Gian nan đòi nợ bảo hiểm

Doanh nghiệp (DN) nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) đang là vấn đề bức xúc của xã hội. Lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa đã chỉ đạo cơ quan chức năng sớm xử lý vấn đề này nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người lao động. Song thực tế, chính quy định pháp luật quá chặt chẽ lại đang làm khó… 

 
Nợ bảo hiểm tiếp tục tăng

Theo lãnh đạo BHXH tỉnh, tính đến ngày 30-6, tổng nợ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT), lãi chậm đóng đã lên gần 207 tỷ đồng. Toàn tỉnh có 1.108 đơn vị nợ bảo hiểm từ 1 tháng trở lên với số tiền hơn 107 tỷ đồng, trong đó 347 đơn vị nợ từ 6 tháng trở lên với số tiền hơn 75 tỷ đồng. Một số đơn vị có số nợ lớn, tiếp tục nợ, thiếu phối hợp với cơ quan BHXH để trả nợ như: Công ty Cổ phần Vinalines Nha Trang, Công ty Cổ phần Xây dựng công trình 505, Công ty TNHH MTV Đóng tàu Cam Ranh, Công ty Cổ phần May Gió Mới…

 

Mặc dù BHXH tỉnh đã có nhiều biện pháp để thu hồi nợ song tình hình vẫn chưa chuyển biến mạnh. Nguyên nhân chính là DN gặp khó khăn trong kinh doanh, số DN giải thể, phá sản tăng cao. Tuy nhiên, điều đáng phê phán là nhiều DN dù làm ăn tốt vẫn chây ì không đóng bảo hiểm.

 

Khởi kiện gặp khó

Được biết, từ năm 2012 đến nay, BHXH tỉnh đã lập hồ sơ khởi kiện ra tòa đối với 121 DN nợ BHXH với số tiền lớn và kéo dài nhiều năm. Tuy BHXH đã thắng kiện nhưng chỉ có khoảng 50 DN trả nợ, số còn lại vẫn không thực hiện phán quyết của tòa. Đã khó lại càng khó hơn khi những quy định mới của pháp luật lại vô tình làm việc thu nợ kém hiệu quả. Ông Lê Hùng Chính - Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: “Cuối năm 2016, BHXH tỉnh chuyển hồ sơ cho Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) tỉnh khởi kiện 15 DN nợ đọng BHXH. Tuy nhiên, hồ sơ khởi kiện do LĐLĐ thực hiện bị tòa án trả lại do chưa đáp ứng các quy định pháp luật. Đến nay, vẫn chưa có hướng giải quyết nên BHXH tỉnh cũng chưa thể xử lý những đơn vị nợ BHXH còn lại. Không những nợ bảo hiểm mà việc khởi kiện, giải quyết các vụ án dân sự về tranh chấp lao động cá nhân, tranh chấp lao động tập thể cũng gặp khó khăn tương tự”.

Ông Chính giải thích, theo khoản 2, Điều 187 Bộ luật Tố tụng dân sự và Điều 10 Luật Công đoàn thì thẩm quyền khởi kiện ra tòa về tranh chấp lao động tập thể thuộc về công đoàn cơ sở hoặc công đoàn cấp trên trực tiếp. Quy định này rất khó thực hiện vì công đoàn cơ sở ngại, không dám khởi kiện người sử dụng lao động; không dám ủy quyền cho công đoàn cấp trên để khởi kiện. LĐLĐ tỉnh, thành phố chỉ có thể khởi kiện DN khi tập thể người lao động ủy quyền. Ngoài ra, thủ tục tiến hành khởi kiện cũng rất phức tạp, phải qua bước đầu tiên là hòa giải, nếu hòa giải không thành thì chuyển lên chủ tịch UBND cấp huyện; nếu chủ tịch UBND cấp huyện không giải quyết hoặc quá thời hạn giải quyết mới tiến hành khởi kiện... “Chính điều này đã khiến cho việc giải quyết nợ BHXH gặp khó. Đối với những DN cố tình không đóng BHXH, chúng ta không có đủ chế tài mạnh để xử lý”, ông Chính cho hay.

Theo LĐLĐ tỉnh, cuối tháng 12-2016, cơ quan này khởi kiện 5 DN nợ 38,4 tỷ đồng tiền BHXH. Đầu tháng 1-2017, Tòa án nhân dân tỉnh yêu cầu LĐLĐ tỉnh bổ sung các điều kiện khởi kiện. Theo đó, phải cung cấp văn bản ủy quyền của tập thể lao động hoặc công đoàn cơ sở; phải chứng minh có tranh chấp về BHXH giữa người lao động với người sử dụng lao động, giữa tập thể lao động với người sử dụng lao động; phải có quyết định của Chủ tịch UBND giải quyết tranh chấp lao động tập thể về quyền mà tập thể người lao động không đồng ý hoặc quá thời hạn mà Chủ tịch UBND không giải quyết. Tuy nhiên, LĐLĐ không thể đáp ứng được các yêu cầu này.

 

 

Tăng cường công tác kiểm tra, xử lý vi phạm

 

Luật sư Nguyễn Hồng Hà - Phó Chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh: Để giải quyết tình trạng DN nợ BHXH, các cơ quan: BHXH, LĐLĐ, Tòa án và Thi hành án cần phải có sự phối hợp, thống nhất cách làm nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động. Bên cạnh đó, thanh tra Sở Lao động -  Thương binh và Xã hội cần thường xuyên kiểm tra và xử phạt các DN vi phạm. Nếu các DN vẫn tiếp tục cố tình không thực hiện nghĩa vụ đóng bao hiểm, đến ngày 1-1-2018, khi Bộ luật Hình sự mới có hiệu lực thì nguy cơ sẽ bị xử lý hình sự là rất cao.

Tại kỳ họp HĐND tỉnh mới đây, đồng chí Lê Đức Vinh - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh đã lưu ý: “Hiện nay, tình trạng nợ BHXH, BHYT, BHTN tại các DN khu vực ngoài nhà nước còn rất nhiều, ảnh hưởng đến việc thực hiện chế độ cho người lao động. Đề nghị các ngành chức năng tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra, xử lý vi phạm để bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người lao động”.

Theo đồng chí Lê Đức Vinh, thời gian vừa qua, BHXH tỉnh đã tuyên truyền, vận động, đồng thời công khai danh sách các đơn vị nợ bảo hiểm trên các phương tiện thông tin đại chúng để thu hồi nợ bảo hiểm. Hàng tháng, BHXH cùng DN đối chiếu, xác định số phải đóng theo quy định. Đối với các DN còn nợ, BHXH in thông báo nợ và gửi trực tiếp cho giám đốc DN. Những DN nợ từ 1 tháng trở lên, cơ quan BHXH thành lập tổ thu hồi nợ để đến các DN xác định nguyên nhân nợ, lập biên bản và yêu cầu DN nộp các khoản bảo hiểm đúng theo quy định. Đối với DN nợ từ 3 tháng trở lên thì chủ động phối hợp cùng Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, LĐLĐ tỉnh làm việc trực tiếp với DN để xác định nguyên nhân nợ, lập biên bản và yêu cầu DN nộp các khoản bảo hiểm theo quy định; thực hiện khởi kiện tại tòa án đối với các DN nợ đọng từ 4 tháng trở lên.

Đồng chí Lê Đức Vinh nhấn mạnh: “BHXH tỉnh sẽ tiếp tục thu hồi nợ đọng theo quy định của pháp luật. Đây là công tác thường xuyên, không thể giải quyết dứt điểm trong thời gian ngắn và cũng là tình hình chung của các địa phương trên cả nước. Các ngành chức năng của tỉnh cần nỗ lực áp dụng các giải pháp hiệu quả nhất để hạn chế tình trạng nợ BHXH, BHYT và BHTN tại các DN nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động”.

Đình Lâm