Phát triển người tham gia bảo hiểm xã hội: Cần giải pháp quyết liệt hơn

Để hoàn thành mục tiêu bảo hiểm xã hội (BHXH) toàn dân, bảo hiểm y tế (BHYT) toàn dân, đảm bảo người lao động sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, chế độ, chính sách BHXH, BHYT, Ban Chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT (gọi tắt là Ban chỉ đạo) tỉnh đã kiến nghị Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh tiếp tục có sự chỉ đạo quyết liệt hơn.

Nguy cơ không đạt chỉ tiêu giao

Năm 2023, Tỉnh ủy, HĐND tỉnh giao phát triển 189.152 người tham gia BHXH (bao gồm BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện), tỷ lệ lao động trong độ tuổi tham gia BHXH đạt 33,09%. Tuy nhiên, theo số ước của BHXH tỉnh, đến cuối năm, toàn tỉnh chỉ phát triển được 166.414 người tham gia BHXH, tỷ lệ lao động trong độ tuổi tham gia BHXH đạt 29,11%. Trong đó, tính đến cuối tháng 7, toàn tỉnh có 14.790 người tham gia BHXH tự nguyện, giảm 9,5% so với cuối năm 2022. Riêng chỉ tiêu BHYT, hiện nay đã đạt 100,83% kế hoạch giao, chỉ tiêu BHYT toàn dân đạt 94,04%.

Tuyên truyền chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế cho người lao động ở TP. Nha Trang.

Theo lãnh đạo BHXH tỉnh, nguyên nhân khiến việc phát triển người tham gia BHXH gặp khó khăn là do nhiều đơn vị chấp hành không nghiêm túc, không tham gia đầy đủ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho người lao động thuộc đối tượng bắt buộc; không thực hiện trích nộp BHXH, BHYT, BHTN hàng tháng vào quỹ BHXH theo quy định; tham gia BHXH không đúng mức lương, thu nhập thực tế. Một số doanh nghiệp sử dụng lao động làm công việc thuộc ngành nghề nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm nhưng khi ký hợp đồng lao động và đăng ký tham gia BHXH không đúng chức danh nghề, công việc của người lao động, “lách luật” để trốn đóng hoặc đóng không đầy đủ số tiền BHXH cho người lao động. Phần lớn doanh nghiệp của tỉnh có quy mô vừa và nhỏ, hiệu quả sản xuất kinh doanh thiếu ổn định nên ảnh hưởng đến việc tham gia và đóng BHXH, BHYT, BHTN. Bên cạnh đó, số người lao động mất việc, người dân mất nguồn thu nhập trong giai đoạn 2020 - 2022 rất lớn, chỉ tính riêng năm 2020 và 2021 đã có 75.000 lao động đang tham gia BHXH mất việc làm. Vì thế, số lao động tham gia BHXH bắt buộc giảm, lao động không còn nguồn thu nhập để tham gia BHXH tự nguyện cho người thân dẫn đến số người đã tham gia BHXH tự nguyện giảm đáng kể. Ngoài ra, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy, chính quyền, đoàn thể xã, phường, thị trấn, thôn, tổ chưa thường xuyên, chưa quyết liệt trong việc vận động phát triển người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình.

Cần sự vào cuộc của hệ thống chính trị

Để có thể hoàn thành mục tiêu BHXH toàn dân, BHYT toàn dân, đảm bảo người lao động sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, hưởng chế độ, chính sách BHXH, BHTN, BHYT trên địa bàn tỉnh, Ban chỉ đạo tỉnh vừa kiến nghị Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo các cấp ủy, chính quyền trong toàn tỉnh chủ động phối hợp với cơ quan BHXH, quyết liệt đưa ra các giải pháp trong công tác phát triển người tham gia BHXH; vận dụng linh hoạt, sáng tạo gắn với giao nhiệm vụ cho từng đơn vị, cá nhân. Trong đó, chú trọng phát triển người tham gia BHXH tự nguyện là người thân, người nhà của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; thân nhân của cán bộ quân đội, công an; người lao động là nông dân, khu vực phi chính thức. Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành phối hợp với BHXH tỉnh, huyện, thị xã, thành phố về thanh tra, kiểm tra liên ngành việc chấp hành chính sách, pháp luật BHXH, BHYT, BHTN và công khai tình trạng trốn đóng, nợ đọng, chiếm dụng BHXH, BHYT, BHTN, đề nghị xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH. Đồng thời, để lan tỏa chính sách BHXH tự nguyện, cần hỗ trợ mức đóng đối với người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh từ nguồn ngân sách của địạ phương.

Ông Lê Hùng Chính - Phó Giám đốc Quản lý, điều hành BHXH tỉnh (cơ quan thường trực Ban chỉ đạo tỉnh) cho biết, đơn vị sẽ tăng cường tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT đối với các tổ chức, doanh nghiệp và người dân. Song song đó, đơn vị sẽ chủ động phối hợp với UBMTTQ Việt Nam tỉnh, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Y tế, các tổ chức chính trị - xã hội, các đơn vị, địa phương thực hiện tuyên truyền, đối thoại trực tiếp với người dân, người sử dụng lao động, người lao động tự do ở khu vực thành thị, nông thôn về chính sách BHXH, BHYT, đặc biệt là chính sách BHXH tự nguyện có sự hỗ trợ một phần tiền đóng của Nhà nước để phát triển người tham gia BHXH tự nguyện.

Việc rà soát, cập nhật danh sách các tổ chức, doanh nghiệp đang hoạt động nhưng chưa tham gia BHXH được BHXH tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Cục Thuế tỉnh tích cực phối hợp thực hiện để yêu cầu các tổ chức, doanh nghiệp tham gia BHXH cho người lao động theo quy định pháp luật. BHXH tỉnh sẽ thu thập tài liệu, chuyển hồ sơ vi phạm pháp luật đến Cơ quan Công an để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật đối với doanh nghiệp vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN.

MAI HOÀNG