Cần quan tâm sinh kế vùng dự án

Dự án chậm triển khai, nhiều khu tái định cư đã hoàn thành nhưng do thiếu kế sinh nhai nên người dân chưa mặn mà… Đó là tình trạng chung của hầu hết các khu tái định cư nằm trong Khu Kinh tế Vân Phong.

Dự án chậm triển khai, nhiều khu tái định cư (TĐC) đã hoàn thành nhưng do thiếu kế sinh nhai nên người dân chưa mặn mà… Đó là tình trạng chung của hầu hết các khu TĐC nằm trong Khu Kinh tế (KKT) Vân Phong.

Thiếu kế sinh nhai

Dự án khu TĐC Ninh Thủy tại xã Ninh Thủy, thị xã Ninh Hòa có diện tích trên 100ha, tổng mức đầu tư gần 463 tỷ đồng với quy mô gần 1.300 hộ dân. Sau gần 2 năm thi công, cơ sở hạ tầng giai đoạn 1 của khu TĐC Ninh Thủy với diện tích 34,9ha đã được hoàn thiện, sẵn sàng để 75 hộ dân ở thôn Ninh Yển, xã Ninh Phước, thị xã Ninh Hòa về đây TĐC. Đây là bước đi đầu tiên cho việc giải tỏa trắng gần 1.500 hộ dân của xã Ninh Phước để nhường đất cho nhiều dự án lớn tại phía Nam KKT Vân Phong như: Dự án Tổ hợp lọc hóa dầu Nam Vân Phong, Trung tâm Nhiệt điện Vân Phong...

Tuy nhiên, khu TĐC Ninh Thủy vẫn đìu hiu, chỉ có đường và cột điện, chưa có dấu hiệu người dân xây dựng nhà cửa, ruộng vườn để bước vào cuộc sống mới. Theo bà Cao Thị Liên - thôn Ninh Yển, gia đình bà có gần chục người nằm trong diện giải tỏa nên được Nhà nước cho bốc thăm 2 lô đất, mỗi lô 200m2 ở khu TĐC Ninh Thủy và đền bù 340 triệu đồng. Tuy nhiên, lên khu TĐC mới gia đình không biết lấy gì sống vì chỉ được hỗ trợ 200m2 đất canh tác. “Bao đời nay, người dân trong thôn chủ yếu bám biển để sống. Giờ lên khu TĐC mới cách biển cả chục km, trong khi chỉ có 200m2 đất canh tác thì làm sao đủ nuôi gia đình gần chục miệng ăn? Do vậy chúng tôi cứ bám trụ lại thôn, được ngày nào hay ngày đó. Khi nào dự án triển khai lấy đất, gia đình mới đi” - bà Liên nói.

Mặc dù cơ sở hạ tầng của khu tái định cư Ninh Thủy đã hoàn chỉnh, người dân vẫn chưa chịu vào ở.

Khi được hỏi về việc di dời thực hiện dự án, ông Lê Minh Đến, người dân thôn Ninh Yển cho biết: “Thực hiện chủ trương của Nhà nước, của tỉnh, người dân chúng tôi sẵn sàng giao đất, nhận tiền đền bù để đến nơi ở mới. Tuy nhiên, các dự án chậm triển khai, cơ sở hạ tầng xuống cấp không được đầu tư, tu sửa. Nhà cửa của dân cũng xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng nhưng không ai dám xây nhà, đầu tư phương tiện làm ăn”.

Bà Đỗ Thị Dù, Chủ tịch UBND xã Ninh Phước cho biết, phục vụ dự án Trung tâm Nhiệt điện Vân Phong, thôn Ninh Yển có khoảng 300 trường hợp bị ảnh hưởng, trong đó 75 hộ nằm trong diện giải tỏa trắng. Tổng số tiền bồi thường khoảng 112 tỷ đồng. Đến nay, mới có 34 hộ đã tham gia bốc thăm đất tại khu TĐC Ninh Thủy. Ảnh hưởng lớn hơn là dự án Tổ hợp lọc hóa dầu Nam Vân Phong, dự án này ảnh hưởng hơn 1.000 hộ dân, di dời toàn bộ xã Ninh Phước nhưng chưa biết khi nào triển khai.

Dân “tạm chiếm” làng cũ

Khu TĐC Vĩnh Yên, xã Vạn Thạnh, huyện Vạn Ninh có hơn 100 hộ dân bị giải tỏa để xây dựng Cảng trung chuyển container quốc tế Vân Phong (Cảng Vân Phong) tình trạng cũng không có gì sáng sủa. Trong số 57 hộ dân đầu tiên của thôn Đầm Môn nhận đất TĐC nơi đây, nay chỉ còn 3 hộ. Số còn lại đã quay về thôn cũ dựng tạm lều bạt để tiếp tục mưu sinh bằng các nghề biển. Khu TĐC mới mang dáng dấp của một đô thị, nhưng Vĩnh Yên vắng bóng người. Anh Phan Tiến Dũng, một trong những hộ dân còn bám trụ lại đây cho biết, từ khi lên khu TĐC mới cuộc sống bị xáo trộn, nghề đi biển gặp nhiều khó khăn.Anh cho biết: “Chúng tôi được đào tạo nghề với hy vọng có việc làm từ dự án Cảng Vân Phong... Nhưng giờ đây dự án bị thu hồi giấy phép, không biết bao giờ mới triển khai. Tôi đành về lại làng cũ dựng lều đánh cá, còn hơn ở nhà khang trang không có nghề”.

Ông Trương Thái Hùng, Chủ tịch UBND xã Vạn Thạnh, cho biết: “Việc người dân tự ý lấn chiếm xã cũng biết, nhưng vì sinh kế hiện nay cũng rất cấp bách nên xã cứ để dân ở tạm các vị trí đã lấn chiếm. Tuy nhiên, xã yêu cầu người dân viết cam kết, khi Nhà nước giải tỏa sẽ phải di dời không được đền bù. Toàn xã đã nằm trong vùng quy hoạch sẽ giải tỏa trắng để làm Cảng Vân Phong nhưng chưa biết thời gian tới sẽ như thế nào”.

Ông Hoàng Đình Phi, Phó Ban quản lý KKT Vân Phong cho biết, hiện KKT có 5 khu TĐC là Vĩnh Yên, Vạn Thắng, Ngọc Sơn, Xóm Quán, Ninh Thủy với diện tích hàng trăm héc-ta. Tuy nhiên, do tình hình kinh tế khó khăn nên nhiều dự án chậm triển khai. Hiện nay, UBND tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ đặc thù, dành riêng cho những hộ dân thuộc diện bị ảnh hưởng bởi các dự án. Như ở khu TĐC Vĩnh Yên đang cho xây dựng cầu cảng phục vụ cho các hộ dân làm nghề biển, khu TĐC Xóm Quán (xã Ninh Thọ, thị xã Ninh Hòa) bố trí gần biển, khu TĐC Ninh Thủy cũng bố trí khoảng 20ha dành cho các hộ dân sống bằng nghề nông... Về Dự án Trung tâm Nhiệt điện Vân Phong 1, ông Phi cho biết, chủ đầu tư là tổ hợp nhà đầu tư Sumitomo/Hanoinco đang đàm phán các hợp đồng và ký kết hợp đồng BOT với Chính phủ trong năm 2013 và dự kiến khởi công xây dựng khu nhà ở chuyên gia vào cuối năm 2014; tháng 3-2015 sẽ bắt đầu xây dựng khu trung tâm. Còn dự án Cảng Vân Phong vẫn đang chờ tái đầu tư nhưng chức năng, phân khu vẫn không đổi.

ĐOÀN HƯƠNG GIANG