Nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò đất ngập nước

Nhân Ngày Đất ngập nước thế giới (2-2), phóng viên Báo Khánh Hòa đã phỏng vấn ông Mai Văn Thắng, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường xung quanh vấn đề này.

- Xin ông cho biết vai trò, ý nghĩa và chủ đề của Ngày Đất ngập nước năm nay?

- Công ước Ramsar về các vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế, đặc biệt là nơi cư trú của các loài chim nước được thông qua ngày 2-2-1971 tại thành phố Ramsar (Iran). Đất ngập nước là môi trường hữu ích nhất, là cái nôi của đa dạng sinh học, nơi vô số loài động, thực vật tồn tại, nơi cư trú của các loài chim, thú, bò sát, cá, nhuyễn thể... Sự tác động qua lại của các thành phần vật lý, sinh vật và hóa học trong đất ngập nước tạo ra những chức năng cốt yếu như: giữ nước, chống bão, giảm lũ lụt, lở đất; cung cấp nước ngầm, lọc nước; giữ dinh dưỡng, trầm tích, chất ô nhiễm; ổn định khí hậu...

Đất ngập nước cung cấp nhiều lợi ích như: cung cấp nước, thủy sản, nông nghiệp, gỗ và các nguyên liệu xây dựng khác; tài nguyên động, thực vật; giao thông; dược liệu. Đất ngập nước có vai trò rất quan trọng đối với tự nhiên và xã hội. Đất ngập nước cung cấp cho con người lương thực, thực phẩm, điều hòa dòng chảy, kiểm soát lũ lụt, chống xói lở, dự trữ năng lượng và duy trì tài nguyên đa dạng sinh học, cơ hội giải trí và du lịch...

Ông Mai Văn Thắng.

Bên cạnh đó, đất ngập nước được xem như là một phần của di sản văn hóa nhân loại, tạo cảm hứng thi ca, mỹ thuật, khảo cổ, nơi bảo tồn động vật hoang dã và hình thành nền tảng truyền thống văn hóa, kinh tế và xã hội của địa phương. Với mục đích nâng cao nhận thức của con người về sự phụ thuộc lẫn nhau giữa nước và đất ngập nước, nhấn mạnh các phương thức quản lý chia sẻ nguồn nước công bằng và hợp lý giữa các nhóm cộng đồng, Ngày Đất ngập nước năm nay có chủ đề “Các vùng đất ngập nước duy trì nguồn nước”.

- Xin ông cho biết Khánh Hòa có các vùng đất ngập nước nào? Thời gian qua, tỉnh đã triển khai các biện pháp gì để bảo vệ và phát huy các vùng đất ngập nước?

- Các vùng đất ngập nước chính ở Khánh Hòa chủ yếu là các đầm, vịnh, hồ chứa thủy lợi, thủy điện và các vùng ngập mặn ven biển như: hệ sinh thái hồ chứa nước Suối Dầu (Cam Lâm), hồ chứa nước Hoa Sơn (Vạn Ninh); vùng cửa sông Cái Nha Trang, cửa sông Dinh Ninh Hòa, cửa sông Tắc - sông Quán Trường Nha Trang, đầm Nha Phu, đầm Thủy Triều, vùng ven biển các huyện Vạn Ninh, Ninh Hòa, Nha Trang, Cam Ranh, Cam Lâm... Vùng đất ngập nước Khánh Hòa đặc trưng với hệ sinh thái rừng ngập mặn, rạn san hô, thảm cỏ biển... có giá trị rất quan trọng về môi trường, cung cấp nước cho các cộng đồng dân cư, là nơi sinh cư của nhiều loại thủy sản và là nguồn tài nguyên du lịch của tỉnh nên rất cần được bảo vệ.

Những năm qua, tỉnh đã có nhiều biện pháp nhằm bảo vệ và khai thác hợp lý giá trị của các vùng đất ngập nước ở Khánh Hòa. Nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, điều tra cơ bản về tài nguyên và môi trường các vùng đất ngập nước đã và đang triển khai trong tỉnh nhằm tổng hợp, xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác quản lý, khai thác và sử dụng hợp lý. Nhiều dự án đã được triển khai có kết quả như: dự án Khu bảo tồn biển Hòn Mun (nay là Khu bảo tồn biển vịnh Nha Trang); Khu bảo tồn biển Rạn Trào (Vạn Ninh), các dự án khôi phục rừng ngập mặn, rạn san hô... đã và đang được thực hiện nhằm bảo vệ và phát huy giá trị của các vùng đất ngập nước trong tỉnh.

- Các vùng đất ngập nước hiện đang bị khai thác nhiều đã làm mất đi tính chất ban đầu của nó. Như vậy việc bảo vệ, quản lý và phát huy vai trò của đất ngập nước sẽ được thực hiện như thế nào, thưa ông?

- Do tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa, một diện tích lớn đất ngập nước nói chung và đất ngập nước ven biển Khánh Hòa đã chuyển đổi sang các mục đích sử dụng khác làm cho tính chất, giá trị của đất ngập nước suy giảm. Việc chuyển đổi các hệ sinh thái rừng ngập mặn tự nhiên sang các vùng nuôi tôm, sử dụng các vùng đất ngập nước ven biển để xây dựng khu dân cư, khu du lịch... đã làm cho hệ sinh thái đất ngập nước suy thoái nghiêm trọng. Bên cạnh đó, Khánh Hòa là một trong số các tỉnh chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu. Dưới tác động của biến đổi khí hậu, các hệ sinh thái đất ngập nước chịu những tổn thất nặng nề. Vì vậy, việc bảo vệ, quản lý và sử dụng hợp lý đất ngập nước là việc làm rất cần thiết và bức bách.

Với tầm quan trọng của đất ngập nước, cần đẩy mạnh việc tuyên truyền bảo tồn và sử dụng khôn khéo đất ngập nước theo tinh thần của Công ước Ramsa, Luật Đa dạng sinh học và Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu; triển khai các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu liên quan tới đất ngập nước trong Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu; Kế hoạch thực hiện Chiến lược quốc gia phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai; Kế hoạch hành động về bảo tồn đa dạng sinh học...; thực hiện có hiệu quả chương trình trồng rừng ngập mặn ven biển ứng phó với biến đổi khí hậu; và quan trọng hơn là nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường, bảo tồn đất ngập nước, ứng phó với biến đổi khí hậu để phát triển bền vững...

- Xin cảm ơn ông!

QUANG VIÊN (Thực hiện)