Rừng ngập mặn Tuần Lễ (xã Vạn Thọ, huyện Vạn Ninh, Khánh Hòa) với khu rừng bần cổ thụ thuộc loại quý hiếm ở nước ta.
Rừng ngập mặn Tuần Lễ (xã Vạn Thọ, huyện Vạn Ninh, Khánh Hòa) với khu rừng bần cổ thụ thuộc loại quý hiếm ở nước ta. Thế nhưng, những năm gần đây, tình trạng người dân chặt phá rừng làm nhà, trồng dừa và làm đìa nuôi tôm đã khiến nhiều diện tích rừng bị tàn phá, đòi hỏi các cấp chính quyền phải vào cuộc để bảo vệ, phục hồi hệ sinh thái rừng.
Diện tích thu hẹp dần
Ông Huỳnh Ngọc Liêm - Chủ tịch UBND xã Vạn Thọ cho biết: “Rừng ngập mặn tại thôn Tuần Lễ đang ở mức báo động từ môi trường sinh thái cho đến sự sinh trưởng của các loại cây. Hiện nay, số cây bần lâu năm còn sống trong rừng ngập mặn là 127 cây, giảm gần 3/4 tổng số lượng cây đã được kiểm kê vào năm 2002. Trong khi đó, diện tích rừng cũng bị thu hẹp, còn lại khoảng 11,8ha, giảm 1,7 lần so với trước đây”.
 |
| Thường trực HĐND tỉnh khảo sát rừng ngập mặn Tuần Lễ |
Theo chỉ dẫn của người dân địa phương, chúng tôi đã có chuyến thực tế tại khu rừng ngập mặn này. Đi dọc theo tuyến đường Cổ Mã - Đầm Môn, không khó để bắt gặp những căn nhà kiên cố, những vườn dừa xiêm nằm xen lẫn trong những vạt rừng. Đi theo những đoạn đường xuyên qua rừng ngập mặn để ra đìa tôm, trước mắt chúng tôi có không ít cây bần cổ thụ bị ngã đổ, chết khô từ bao giờ; dưới chân rừng đước nước tù đọng, các loại túi ni lông và rất nhiều rác thải vương vãi khắp nơi.
Bà Phạm Thị Trin - người dân thôn Tuần Lễ cho hay: “Nguyên nhân khiến rừng bần, đước bị chết dần là do các đìa tôm phát triển tự phát ở bên ngoài, khiến cho rừng ngập mặn bị “bao vây”, không còn nước thủy triều ra vào nên trở thành những ao tù đọng, các đìa tôm xả thải, rác thải đổ vào rừng bần. Ngoài ra, việc người dân lấn chiếm đất rừng ngập mặn để cơi nới nhà cửa, trồng dừa xiêm cũng khiến cho diện tích rừng bị thu hẹp đáng kể”. Theo bà Trin, hiện nay, hệ sinh thái rừng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, do nơi trú ngụ bị thu hẹp nên nguồn lợi thủy sản dưới tán rừng ngập mặn cũng không còn, các loài chim, cò không tìm về đây nữa. Điều này còn ảnh hưởng đến sinh kế của một số hộ dân địa phương vốn trước đây sống dựa vào khai thác tôm, cua trong rừng ngập mặn. Trong khi đó, lãnh đạo UBND xã Vạn Thọ nhận định, nguyên nhân chủ yếu khiến các cây bần cổ thụ chết, gãy là do mưa bão.
Cần có biện pháp bảo vệ và phục hồi
Được biết, khoảng năm 2001 - 2002, UBND tỉnh đã giao trách nhiệm cho huyện Vạn Ninh và xã Vạn Thọ tiến hành trồng và bảo vệ khu rừng ngập mặn tại thôn Tuần Lễ. UBND huyện Vạn Ninh cũng đã lập bản đồ quy hoạch hơn 20ha, phân vùng, kiểm kê số cây còn sống và treo biển để quản lý. Ngày ấy, UBND huyện chỉ đạo phá bỏ các đường ngang để nước thủy triều vào trong rừng và giao cho các hộ trong thôn quản lý rừng, dưới hình thức mỗi hộ 0,5ha với mức hỗ trợ chăm sóc 40.000 đồng/tháng. Thế nhưng, việc làm trên chỉ được duy trì vài năm rồi không ai còn mặn mà nữa. UBND xã Vạn Thọ cũng đã thành lập 6 tổ bảo vệ rừng với hơn 30 người (chủ yếu là người dân), mỗi năm cấp 18 triệu đồng cho các tổ hoạt động. Thời gian đầu, các thành viên tổ bảo vệ rừng hoạt động tích cực nhưng sau đó thưa dần.
Theo ông Huỳnh Ngọc Liêm, UBND xã Vạn Thọ đã xử lý hơn 20 trường hợp vi phạm lấn chiếm rừng để trồng dừa, cơi nới nhà cửa. Trong bảo vệ rừng ngập mặn, ngoài trách nhiệm của các tổ quản lý, bảo vệ, UBND xã còn phân công các thành viên UBND xã phải thường xuyên kiểm tra, quản lý để bảo vệ rừng ngập mặn. Đến thời điểm này, các cây bần cổ thụ không còn chết, không phát sinh thêm trường hợp lấn chiếm nào. Để bảo vệ, khôi phục rừng ngập mặn Tuần Lễ, bên cạnh trách nhiệm quản lý, bảo vệ của địa phương, ông Liêm đề nghị: “Nhân việc mở rộng đường Cổ Mã - Đầm Môn, UBND tỉnh nên có chính sách hỗ trợ, di dời các hộ sống trong rừng ngập mặn. Sau đó sẽ tiến hành khôi phục, bảo vệ rừng”.
Trong lần khảo sát rừng ngập mặn Tuần Lễ mới đây, ông Lê Xuân Thân - Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh nhận định: “Cơ chế bảo vệ hệ sinh thái rừng ngập mặn Tuần Lễ hiện nay, huyện giao cho xã, xã khoán cho các hộ dân nhưng không quản lý được, kinh phí cũng ít nên không hiệu quả. Do đó, hệ sinh thái rừng ngập mặn tại đây đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vấn đề quan trọng nhất để bảo vệ rừng ngập mặn trên địa bàn toàn tỉnh hiện nay là chính quyền và người dân phải cùng vào cuộc. Qua thực tế, việc đìa tôm phát triển bên ngoài, bên trong là rừng ngập mặn, bên trong nữa là khu dân cư là rất bất cập, phát sinh nhiều vấn đề khiến hệ sinh thái rừng ngập mặn bị tổn hại nghiêm trọng. Về vấn đề quy hoạch, cần xác định lại, khu vực nào dành cho bảo vệ, phục hồi rừng ngập mặn, khu vực nào nuôi tôm, khu vực nào trồng dừa, có như thế mới có thể bảo vệ được rừng ngập mặn Tuần Lễ”. Cũng theo ông Lê Xuân Thân, sau khi khảo sát, Thường trực HĐND tỉnh sẽ có văn bản đề nghị UBND tỉnh có ý kiến chỉ đạo việc bảo vệ và khôi phục rừng ngập mặn trên địa bàn toàn tỉnh, trong đó có Vạn Ninh.
HẢI LĂNG - MẠNH HÙNG
