Công chứng viên phải khởi kiện?

Theo quy định, trong trường hợp phát hiện có sự gian dối, giả mạo, công chứng viên (CCV) không được tự hủy bỏ hợp đồng giao dịch đã công chứng, mà phải yêu cầu Tòa án tuyên bố văn bản công chứng (VBCC) là vô hiệu. Tuy nhiên, việc giải quyết yêu cầu này rất khó…

Từ  việc công chứng hợp đồng chuyển nhượng đất…

Trước năm 1975, ông Phạm Minh Tuấn có giấy tờ của chế độ cũ cấp 1 lô đất tại Cam Lâm. Đến năm 1977, thôn mượn lô đất này. Từ đó, về mặt giấy tờ, UBND xã Cam Thành Bắc đứng tên quản lý lô đất này. Sau này, ông Tuấn xin lại đất nhưng UBND huyện Cam Ranh và UBND tỉnh không đồng ý.

Cuối năm 2008, ông Tuấn bán lô đất này cho ông Võ Văn Quang. Hai bên lập hợp đồng chuyển nhượng và đem hồ sơ gốc (của chế độ cũ cấp cho ông Tuấn) đến Phòng Công chứng số 1 để công chứng. CCV Chu Thành Chương đã lập VBCC số 2825. Khi ông Quang sử dụng đất thì UBND huyện Cam Lâm không giao đất và yêu cầu hủy bỏ giao dịch dân sự vô hiệu. Sự việc kéo dài đến ngày 20-6-2011, ông Tuấn cũng đề nghị hủy bỏ giao dịch này. Ngày 15-6-2012, CCV Chu Thành Chương có đơn yêu cầu Tòa án tuyên bố VBCC số 2825 vô hiệu vì ông Phạm Minh Tuấn lừa dối, cố tình cung cấp thông tin không đầy đủ.

...đến các quyết định khác nhau của Tòa án

Sau khi thụ lý đơn yêu cầu tuyên bố VBCC vô hiệu của CCV Chu Thành Chương theo thủ tục việc dân sự, Tòa án nhân dân (TAND) TP. Nha Trang ra quyết định tuyên bố VBCC số 2825 vô hiệu. Ông Quang kháng cáo và được TAND tỉnh chấp nhận, hủy quyết định của TAND TP. Nha Trang với lý do: Chỉ có ông Chương và ông Tuấn đồng ý hủy bỏ VBCC, còn ông Quang không đồng ý nên các bên đã có tranh chấp theo quy định tại khoản 9, Điều 25 của Bộ luật Tố tụng dân sự (BLTTDS). Vì thế, Tòa sơ thẩm thụ lý và giải quyết theo thủ tục việc dân sự là sai. Ngoài ra, khi tuyên VBCC vô hiệu, Tòa sơ thẩm không giải quyết hậu quả của hợp đồng, giao dịch bị tuyên vô hiệu là không đảm bảo quyền lợi của đương sự.

Công chứng viên phải kiện khách hàng?

Đây là lần đầu tiên ở tỉnh, CCV yêu cầu Tòa án tuyên bố VBCC do mình thực hiện là vô hiệu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy Tòa án đã lúng túng khi giải quyết. Hai cấp Tòa có quan điểm trái ngược nhau về quan hệ pháp luật cần giải quyết. Tòa sơ thẩm xác định đây là việc dân sự, trong khi Tòa  phúc thẩm lại cho rằng đây là vụ kiện dân sự.

Nếu thực hiện theo án phúc thẩm thì CCV sẽ phải khởi kiện người yêu cầu công chứng. Tuy nhiên, Nghị quyết  của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao lại không quy định rõ về vấn đề này nên các cấp Tòa đã lúng túng. Mặt khác, bản thân Nghị quyết 03 hướng dẫn điều kiện thụ lý việc dân sự cũng có bất cập. Theo đó, để Tòa có điều kiện thụ lý thì tất cả các bên (CCV, các bên yêu cầu công chứng) phải cùng có yêu cầu. Điều này rất khó xảy ra bởi nếu tất cả đều có yêu cầu giống nhau thì họ sẽ thỏa thuận hủy bỏ VBCC theo quy định của Luật Công chứng, không cần phải yêu cầu Tòa án giải quyết.

Để hạn chế tình trạng trên, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao cần có hướng dẫn việc áp dụng thống nhất, phù hợp với Luật Công chứng.

Luật sư Nguyễn Hồng Hà

---

Trích  Luật, Nghị  quyết:

* Điều 45 Luật Công chứng :“Công chứng viên, người yêu cầu công chứng, người làm chứng, người có quyền, lợi ích liên quan, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có quyền đề nghị Tòa án tuyên bố  VBCC  vô hiệu khi có căn cứ cho rằng việc công chứng có vi phạm pháp luật”.

* Tại Điều 4 Nghị quyết 03/2012/ HĐTP-TANDTC (có hiệu lực  kể từ ngày 1-7-2013 hướng dẫn, phân biệt trường hợp nào thụ lý vụ kiện dân sự “Tranh chấp liên quan đến yêu cầu tuyên bố  VBCC vô hiệu”  theo khoản 9, Điều  25 BLTTDS và vụ việc dân sự “Y

1.Trường hợp người yêu cầu công chứng, người làm chứng, người có quyền và lợi ích liên quan, cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật công chứng tranh chấp với nhau về việc tuyên bố VBCC vô hiệu thì có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố VBCC vô hiệu theo quy định tại khoản 9, Điều 25 của BLTTDS.

2.Trường hợp người yêu cầu công chứng, người làm chứng, người có quyền và lợi ích liên quan, cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật công chứng cho rằng việc công chứng có vi phạm pháp luật và cùng có yêu cầu Tòa án tuyên bố VBCC vô hiệu thì có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố VBCC vô hiệu theo quy định.

---