60% dung tích. Ngoài ra, trong số 110 đập dâng trên toàn tỉnh, nguồn nước từ các đập dâng phụ thuộc chủ yếu vào dòng chảy của các sông, suối, nguồn nước hiện tương đối đảm bảo.

Đoàn công tác của Cục Thủy lợi làm việc tại Khánh Hòa về chủ động ứng phó hạn hán vào cuối tháng 4.

Dẫu vậy, do địa hình của tỉnh có độ dốc lớn, các hồ chứa nước nhỏ nên tình hình khô hạn, thiếu nước, xâm nhập mặn trên địa bàn tỉnh có khả năng xảy ra. Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), việc cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất của người dân có thể bị ảnh hưởng. Một số khu vực xa các hồ chứa, khu vực phía tây thị xã Ninh Hòa, các huyện Khánh Sơn, Khánh Vĩnh và một phần khu vực phía nam tỉnh - giáp tỉnh Ninh Thuận có thể thiếu nước. Cụ thể, các xã: Vạn Thạnh (huyện Vạn Ninh), Ninh Thượng, Ninh Tân, Ninh Tây (thị xã Ninh Hòa), Sơn Tân (huyện Cam Lâm), Cam Thịnh Tây, Cam Lập (TP. Cam Ranh) có thể thiếu nước do đây là các địa phương chưa có công trình hồ chứa thủy lợi, hệ thống cấp nước sinh hoạt tập trung chưa được đầu tư hoàn chỉnh; người dân chủ yếu sử dụng nước từ các giếng khoan, thường xuyên thiếu hụt nguồn nước hoặc nhiễm mặn trong mùa khô. Tại 2 huyện Khánh Sơn và Khánh Vĩnh, ngoại trừ vùng trung tâm huyện, các xã còn lại có khả năng thiếu nước sinh hoạt khi xảy ra tình trạng hạn hán do nguồn nước chủ yếu lấy từ các suối.

Chủ động ứng phó

Ông Nguyễn Duy Quang - Giám đốc Sở NN-PTNT cho biết, từ đầu năm đến nay, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành và UBND tỉnh về chủ động ứng phó với tình hình nắng nóng kéo dài, nguy cơ thiếu nước, Sở NN-PTNT, Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Khánh Hòa và các địa phương đã triển khai các biện pháp sử dụng nước tiết kiệm, hạn chế lãng phí, thất thoát nước; đưa ra các kịch bản chủ động ứng phó khô hạn trên tinh thần không để thiếu nước sinh hoạt, dịch vụ, công nghiệp và giảm ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp. Theo đó, các sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan tập trung tuyên truyền hướng dẫn người dân sử dụng nước tiết kiệm trong sinh hoạt và sản xuất; áp dụng phương pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, có biện pháp chống thấm, giảm lượng nước rò rỉ đến mức thấp nhất. Các địa phương cũng đã triển khai giải pháp bố trí các loại cây trồng hợp lý, thực hiện chuyển đổi sang cây trồng khác có nhu cầu nước ít hơn và thời gian ngắn hơn so với trồng lúa.

Một hộ nông dân ở huyện Khánh Sơn đầu tư đường ống dẫn nước để ứng phó với nguy cơ thiếu nước tưới cây ăn quả.

Theo ông Đinh Tấn Thành, công ty thường xuyên kiểm tra, theo dõi các hệ thống công trình, kênh mương, hệ thống tưới được phân công quản lý, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các đơn vị dùng nước để kiểm tra điều tiết nước đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả; thường xuyên kiểm tra, làm kín các đập dâng để chống thất thoát nước; đôn đốc các đơn vị dùng nước nạo vét, phát dọn kênh mương cấp 3 và nội đồng thông thoáng, gia cố, tu bổ các công trình thủy lợi bị hư hỏng gây thất thoát nước do địa phương quản lý để đảm bảo trong công tác điều tiết nước tưới. Công ty cũng đã xây dựng phương án chống hạn cho từng hệ thống công trình (hồ chứa nước, đập dâng, trạm bơm) và phối hợp với các địa phương, đơn vị dùng nước tuyên truyền, vận động nhân dân sản xuất đồng loạt, tập trung để tiết kiệm nước, tuyệt đối không được tự ý sản xuất đối với diện tích đã khoanh vùng tạm dừng sản xuất, tránh tình trạng bị thiệt hại do không có nước tưới.

Ngoài các giải pháp có tính cấp thời, theo lãnh đạo Sở NN-PTNT, việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện đầu tư xây dựng mới các hồ: Chà Rang, Sơn Trung, Sông Búng, Sông Cạn, Katơ và sửa chữa nâng cấp các hồ: Đá Bàn, Am Chúa, khẩn trương hoàn thành công trình đập ngăn mặn sông Cái Nha Trang là những giải pháp căn cơ, lâu dài nhằm góp phần đảm bảo lượng nước phục vụ cho các nhu cầu ngày càng tăng trên địa bàn tỉnh. Sở cũng đã phối hợp với các cơ quan, ban, ngành Trung ương tiếp tục triển khai hệ thống tuyến ống hồ chứa nước Sông Chò 1 chuyển nước vào khu vực phía nam tỉnh; đề xuất đầu tư hồ chứa nước Đồng Điền, xây dựng bổ sung các hồ chứa, đập dâng như: Hồ Công Dinh (huyện Khánh Vĩnh), hồ Sơn Lâm, hồ Tà Lương, đập dâng suối Ta Bô, đập dâng Tô Hạp 1 (huyện Khánh Sơn).

HỒNG ĐĂNG