Còn nhiều khó khăn

Hiện nay, nhiều xã, phường trong tỉnh Khánh Hòa đang triển khai xã hội hóa công tác thu gom rác thải… nhằm hoàn thiện tiêu chí môi trường xây dựng nông thôn mới, đồng thời giảm gánh nặng ngân sách trong vấn đề thu gom rác thải.

Hiện nay, nhiều xã, phường trong tỉnh Khánh Hòa đang triển khai xã hội hóa (XHH) công tác thu gom rác thải… nhằm hoàn thiện tiêu chí môi trường xây dựng nông thôn mới, đồng thời giảm gánh nặng ngân sách trong vấn đề thu gom rác thải.

Mô hình thí điểm

Từ đầu năm đến nay, huyện Diên Khánh chủ trương XHH công tác thu gom rác nhằm giảm tải cho công ty môi trường đô thị, đồng thời cũng để thực hiện tiêu chí môi trường tại các xã xây dựng nông thôn mới. Ông Lê Quang Hùng (thôn Tây 4, xã Diên Sơn), cho biết: “Xã đã vận động tổ chức, cá nhân trên địa bàn tham gia thu gom rác, tôi xung phong ngay bởi thấy được trách nhiệm của mình đồng thời tạo việc làm cho các con. Diên Sơn là xã có địa bàn rộng, dân cư đông nên công tác thu gom rác rất vất vả. 1 thôn thu gom 2 lần/tuần, xã có tất cả 7 thôn nên không còn thời gian rảnh, ngày Tết càng vất vả hơn...”. Để triển khai việc thu gom rác, ông Hùng đã đầu tư 170 triệu đồng mua máy cày cũ kéo moóc, đồng thời trang bị quần áo, dụng cụ bảo hộ lao động cho 3 lao động. Tương tự, xã Diên Điền cũng đang triển khai XHH công tác thu gom rác. Theo ông Phan Chợt - Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã: “Việc thu gom rác do Hội Cựu chiến binh đảm nhiệm. Đội gồm 4 người là hội viên Hội Cựu chiến binh và cựu quân nhân. Hội viên đóng góp kinh phí mua xe cọc cạch làm nhiệm vụ thu gom rác”...

Xã Ninh Ích (thị xã Ninh Hòa) đang thí điểm mô hình XHH công tác thu gom rác. Ông Hồ Nhâm Dũng - Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã chia sẻ: “Được UBND xã vận động, chúng tôi hùn tiền từ 15 cổ phần mua sắm xe tải ben 2,5 tấn để thu gom rác, đồng thời lập tổ thu gom 3 người. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đã san ủi, cải tạo xong bãi rác Rọ Tượng làm nơi đổ rác. Hiện mức thù lao cho mỗi người còn thấp, chủ yếu làm nhiệm vụ chính trị là chính”.

Thu gom rác thải tại phường Phước Long (TP. Nha Trang).

TP. Nha Trang cũng đang thí điểm XHH công tác thu gom rác. Theo ông Ngô Khắc Thinh - Phó Trưởng phòng Quản lý đô thị Nha Trang: “Hàng năm, thành phố phải chi cho dịch vụ công ích thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải, đảm bảo vệ sinh môi trường một khoản ngân sách rất lớn. Vì vậy để tiết kiệm kinh phí, thành phố đã lập phương án XHH dịch vụ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn nhằm khuyến khích các tổ chức, cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia thực hiện các dịch vụ công với chất lượng cạnh tranh. Phương án này đang được thực hiện thí điểm tại xã Vĩnh Hiệp và phường Phước Long”.  

Cần sự hỗ trợ

XHH công tác thu gom rác là việc làm đúng nhằm giảm sức ép lên các đơn vị thu gom rác của Nhà nước. Tuy nhiên, việc XHH công tác này đang đứng trước nhiều khó khăn. Tại xã Diên Sơn, hiện việc thu phí đang gặp nhiều khó khăn. Công việc này được giao cho các thôn, hàng tháng đến từng hộ thu với mức 10.000 đồng/hộ. Nhưng lấy lý do vườn rộng, rác tự đốt, tự chôn lấp nên nhiều hộ không tự giác nộp phí khiến nguồn thu chỉ đạt hơn 50%. Toàn bộ khoản thu được trích 10% cho người đi thu; 5% gây quỹ Môi trường, còn lại giao cho người nhận thầu. “Nếu việc thu phí đạt 80% trở lên, chúng tôi có thể giảm mức thu xuống thấp hơn, có lợi cho bà con. Nhưng hiện việc thu phí chưa đạt yêu cầu, ngân sách vẫn phải bù lỗ. Ngoài ra, việc bố trí các hố thu gom rác chưa hợp lý, không đáp ứng được yêu cầu...”, ông Hùng nói. Ông Nguyễn Ngọc Chúng - Chủ nhiệm Hợp tác xã Nông nghiệp Suối Hiệp 1 cho biết: “Hiện việc thu gom rác đang triển khai tại 2 hợp tác xã theo mô hình XHH. Tuy nhiên, công tác này đang gặp nhiều khó khăn do việc thu phí chưa đạt yêu cầu, thiếu kinh phí mua sắm vật tư, trang bị cho hoạt động thu gom rác. Bình quân 1 thùng chứa rác trị giá 1 triệu đồng, hiện hợp tác xã mới trang bị được 18 thùng, cần thêm 20 thùng. Do công tác thu phí gặp khó khăn nên bình quân người thu gom rác chỉ nhận được khoảng 1,5 triệu đồng/tháng sau khi trừ các khoản chi phí”. Ông Phan Chợt phân tích: Hiện nay, anh em cựu chiến binh làm việc trên tinh thần vì cộng đồng là chính, nếu thu nhập thấp kéo dài sẽ rất khó duy trì sự gắn bó của anh em với công việc. Chính vì thế, Nhà nước cần quan tâm tạo điều kiện nâng cao thu nhập, đưa lực lượng này trở thành một bộ phận của đơn vị thu gom rác chuyên nghiệp, hưởng đầy đủ các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hộ lao động... Cùng chia sẻ vấn đề này, ông Bùi Cao Pháp - Phó Chủ tịch UBND xã Phước Đồng (TP. Nha Trang) bày tỏ: “Những người thu gom rác tự quản đều sống nhờ vào nguồn phí thu 17.000 đồng/tháng/hộ, thu nhập của họ dưới 2 triệu đồng/tháng. Sự đóng góp công sức của họ rất rõ, nhưng chưa nhận được hỗ trợ từ các chính sách của Nhà nước. Vì vậy, họ đang chịu nhiều thiệt thòi so với những người thu gom rác ở các đơn vị Nhà nước”...

XHH công tác thu gom rác là nhiệm vụ rất quan trọng, đang được các địa phương triển khai thí điểm. Tuy nhiên, để công tác này đi vào chiều sâu, bền vững, Nhà nước cần quan tâm hỗ trợ lực lượng này về phương tiện, trang bị làm việc và chế độ đãi ngộ; đồng thời, chính quyền các địa phương cần có giải pháp tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân đóng góp phí thu gom rác đầy đủ. Có như vậy mới nâng cao được hiệu quả của việc XHH hoạt động thu gom rác.

Phú Lâm