Dân ta phải biết sử ta!

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố dự thảo chương trình tổng thể giáo dục phổ thông, trong đó môn Lịch sử sẽ không tồn tại như một môn độc lập mà được tích hợp vào môn học mới. Vụ việc đang gây tranh cãi với nhiều ý kiến khác nhau...

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) vừa công bố dự thảo chương trình tổng thể GD phổ thông, trong đó môn Lịch sử sẽ không tồn tại như một môn độc lập mà được tích hợp vào môn học mới. Vụ việc đang gây tranh cãi với nhiều ý kiến khác nhau...

Sau hơn 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước, năm 1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trở về Việt Nam trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng, nhằm giành lại chính quyền, giành độc lập tự do cho Tổ quốc. Đất nước khi đó còn chìm trong đêm dài nô lệ, vậy mà một trong những việc đầu tiên của Người vào năm 1942 là viết Lịch sử nước ta. Bản tóm tắt lịch sử mà ta quen gọi là Việt Nam quốc sử diễn ca, gồm 208 câu thơ lục bát, mở đầu bằng câu Dân ta phải biết sử ta; cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam... Người chọn hình thức thơ lục bát là để dân ta khi đó đại đa số là mù chữ vẫn có thể truyền khẩu được. Điều này đã chứng tỏ Người ý thức rất rõ ràng tầm quan trọng đặc biệt của lịch sử đối với vận mệnh của một dân tộc.

Sách giáo khoa Lịch sử vẫn còn quá khô khan

Ngược dòng lịch sử dân tộc, triều đại nào ông cha ta cũng hết sức coi trọng việc lưu lại quốc sử. Bắt đầu từ đời nhà Trần có bộ Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu, đời Lê có Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sỹ Liên, thời Hậu Lê có Đại Việt thông sử của Lê Quý Đôn, đời Nguyễn có Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú và Khâm định Việt sử thông giám của Quốc sử quán triều đình. Tất cả những biến cố chính trị, kinh tế, xã hội... được ông cha ta ghi chép lại nghiêm cẩn, truyền lại cho đời đời con cháu, đúng tinh thần đất nước có nguồn cội, con người có tổ tông. Những gương tiết liệt của người xưa được sử chép lại là tấm gương cho thế hệ sau noi theo trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước.

Lịch sử quan trọng như thế đối với đất nước, tại sao học sinh (HS) lại ngán học lịch sử? Tại sao HS hò reo khi biết lịch sử không là môn thi tốt nghiệp? Tại sao có phòng thi đại học khối C, chỉ có 1 thí sinh thi môn Lịch sử? Trong xã hội hiện nay vẫn lưu truyền câu chuyện tiếu lâm hiện đại khi thầy hỏi cả lớp ai đã ăn trộm nỏ thần của An Dương Vương. Cả lớp lẫn phụ huynh ra sức thề thốt và chứng minh mình trong sáng, chưa biết trộm là gì(!)

Việc HS đang quay lưng lại với môn Lịch sử lỗi đâu phải do các em. Chính cách dạy và học, chính nội dung môn sử trong sách giáo khoa (SGK) mới là nguyên nhân cần mổ xẻ. Một thực tế là Bộ GD-ĐT ngày càng nhiều vị có học hàm học vị, cho nên viết SGK lịch sử ngày càng sa đà vào chi tiết, vừa khô khan đến phát ngán. Người viết đã từng thử đọc SGK Lịch sử của con và... chịu không đọc nổi! Mỗi sự kiện lịch sử được các vị liệt kê chi tiết từ ngày, giờ đến hàng chục địa điểm, diễn biến, giết bao nhiêu tên giặc, thu được bao nhiêu khẩu tiểu liên, bao nhiêu quả lựu đạn, giải phóng bao nhiêu ấp chiến lược... Kiến thức phổ thông mà như thế, đầu óc nào chứa cho hết? Tôi cũng đã từng đọc Việt Nam sử lược của cụ Trần Trọng Kim một lèo, hấp dẫn như đọc Tam Quốc vậy. Giá mà các nhà làm SGK kia học tập các cụ được một chút... Nếu SGK môn Lịch sử được thiết kế lại để hay hơn, dễ học, dễ nhớ ắt sẽ hấp dẫn và cuốn hút được HS. Khi ấy, dù môn Lịch sử có là môn thi bắt buộc hay không, không là điều quan trọng nữa.

Một điều đáng ngại là suốt một thời gian dài, phim dã sử Trung Quốc, Hàn Quốc tràn ngập màn ảnh nhỏ các gia đình Việt Nam, thử hỏi HS (và cả người lớn nữa) sẽ thuộc sử nước nào đây?

Tư tưởng Hồ Chí Minh về lịch sử đã rất rõ ràng. Dân ta phải biết sử ta, biết được cội nguồn của mình và dân tộc mình, để từ đó chung tay dựng xây và bảo vệ đất nước, xứng đáng với ông bà, tổ tiên. Đó cũng chính là cái đích mà môn Lịch sử cần nhắm tới. Môn Lịch sử phải là một trong những môn học cơ bản của trường phổ thông, là kiến thức phổ thông được trang bị cho mỗi thanh niên trước khi bước vào đời. Như một nhà tư tưởng phương Tây đã nói, lịch sử chính là ngọn hải đăng để tương lai định hướng mà đi tới.

TRẦN DUY