Nguy cơ mất thị trường lao động Hàn Quốc

Hiện nay, nhiều lao động Việt Nam, trong đó có Khánh Hòa khi sang làm việc tại Hàn Quốc đã tìm cách ở lại làm việc bất hợp pháp sau khi hết thời hạn hợp đồng. Tình trạng này đang đẩy Việt Nam tới nguy cơ mất thị trường lao động đầy tiềm năng và hấp dẫn này.

Ý thức chấp hành pháp luật chưa tốt

Từ năm 2004, chương trình cấp phép việc làm (EPS) tiếp nhận lao động nước ngoài vào làm việc tại Hàn Quốc chính thức khởi động, mở ra cơ hội việc làm cho lao động Việt Nam tại thị trường mới mẻ và đầy hấp dẫn này. Tính từ năm 2004 đến nay, Hàn Quốc đã tiếp nhận hơn 74.000 lao động Việt Nam. Với chi phí các thủ tục chỉ hơn 1.200 USD/người, khi sang làm việc tại Hàn Quốc, mỗi lao động có mức thu nhập từ 1.000 - 1.200 USD/tháng đã giúp đời sống của nhiều gia đình đổi thay nhanh chóng. Mức thu nhập hấp dẫn đã khiến không ít lao động Việt Nam khi hết hạn hợp đồng không về nước, mà ra ngoài cư trú và làm việc bất hợp pháp. Theo báo cáo của Trung tâm Lao động ngoài nước thuộc Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH), từ năm 2012 đến nay, tỉnh Khánh Hòa có 65 lao động đang cư trú và làm việc bất hợp pháp tại Hàn Quốc. Cụ thể: TP. Nha Trang 30 người, TP. Cam Ranh: 2, thị xã Ninh Hòa: 4, huyện Cam Lâm: 6, Diên Khánh: 1, Vạn Ninh: 5, Khánh Vĩnh: 6 và Khánh Sơn: 11 người.

Người lao động đi làm việc tại Hàn Quốc khi hết thời hạn cần trở về nước theo đúng quy định (ảnh minh họa)

Ông Mai Xuân Trí, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB-XH cho biết, nguyên nhân cơ bản là do ý thức tuân thủ pháp luật của người lao động (NLĐ) còn rất hạn chế. Họ chỉ nghĩ đến lợi ích riêng, gây ảnh hưởng lớn đến uy tín của Việt Nam và chương trình hợp tác giữa hai nước. Hơn nữa, để lao động Việt Nam ở lại và làm việc bất hợp pháp, rất có thể các ông chủ, doanh nghiệp cũng có sự bao che khi cơ quan chức năng Hàn Quốc kiểm tra.

Nguy cơ mất thị trường

Tình trạng hết hạn hợp đồng nhưng NLĐ vẫn cố tình ở lại làm việc bất hợp pháp sẽ ảnh hưởng lớn đến uy tín của Việt Nam, nghiêm trọng hơn là có nguy cơ bị mất hoàn toàn thị trường lao động tại xứ sở Kim Chi. Theo Trung tâm Lao động ngoài nước, hiện nay, cả nước đang tồn đọng khoảng 5.000 hồ sơ chưa được sang Hàn Quốc làm việc do còn nhiều NLĐ Việt Nam cư trú bất hợp pháp ở nước này. Để Hàn Quốc tiếp tục gia hạn biên bản ghi nhớ tiếp nhận lao động Việt Nam, Bộ LĐ-TB-XH phải cam kết hạ thấp tỷ lệ lao động bất hợp pháp xuống dưới 28%, nhưng hiện con số này vẫn ở mức 40,67%. Chính vì vậy, nếu không có các giải pháp mạnh, tuyên truyền, vận động lao động hết hạn hợp đồng về nước thì nguy cơ Hàn Quốc không tiếp tục gia hạn tiếp nhận lao động Việt Nam là rất cao.

Để từng bước hạn chế tình trạng lao động cư trú, làm việc bất hợp pháp, Bộ LĐ-TB-XH đã đưa ra nhiều biện pháp quyết liệt, trong đó có phương thức ký quỹ 100 triệu đồng tại Ngân hàng Chính sách xã hội trước khi lao động sang Hàn Quốc làm việc. Sau khi hết hạn hợp đồng, nếu lao động không về nước thì sẽ không được nhận lại số tiền ký quỹ. Ngoài ra, Chính phủ cũng đưa ra hình thức xử phạt hành chính từ 80 - 100 triệu đồng đối với những NLĐ vi phạm.

Theo Nghị quyết số 62 của Chính phủ, lao động Việt Nam cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc tự nguyện về nước từ ngày 1-9 đến 31-12-2015 sẽ được miễn xử phạt hành chính. Đồng thời, phía Hàn Quốc cũng đưa ra chính sách khi NLĐ đang cư trú, làm việc bất hợp pháp tự nguyện hồi hương sẽ không bị phạt tiền, không bị tạm giam và giảm thời hạn cấm nhập cảnh trở lại Hàn Quốc xuống còn 2 năm.

Cùng với các chế tài xử lý, việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động được coi là giải pháp hiệu quả, căn cơ nhất. Sở LĐ-TB-XH đã ban hành nhiều công văn đề nghị UBND cấp huyện chỉ đạo UBND cấp xã phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội của địa phương thực hiện tuyên truyền, tư vấn, vận động gia đình của NLĐ, động viên người thân của mình về nước đúng quy định. Đồng thời, thông báo rõ những nguy cơ, rủi ro và hình thức xử phạt NLĐ khi làm việc và cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc. Theo ông Mai Xuân Trí, cùng với sự khuyên răn, vận động của người thân trong gia đình NLĐ, quan trọng nhất vẫn là sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là Mặt trận, các đoàn thể, hội ở phường, xã, thị trấn. Các buổi sinh hoạt, giao lưu là cơ hội để thông tin, tuyên truyền cho người dân biết hậu quả của việc cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc.

Hiện nay, tỉnh đã ban hành Nghị quyết 13 về chính sách hỗ trợ vay vốn đối với NLĐ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng lao động trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2016 - 2020. Đây là cơ hội lớn đối với những lao động có nhu cầu tham gia xuất khẩu lao động. Trong đó, thị trường Hàn Quốc cũng là nơi được tỉnh hướng đến để đưa lao động sang làm việc. Bởi thị trường này có uy tín, thu nhập, quyền lợi của NLĐ được đảm bảo. Chính vì vậy, từ năm 2016 trở đi, việc kiểm soát lao động đi làm việc ở nước ngoài sẽ được tỉnh triển khai chặt chẽ. Từ đó, sẽ không còn tình trạng NLĐ sau khi hết hợp đồng ở lại cư trú, làm việc bất hợp pháp ở các nước tiếp nhận.

VĂN GIANG

Thủ tục khai báo tự nguyện về nước

NLĐ tự nguyện về nước cần mang theo hộ chiếu, hoặc giấy thông hành còn hiệu lực và vé máy bay tới Văn phòng quản lý xuất nhập cảnh tại sân bay Hàn Quốc vào ngày muốn xuất cảnh để đăng ký làm thủ tục tự nguyện về nước. Tại Việt Nam, sau khi về nước, đối với những lao động đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính thì khai báo tự nguyện về nước tại UBND xã/phường/thị trấn nơi đăng ký hộ khẩu thường trú, nộp kèm 1 bản phô tô hộ chiếu hoặc giấy thông hành (trang có ảnh, trang có đóng dấu ngày về nước của cơ quan quản lý xuất nhập cảnh tại sân bay Hàn Quốc và Việt Nam). NLĐ có thể liên hệ với Văn phòng Quản lý lao động EPS hoặc Ban quản lý lao động Việt Nam tại Hàn Quốc để được hướng dẫn chi tiết thủ tục khai báo.